این مقاله به طور جامع به انواع سازه و پوشش گلخانهها میپردازد و اطلاعات کاملی در مورد انواع گلخانه از نظر سازه، پوشش و کاربرد ارائه میدهد. همچنین، نکات مهمی در مورد انتخاب محل احداث گلخانه و مقایسه انواع مختلف گلخانهها را پوشش میدهد.
- انواع گلخانه بر اساس نوع تولید
- انواع گلخانه از نظر کاربری
- انواع گلخانه بر اساس شکل ظاهری
- انواع گلخانه از لحاظ سازه
- انواع گلخانهها از لحاظ پوشش
- محل احداث گلخانه
انواع گلخانه بر اساس نوع تولید
گلخانهها بر اساس نوع محصولاتی که در آنها کشت میشوند، به دستههای مختلفی تقسیم میشوند:
- گلخانههای تولید سبزیجات و صیفیجات: خیار، گوجه فرنگی، توت فرنگی، فلفل، بادمجان، طالبی و سبزیجات برگی مانند ریحان و شاهی.
- گلخانههای تولید گل و گیاهان زینتی: گلهای شاخه بریده (رز، ژربرا، گلایول، داودی) و گلهای آپارتمانی.
- سالنهای گلخانهای تولید قارچ دکمهای و قارچ صدفی: این نوع گلخانهها نیاز به شرایط محیطی خاصی دارند.
انتخاب نوع گلخانه بستگی به نوع محصول، شرایط اقلیمی منطقه و سرمایه گذاری اولیه دارد. نوع پوشش و سیستمهای کنترل دما و رطوبت نیز از عوامل مهم در انتخاب نوع گلخانه هستند.
انواع گلخانه از نظر کاربری
گلخانهها را میتوان بر اساس کاربردشان به چهار دسته تقسیم کرد:
- گلخانه آموزشی: برای آموزش مراحل کاشت، داشت، برداشت و مدیریت گلخانه.
- گلخانه تحقیقاتی: برای تحقیقات در زمینه اصلاح ساختار ژنتیکی، کشت بافت و بررسی تأثیر پارامترهای محیطی بر رشد گیاهان.
- گلخانه تفریحی و سرگرمی: برای نگهداری گلدانها و درختچههای زینتی خانگی.
- گلخانه تجاری: برای تولید محصولات خارج از فصل.
گلخانههای تجاری به دلیل تولید انبوه محصولات، نیازمند مساحت بیشتر، سیستمهای کنترل دقیقتر و هزینههای بالاتر هستند. گلخانههای آموزشی و تحقیقاتی ممکن است در مقیاس کوچکتر باشند و به تجهیزات تخصصی مجهز باشند.
انواع گلخانه بر اساس شکل ظاهری
گلخانهها از نظر شکل ظاهری به انواع مختلفی تقسیم میشوند:
- گلخانه سقف شیروانی (A Frame): با شیب تند برای هدایت برف و باران.
- گلخانه سقف قوسی (Curved Roof): با مقاومت کم در برابر باد و وزن کم پوشش.
- گلخانه سقف گنبدی (Gothic Arch): ترکیبی از مزایای گلخانههای شیروانی و قوسی.
انواع گلخانه از لحاظ سازه
گلخانهها از نظر نوع سازه به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
- گلخانههای چوبی (سنتی): ارزانتر اما با عملکرد پایینتر در واحد سطح.
- گلخانههای فلزی (مدرن): گرانتر اما با عملکرد بالاتر و شرایط مناسبتر برای رشد گیاه.
گلخانههای فلزی به دو نوع پرتابل (با اتصال پیچ و مهره) و جوشی تقسیم میشوند. گلخانههای پرتابل گرانتر هستند اما نصب و تغییر آنها راحتتر است.
گلخانه اسپانیایی: یک نوع سازه متداول با دو سبک گاتیک و سیرکولار، مقاوم در برابر باد و برف.
گلخانه ایرانی: در سه تیپ A، B، C با چهار نوع شبکه بندی: ساده، ساده دستکدار، پیشرفته و پیشرفته دستکدار قابل ساخت و طراحی است.
انواع گلخانهها از لحاظ پوشش
انواع پوششهای گلخانهها عبارتند از:
- پوشش پلاستیکی: پلی اتیلن، PVC، PVF. پوششهای پلاستیکی دارای مزایایی مانند وزن سبک و کاهش هزینه گرمایش هستند. استفاده از پوششهای دوبل و سیستم هوای فشرده در بین دو لایه باعث کاهش بیشتر اتلاف انرژی میشود.
- پوشش شیشه ای: گرانتر اما با عبور نور و حرارت بالاتر. این نوع پوشش برای مناطق سردسیر و کم نور مناسب است.
- پوشش پلی کربنات: جایگزین مناسبی برای شیشه با وزن سبکتر، هزینه کمتر و مقاومت بالاتر. این پوشش در تابستان از ورود گرما و در زمستان از خروج گرما جلوگیری میکند.
طرح گلخانه FAO: این طرح، یک سازه پیش ساخته تماماً فلزی با پیچ و مهره، مقاوم در برابر باد و برف است و برای تهویه مناسب، پنجرههای کناری، سیستم پد و فن و پنجره سقفی دارد.
انتخاب پوشش مناسب برای گلخانه به عوامل مختلفی مانند شرایط آب و هوایی، نوع محصول و بودجه بستگی دارد. پوشش باید از عبور نور کافی برخوردار باشد و در عین حال از اتلاف حرارت جلوگیری کند.
محل احداث گلخانه
انتخاب محل مناسب برای احداث گلخانه بسیار مهم است. عوامل مهمی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:
- دسترسی به راههای حمل و نقل: نزدیکی به راههای اصلی برای تسهیل حمل و نقل محصولات.
- نوع سوخت مصرفی: دسترسی به گاز طبیعی میتواند هزینههای گرمایش را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
- میزان نور خورشید: گلخانه باید در محلی قرار گیرد که حداکثر نور خورشید را دریافت کند.
- آب و هوا: شرایط آب و هوایی منطقه باید با نوع محصول مورد نظر سازگار باشد.
- خاک: کیفیت خاک برای برخی از محصولات بسیار مهم است.