در حال
جستجو...
قارچکشها
- تعریف قارچ‌کش
- کاربردها
- طبقه‌بندی قارچ‌کش‌های کشاورزی
- قارچ‌کش‌های حفاظتی (تماسی) و سیستمیک (نفوذی)
- نقش در محافظت از گیاهان
- نحوهٔ اثر و مسئلهٔ مقاومت
تعریف قارچ‌کش
قارچ‌کش عاملی است که باعث نابودی قارچ یا بازدارندگی رشد آن می‌شود و از تکثیر یا جوانه‌زنی هاگ‌ها جلوگیری می‌کند. این مواد می‌توانند به صورت ترکیبات معدنی مانند مس و گوگرد یا ترکیبات آلی سنتتیک باشند. در شیمی، ترکیبات بدون کربن را inorganic و ترکیبات دارای کربن را organic می‌گویند؛ توجه داشته باشید که معنی «ارگانیک» در شیمی متفاوت از «کشاورزی ارگانیک» است.
کاربردها
قارچکشها در سه حوزهٔ اصلی کاربرد دارند: کشاورزی برای کاهش خسارت‌های قارچی به محصولات و حفظ کمیت و کیفیت، پزشکی به‌عنوان داروهای ضدقارچ جهت درمان عفونت‌های انسانی و دامی، و حفاظت از مواد مانند جلوگیری از پوسیدگی چوب و منسوجات. انتخاب نوع قارچ‌کش وابسته به هدف، میزان حساسیت میزبان و شرایط زیست‌محیطی است.
طبقه‌بندی قارچ‌کش‌های کشاورزی
قارچکشها را می‌توان از جهات مختلف طبقه‌بندی کرد: میزان تحرک در گیاه، نقش حفاظتی، طیف فعالیت (وسیع یا محدود)، نحوهٔ اثر (یک نقطه اثر یا چند نقطه اثر) و گروه شیمیایی (معدنی یا آلی). هر دسته ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد که در انتخاب مدیریتی مؤثر نقش دارد.
معیارهای طبقه‌بندی
- میزان تحرک: برخی قارچکشها فقط روی سطح باقی می‌مانند و برخی نفوذی یا سیستمیک هستند. - نقش حفاظتی: حفاظتی (پیشگیرانه)، درمانی (پس از آلوده‌شدن)، یا کاهش‌دهندهٔ شدت بیماری. - طیف و نحوهٔ اثر: برخی چند نقطه اثر و گسترده‌طیف‌اند و برخی تک‌نقطه‌ای و ویژه.
قارچ‌کش‌های حفاظتی (تماسی) و سیستمیک (نفوذی)
قارچ‌کش‌های حفاظتی یا تماسی معمولاً وارد بافت گیاه نمی‌شوند و روی سطح پوشش حفاظتی ایجاد می‌کنند؛ بنابراین باید پیش از ورود عامل بیماری به بافت گیاه‌آغشته شوند و پوشش کامل گیاه اهمیت دارد.
قارچ‌کش‌های سیستمیک یا نفوذی به بافت گیاه نفوذ کرده و در داخل آن تحرک نسبی دارند؛ این گروه می‌تواند به صورت موضعی یا سراسری عمل کند و در کنترل مراحل اولیهٔ نفوذ قارچ مؤثر است.
نقش در محافظت از گیاهان
بسته به زمان و نوع کاربرد، قارچکشها می‌توانند نقش‌های زیر را ایفا کنند:
- پیشگیری: حضور قارچ‌کش روی سطح قبل از آلوده‌سازی از ورود و رشد قارچ جلوگیری می‌کند.
- کنترل اولیه: در اوایل آلودگی و پیش از نفوذ گستردهٔ قارچ، برخی قارچکشها قادر به حذف عامل بیماری هستند (معمولاً تا 24–72 ساعت پس از آلودگی مؤثرند).
- کاهش شدت بیماری: در مواردی که بیماری گسترده شده باشد، برخی مواد می‌توانند مقدار بیماری را کاهش دهند و از گسترش بیشتر جلوگیری نمایند.
نحوهٔ اثر و مسئلهٔ مقاومت
قارچکشها می‌توانند از طرق مختلف باعث نابودی قارچ شوند: آسیب به ساختار سلولی، غیرفعال کردن آنزیم‌ها و پروتئین‌های حیاتی، یا مداخله در فرایندهای کلیدی مانند تولید انرژی و تنفس.
- یک نقطه اثر: این گروه تنها یک آنزیم یا پروتئین خاص را هدف می‌گیرد و به سرعت در معرض مقاوم‌شدن عامل بیماری قرار دارد زیرا جهش منفرد می‌تواند اثربخشی را از بین ببرد. - چند نقطه اثر: همزمان چندین مسیر را هدف می‌گیرد و معمولاً طیف وسیع‌تری دارد و خطر مقاومت در آن کمتر است.
نکاتی برای مدیریت مقاومت
برای کاهش خطر مقاومت: از قارچ‌کش‌های چند نقطه اثر و ترکیبی استفاده کنید، دورهٔ استفاده را چرخش دهید، دز و زمان مناسب را رعایت کنید و روش‌های غیرشیمیایی مدیریتی مانند تناوب زراعی و استفاده از ارقام مقاوم را در برنامه قرار دهید.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
