در حال
جستجو...
قارچ‌کش
- مقدمه و کاربردها
- طبقه‌بندی قارچ‌کش‌های کشاورزی
- نحوهٔ اثر و طیف فعالیت
- نقش در محافظت از گیاهان
- شیمی و تفاوت‌های آلی/معدنی
- نتیجه‌گیری و نکات مدیریتی
مقدمه و کاربردها
قارچ‌کش عاملی است که با نابودی یا بازدارندگی رشد قارچ‌ها و هاگ‌های آنها، از توسعه و گسترش بیماری‌های قارچی جلوگیری می‌کند. این مواد در سه حوزهٔ اصلی کاربرد دارند: کشاورزی برای محافظت از محصولات، پزشکی به‌عنوان داروهای ضدقارچ و نیز حفاظت صنعتی از منسوجات و چوب در برابر پوسیدگی.
طبقه‌بندی قارچ‌کش‌های کشاورزی
قارچکشها را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی طبقه‌بندی کرد: میزان تحرک در گیاه، نقش در محافظت، طیف فعالیت، نحوهٔ اثر و گروه شیمیایی. هر یک از این طبقه‌بندی‌ها به انتخاب استراتژی مناسب مدیریت بیماری کمک می‌کنند.
حفاظتی (تماسی) و سیستمیک (نفوذی)
قارچ‌کش‌های حفاظتی یا تماسی وارد بافت گیاه نمی‌شوند و روی سطح برگ باقی می‌مانند. این نوع باید پیش از ورود قارچ به داخل بافت گیاه کاربرد یابند تا از نفوذ عامل بیماری جلوگیری کنند. در مقابل، قارچ‌کش‌های سیستمیک یا نفوذی قادر به عبور از بافت گیاه و حرکت در آن بوده و می‌توانند به‌صورت موضعی یا سراسری عمل کنند.
نحوهٔ اثر و طیف فعالیت
قارچکشها از راه‌های گوناگون بر قارچ تأثیر می‌گذارند: آسیب به ساختار سلولی، غیرفعال‌سازی آنزیم‌ها و پروتئین‌های حیاتی یا مداخله در روندهای متابولیکی مانند تولید انرژی و تنفس. این نحوهٔ اثر می‌تواند به صورت یک نقطه اثر یا چند نقطه اثر باشد.
قارچ‌کش‌های یک نقطه اثر
این گروه تنها یک آنزیم یا پروتئین حیاتی قارچ را هدف قرار می‌دهند و از این رو بسیار خاص‌اند. به دلیل همین خاصیت، عامل بیماری می‌تواند با یک جهش ساده نسبت به این سموم مقاومت پیدا کند؛ بنابراین استفادهٔ بی‌رویه یا انحصاری از این گروه خطر افزایش مقاومت را به‌وجود می‌آورد.
قارچ‌کش‌های چند نقطه اثر
قارچ‌کش‌های چند نقطه اثر به‌طور همزمان بر چند مسیر متابولیک اثر می‌گذارند و معمولاً طیف گسترده‌تری از قارچ‌ها را مهار می‌کنند. نمونه‌هایی مانند ترکیبات مسی سابقهٔ طولانی و اثربخشی خوب در جلوگیری از ایجاد مقاومت دارند.
نقش در محافظت از گیاهان
می‌توان نقش قارچکشها را در محافظت از گیاهان به چند دسته تقسیم کرد: پیشگیرانه (حفاظتی)، در اوائل آلودگی و در شدت بالای بیماری که هر یک با اهداف خاصی در برنامه مدیریت بیماری قرار می‌گیرند.
فعالیت پیشگیرانه
برخی قارچکشها در صورت حضور روی سطح گیاه قبل از ایجاد عفونت، از گسترش بیماری جلوگیری می‌کنند. این استراتژی برای تولید محصول سالم و کاهش نیاز به درمان‌های پس از آلودگی اهمیت دارد.
کنترل در اوائل آلودگی و شدت بالا
بعضی قارچکشها تا 24 تا 72 ساعت پس از آلودگی می‌توانند عامل بیماری را نابود کنند؛ در حالیکه در مراحل پیشرفته‌تر برخی مواد تنها قادر به کاهش شدت بیماری هستند و درمان کامل را تضمین نمی‌کنند.
شیمی و تفاوت‌های آلی/معدنی
در دسته‌بندی شیمیایی قارچکشها، تفاوت بین مواد معدنی (inorganic) مانند مس و گوگرد و مواد آلی (organic) که شامل ترکیبات سنتتیک حاوی کربن هستند، اهمیت دارد. توجه به اینکه واژهٔ «ارگانیک» در شیمی صرفاً به حضور کربن اشاره دارد و لزوماً به معنای سازگاری با کشاورزی ارگانیک نیست، برای درک صحیح این طبقه‌بندی لازم است.
نتیجه‌گیری و نکات مدیریتی
مدیریت مؤثر بیماری‌های قارچی نیازمند شناخت مکانیزم‌های اثر قارچکشها، زمان‌بندی صحیح کاربرد، انتخاب بین قارچ‌کش‌های حفاظتی و سیستمیک و اجرای استراتژی‌هایی برای جلوگیری از مقاومت است. رعایت دستورالعمل‌های مصرف، حفظ تنوع ترکیبات مورد استفاده و ترکیب روش‌های زراعی و بیولوژیک از بهترین رویکردها برای حفاظت بلندمدت محصولات است.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
