همه چیز در مورد درخت (بوته) آناناس

آناناس یکی از مهم‌ترین میوه‌های گرمسیری است که دارای طرفداران زیادی است. میوه‌ی رسیده‌ی آناناس حاوی مواد مهمی مانند ویتامین A، ویتامین C، ویتامین‌های گروه B، کلسیم، فسفر، آهن، اسید سیتریک و اسید مالیک است و از آن برای درمان زخم‌ها و بیماری‌های دهان، مشکلات دستگاه ادراری، بیماری‌های زنان، امراض دوران پیری، درمان سوختگی‌ها، آماس وریدها و ورم ریه‌ها استفاده می‌شود. آناناس یک گیاه چندساله، علفی و متعلق به خانواده برومیلیاسه است که دارای برگ‌های باریک، واکس‌دار و تیغ‌دار است که به صورت مارپیچی حول ساقه مرکزی قرار گرفته‌اند. این گیاه معمولاً در مناطقی با آب‌وهوای گرمسیری مانند آمریکای جنوبی، شمالی و هاوایی کشت می‌شود. با توجه به افزایش تقاضا برای مصرف میوه تازه و رسیده و محدودیت حمل‌ونقل میوه رسیده در مسیرهای طولانی، تمایل به تولید آناناس در گلخانه‌ها در مناطقی که فاقد شرایط اقلیمی مناسب برای کشت این میوه هستند، افزایش یافته است.

درخت آناناس یا بوته آناناس؟

ممکن است تصور کنید که آناناس روی درختان رشد می‌کند اما در واقع آناناس روی درختان رشد نمی‌کند. گیاه آناناس یکی از اعضای خانواده بروملیاد است و شبیه درخت خرمایی کوچک و برگ بند است که از مرکز آن بر روی یک ساقه بلند آناناس رشد می‌کند. در حقیقت آناناس شبیه بوته است اما هر سال یک شاخه از آن به‌اندازه یک درخت می‌شود و میوه می‌دهد و برای سال بعد دوباره یک شاخه جدید رشد می‌کند.

جهت کشت آناناس در گلخانه، تجهیزات گلخانه را از طریق برترین تامین کنندگان سایت بازار کشاورزی با بهترین قیمت تهیه نمایید.

آیا آناناس به راحتی رشد می کند؟

پرورش آناناس به طرز عجیبی آسان و تقریباً در هر نقطه از جهان امکان‌پذیر است. به این دلیل که گیاه آناناس یکی از معدود میوه‌های استوایی است که برای رشد در گلدان بسیار مناسب است و این بدان معناست که می‌توانید گیاهان آناناس را حتی در داخل خانه هم پرورش دهید. گیاه آناناس هزینه اندکی برای کاشت، داشت و برداشت دارد ، نیاز غذایی آن را می‌توان با کودهای ریزمغذی تأمین کرد و پرورش و نگهداری آن مستلزم استفاده از کمترین نیروی انسانی است. 

ارتفاع درخت آناناس

همانگونه که در متن گفته شد آناناس درخت نیست و به اشتباه ارتفاع درخت آناناس مصطح شده است. به طور کلی اندازه درختچه آناناس به گونه‌ی آن بستگی دارد. بوته‌ی آناناس به‌طور معمول تا ارتفاع 50 تا 100 سانتی‌متر رشد می‌کند و هر گیاه معمولاً بین 1 تا 3 راس دارد.

عمر درخت آناناس

طول عمر گیاه آناناس 7 سال است و اولین میوه اغلب بعد از سال دوم تولید می‌شود. آناناس یک گیاه منوکارپ است، یعنی بوته آن یک بار گل و میوه می‌دهد و پس از آن از بین می‌رود و میوه روی شاخه‌های فرعی به وجود می‌آید. توجه داشته باشید که بوته آناناس تا هفت سال می تواند میوه دهد، به شرطی که ساقه‌های بی‌ثمر را جدا کرده و اجازه رسیدن مواد مغذی کافی به ساقه دارای میوه را بدهید.  

برگ درخت آناناس

زمانی که گیاه آناناس میوه می دهد، معمولاً از 60 تا 80 برگ بزرگ تشکیل می شود. بزرگترین برگ ها معمولا در بالای گیاه یافت می شود. بزرگترین و جدیدترین برگی که بالغ شده است "برگ D" نامیده می شود.برگ‌های گیاه آناناس وقتی به درستی استخراج و فرآوری شوند، الیاف گیاهی بلندی را ایجاد می‌کنند که می‌توان از آن در ساخت نخ، پارچه‌های بافت،حصیرهای نبافته و محصولات دست‌ساز استفاده کرد.

درخت آناناس چند بار میوه می دهد؟

بوته‌ی آناناس در هر سال تا دوبار میوه می‌دهد که هر میوه تا حدود 2 تا 3 کیلو وزن دارد.

کاشت آناناس چقدر طول می‌کشد؟

مراحل اولیه، از میوه تازه خریداری ‌شده تا ریشه‌زایی گیاه جدید، چند هفته طول می‌کشد. آناناس شما 15-12 ماه پس از زمانی که در خاک قرار بگیرد، گل می‌دهند و میوه ها 15 تا 18 ماه پس از کاشت بسته به نوع، زمان کاشت، نوع و اندازه مواد گیاهی مورد‌استفاده و دمای غالب در طول رشد میوه، آماده می‌شوند. در شرایط طبیعی، آناناس در ماه‌های می تا آگوست برداشت می‌شود. دوران بلوغ این گیاه کمی طول می‌کشد و قبل از باردهی و گلدهی، احتمالاً باید چند بار گیاه را به گلدان بزرگتر منتقل کنید. آب و هوای محیط، یکی از فاکتورهای مهمی است که می‌تواند بر رشد آناناس تأثیر بگذارد.

زمان کاشت آناناس

آناناس را در بهار پس از سپری شدن آخرین یخبندان بکارید. زمان ایده‌آل کاشت 12-15 ماه قبل از اوج گلدهی در شرایط طبیعی است که از آذر تا اسفند در مناطق مختلف متغیر است. زمان کاشت نیز بسته به زمان شروع موسمی و شدت بارندگی، از مکانی به مکان دیگر متفاوت است. کشت آناناس در گلخانه مستلزم زمان و فصل کشت خاصی نیست و در هر زمانی می‌توانید این کار را انجام دهید.

روش‌های تکثیر آناناس

پاجوش: این اندام‌ها بر روی ریشه تشکیل می‌شوند و تعداد آن‌ها در هر بوته آناناس، حداکثر یکی است. به همین خاطر، روش مطمئنی برای تکثیر آناناس نیست. با این حال پاجوش ها سریع‌تر از دیگر قطعات تکثیری، رشد رویشی خود را طی کرده و پس از 12 الی 14 ماه میوه می‌دهند.
اسلیپ: این اندام ها در انتهای شاخه اصلی و روی دم گل آذین بوجود می‌آیند. تعداد آن‌ها در هر گیاه 5 تا 10 عدد می‌باشد. زمانی که وزن هر کدام از آن‌ها به 300 تا 500 گرم رسید، می‌توان آن‌ها را جدا کرده و به‌عنوان گیاه تکثیری کاشت. اسلیپ‌ها حدود 16 تا 18 ماه پس از کاشت گل می‌دهند.
هاپس: این اندام از زیر میوه و از نزدیکی اسلیپ خارج می‌شوند و 18 الی 20 ماه پس از جداسازی از گیاه مادری گل می‌دهد.
تاج: به برگ‌های فشرده بالای میوه تاج می‌گویند که حاوی جوانه است. گیاهان حاصل از تاج یکنواخت هستند. تاج‌ها دیرتر از سایر قطعات تکثیری میوه می‌دهند و حدود 20 الی 22 ماه پس از کاشت میوه می‌دهند.
از بین این اندامها، ‌اسلیپ ها، شاخه های فرعی و تاج برای تکثیر مناسب‌تر‌ هستند.

نحوه کاشت بذر آناناس

برخی از پرورش‌دهندگان، برای تولید آناناس از فرآیند کاشت بذر استفاده می‌کنند. در این روش دانه‌های آناناس را حدود 24 ساعت در آب ولرم خیس کرده و در ظرفی که برای کاشت بذر آماده و با نوع خاک مخصوص بذر پر کرده‌اند، قرار می‌دهند. سپس بذرها را فشار می‌دهند تا اینکه حدود 1 سانتی‌متر وارد خاک شوند و آن‌ها را با یک لایه سبک خاک پوشانده و با آب مرطوب می‌کنند. سپس گلدان کاشت را با تلق شفاف یا یک تکه شیشه می‌پوشانند تا رطوبت خاک به طور متوسط ​​حفظ شود. پس از تشکیل ریشه فرآیند انتقال ضروری است. لازم به ذکر است که آناناس اغلب با بذر تکثیر نمی‌شود. بذر آناناس دارای پوسته سخت بوده و خواب ندارد و قوه نامیه آن هم کم است. بنابر این ازدیاد آناناس اغلب به روش‌های غیر جنسی و قطعات تکثیری مختلف صورت می‌گیرد.

دانه آناناس کجاست

دانه‌ها یا بذر آناناس در گوشت زرد آبدار آناناس یافت می‌شود. برای یافتن بذر آناناس، به دنبال دانه‌های ریز سیاه یا قهوه‌ای تیره، مستقیماً زیر حلقه‌های زرد آناناس، پس از پوست کندن آناناس باشید.

درخت آناناس در چه مناطقی رشد میکند

آناناس گیاهی استوایی است که در آب و هوای گرم و مرطوب و مناطقی با ارتفاعات کم با دامنه دمایی 15 تا 30 درجه سانتیگراد رشد می‌کند. این گیاه به دلیل داشتن سلول‌های مخصوص ذخیره آب در برابر خشکی مقاوم است. اما دمای بالای 35 درجه سانتیگراد برای رشد میوه‌های آن نامطلوب است. شرایط باید کاملا مناسب باشد، به این معنی که باید درصد بالایی از روزهای آفتابی باشد. آناناس در خاک شنی و لومی بهترین رشد را دارند. طعم میوه‌ی آناناس در شرایط محیطی خیلی خنک، ترش و در شرایط محیطی خیلی گرم، شیرین‌تر خواهد شد. خاک‌های اسیدی با pH  بین 5/4 تا 5/5 برای آناناس مناسب می‌باشد. از کاشت آناناس در pH بستر بالاتر از 7 بایستی اجتناب نمود. زهکشی مناسب بستر نیز ضروری است. افزودن کودهای حیوانی باعث بهبود عملیات کاشت، افزایش پتاسیم خاک و همچنین در دسترس بودن ریز مغذی‌ها برای گیاه می‌شود. آناناس با حاصلخیزی پایین خاک نیز سازگار است، اما در خاک‌های با حاصلخیزی بیشتر، بهترین محصول را تولید می‌نماید. 

کاشت آناناس

برای کشت آناناس، ابتدا پاجوش‌ها از گیاهان مادر جدا می‌شوند. پس از انتخاب زمین موردنظر، متناسب با شرایط این گیاه، برای تثبیت بستر مالچ، جلوگیری از رشد علف‌های هرز و حفظ رطوبت بر روی پشته‌ها پلاستیک کشیده و محکم می‌شود. برای حفظ گیاه از آفات بر روی آن‌ها باکتری‌کش و حشره‌کش پاشیده می‌شود. حالا نوبت کاشت پاجوش‌ها بر روی مالچ‌ها است. تراکم بوته آناناس از 30 هزار تا 70 هزار بوته در هکتار، متفاوت است. کشت این گیاه به صورت ردیفی انجام می‌گیرد. بهتر است که فاصله ردیف‌ها 30 تا 60 سانتی‌متر و فاصله گیاهان روی ردیف، 75 تا 90 سانتی‌متر باشد. در کشت متراکم به دلیل کنترل راحت‌تر علف هرز و نیز کاهش کاهش آفتاب‌سوختگی بوته‌ها، هزینه تولید کمتر است. برای کوددهی به بوته‌های آناناس از روش محلول پاشی استفاده می‌شود. سیستم آبیاری قطره‌ای به‌عنوان یک روش استاندارد در کاشت آناناس در نظر گرفته می‌شود. لوله آبیاری قطره‌ای در مرکز ردیف‌های کاشت و در زیر مالچ پلاستیکی قرار می‌گیرد. استفاده از آبیاری قطره‌ای می‌تواند در کاهش اثرات آسیب ریشه و کاهش استرس رطوبت مؤثر باشد.

برای آشنایی کامل با کاشت آناناس با تمام جزئیات می‌توانید به مشاهده‌ی سفر باورنکردنی آناناس از مزارع تا فروشگاه محلی در ویدئوی زیر بپردازید.

روش کاشت آناناس در باغچه

برای کاشت آناناس در باغچه پس از خرید یک میوه آناناس تاج آن را با دقت از میوه جدا کنید. پس از جدا کردن تاج، 4 ردیف از برگ‌های پایینی را کنده، تاج را درون یک لیوان آب و در معرض نور خورشید قرار دهید. توجه داشته باشید که فقط قسمت ساقه و بدون برگ در آب قرار بگیرد. پس از گذشت چند روز یا چند هفته ریشه‌های انتهایی بزرگتر شده و تاج آناناس برای کاشتن در خاک آماده می‌شود. یگ گلدان مناسب با ارتفاع 25 سانتی‌متر برداشته و با خاک مناسب پر کنید و تاج را به‌اندازه 4 سانتی‌متر درون خاک قرار دهید. گلدان آناناس را در یک جای پرنور، گرم و مروطوب قرار دهید. پس از گذشت 3-4 ماه ریشه‌های قوی‌تر و بزرگتر می‌شوند. معمولاً 12-15 ماه بعد از کاشت آناناس گلدهی در آن آغاز می‌شود و 135-165 روز طول می‌کشد تا میوه‌ها به مرحله بلوغ و رسیدگی کامل برسند.

روش کاشت آناناس در گلخانه

همانطور که اشاره شد بیشتر مناطق کشور آب و هوایی سرد و معتدل دارند و ایجاد شرایط آب و هوای مناسبی برای کشت آناناس مستلزم استفاده از گلخانه است. فضای بسته گلخانه باعث حفظ حرارت دریافتی از خورشید و گرم شدن فضای داخلی خواهد شد. کاشت آناناش در گلخانه علاوه بر مساعد ساختن دما و رطوبت محیط، از عوامل محیطی مانند آفات و مسائل اقلیمی چون باران، تگرگ و... نیز جلوگیری خواهد کرد. پس از راه‌اندازی گلخانه و انتخاب خاک مناسب برای آن، سایر مراحل مانند کاشت آناناس اشاره شده در بالا است.

کاشت آناناس در ایران

خاک اسیدی بیشتر در مناطق شمالی کشور ایران یافت می‌شود ﻛﻪ در ﺻﻮرت اﺻـﻼح ﺑﺎﻓـﺖ ﺧـﺎک و ﺗﻬﻮﻳﻪ و زﻫﻜﺸﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎکﻫﺎی ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﺘﻮایی)، امکان کاشت آناناس در داﺧﻞ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ‌های آن امکان‌پذیر است. در سایر نقاط ایران به دلیل وجود خاک‌های آهکی با pH بالای 7، اﻣﻜﺎن ﻛﺎﺷﺖ ﻣﻄﻠﻮب آناناس وجود ندارد. بهترین بستر هیدروپونیک برای کاشت آناناس ﺗﺮکیبی از ﭘﻴﺖ ﻣﺎس و ﭘﺮﻟﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ مساوی است. از آنجایی که در دمای زﻳﺮ 7-10 درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد رشد آناناس شدیداً کاهش پیدا می‌کند، ﻛﺸـﺖ آناناس در اکثر مناطق ایران بیشتر به‌صورت گلخانه‌ای امکان‌پذیر است. در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻳﺮان ﻛﻪ دارای اﻗﻠﻴﻢ ﮔﺮم و آﻓﺘﺎب ﺳﻮزان است، ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژی ﺟﻬـﺖ ﮔﺮﻣـﺎﻳﺶ ﻫﻮا ﻧﻴﺴﺖ اما ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از سوختگی ﮔﻴﺎه ﻻزم است که ﻛﺎﺷﺖ آناناس در ﺳﺎﻳﺒﺎن و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً ﺑـﺎ ﺗـﺎﻣﻴﻦ رﻃﻮﺑـﺖ ﻫـﻮا درﻣﺎهﻫﺎی ﺧﺸک ﺳﺎل صورت گیرد. شهرستان چابهار به‌دلیل داشتن آب و هوای مساعد، شرایط خوبی برای کشت و پرورش آناناس دارد. گلخانه ویژه این محصول صرفاً نیاز به سیستم شیدینگ (سایه‌بان) دارد و بوسیله یک تانکر 2 هزار لیتری آب و یک پمپ با آبیاری قطره‌ای می‌توان آن را به تولید انبوه رساند.

مزرعه آناناس در ایران

به گزارش ایرنا در مهرماه سال 1395 پنج هزار نشاء آناناس از کشور هند وارد ایران شد که از این تعداد هزار عدد نشاء برای تکثیر به پژوهشکده گل و گیاه محلات، هزار عدد نشاء به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چابهار و 180 عدد برای تکثیر به مرکز کشت بافت تهران و بقیه تحویل نهالستان باهوکلات چابهار زیرنظر جهادکشاورزی این شهرستان شده است.

کشت آناناس در محیط‌های گلخانه‌ای انجام می‌شود و می‌توان در هر هکتار هشت هزار نهال را کشت کرد.

پس از کاشت پاجوش حدود 14 ماه طول می‌کشد تا به گل بنشیند و 6 ماه بعد نیز گل آن به میوه تبدل شود.

آناناس گیاهی چند ساله است و در طول هر سال 2 بار میوه می‌دهد، هر میوه آن حدود 2 تا سه کیلوگرم وزن دارد.

از مزایای کشت این محصول، اقتصادی بودن و مقاومت آن در برابر آفت ها است و می‌توان گفت: به دلیل شرایط آب و هوایی مساعد در چابهار آفت و بیماری خاصی آناناس را تهدید نمی‌کند و بهترین شرایط برای توسعه کشت آن در این منطقه ساحلی از ایران اسلامی وجود دارد.

به گفته مدیر جهاد کشاورزی چابهار در هر هکتار گلخانه می‌توان هشت هزار پاجوش با تولید 16 هزار میوه پیش بینی کرد.

فصل آناناس در ایران

گیاهان آناناس 15-12 ماه پس از کاشت گل می دهند و میوه ها 15 تا 18 ماه پس از کاشت بسته به نوع، زمان کاشت، نوع و اندازه مواد گیاهی مورد استفاده و دمای غالب در طول رشد میوه آماده می شوند. در شرایط طبیعی، آناناس در ماه های خرداد تا شهریور برداشت می شود.

سود کاشت آناناس

آناناس میوه‌ای بسیار بازارپسند با مزیت اقتصادی فراوانی است که به‌صورت کمپوت و تازه در بازار عرضه می‌شود. این میوه‌ی خوش‌مزه با هزینه اندک و با رعایت شیوه نگهداری قابل تولید است و با وجود هزینه اندک برای کاشت، توجیه اقتصادی بسیار بالایی دارد. تولید آن در ایران، باعث می‌شود که مصرف‌کنندگان تمایلی به مصرف میوه‌های وارداتی نداشته باشند که این مسئله ضمن اشتغال‌زایی از خروج سالانه هزاران دلار ارز معادل ارزش وزنی 16هزار تن جلوگیری خواهد کرد.