همکاری سودمند مورچه‌ها با گیاهان

تحقیق تازه دانشمندان دانمارکی نشان می‌دهد که قطرات فضولات مورچه‌ها، همچون یک کود ارزشمند برای گیاهان عمل می‌کند که مستقیما از طریق برگ‌ها جذب می‌شود؛ مورچه‌ها بدین ترتیب از گیاهان حفاظت و آنها را بارور می‌کنند.

---

تحقیق تازه دانشمندان دانمارکی نشان می‌دهد که قطرات فضولات مورچه‌ها، همچون یک کود ارزشمند برای گیاهان عمل می‌کند که مستقیما از طریق برگ‌ها جذب می‌شود؛ مورچه‌ها بدین ترتیب از گیاهان حفاظت و آنها را بارور می‌کنند.
به گزارش ایانا از پایگاه اینترنتی دانشگاه علوم و تکنولوژی آرهوس دانمارک، اغلب مورچه‌ها را در حال پرسه زدن روی برگ‌های درختان –حتی درختان بلند- دیده‌اید. در واقع این گیاهان هستند که با عرضه یک شربت شیرین که مورچه‌ها با لذت تمام آن را می‌خورند، آنها را به خود جذب می‌کنند. مورچه‌ها در مسیر عبور خود از شاخه‌ها و برگ‌ها،حشراتی را که در صورت باقی ماندن روی گیاهان می‌توانند باعث آسیب آنها بشوند را می‌خورند.
سالهاست که این مساله روشن شده و اکنون دانشمندان دانمارکی از این دانش برای مبارزه علیه حشرات مضر در باغ‌های سیب استفاده می‌کنند. آنها تنها مورچه‌های درختی را از جنگل به باغ منتقل می‌کنند و آفت کش‌های تازه‌ای در باغ‌ها پدید می‌آورند.
اکنون محققان تاثیر مثبت دیگری از مورچه‌هایی که روی درختان زندگی می‌کنند را شناسایی کرده‌اند. ادرار یا مدفوع این مورچه‌ها که با هم دفع می‌شود، دارای آمینو اسید و اوره است؛ این دو ماده از جمله موادی هستند که به‌طور تجاری برای باروری بیشتر گیاهان، روی برگ‌های آنها افشانه می‌شوند.
باغچه کوچک قهوه در آزمایشگاه
در مناطق حاره‌ای، گونه‌های مختلفی از مورچه‌ها وجود دارند که به‌ویژه روی تاج درخت زندگی می‌کنند. آنها روی زمین نمی‌آیند و بنابر این نمی‌توانند در آنجا تغذیه کنند. این امر در مورد بعضی مورچه‌ها مثل مورچه بافنده صادق است که در بالای بسیاری از درختان و بوته‌ها از جمله درخت قهوه زندگی می‌کند. هر درخت ممکن است تا ۶۰ هزار مورچه را در خود جای داده باشد.
محققان در آزمایشگاه، یک باغچه کوچک، با چند درخت قهوه درست کردند. درخت قهوه اصلی یک کولونی از مورچه‌های بافنده داشت. همه درختان قهوه در آب قرار داده شدند تا مورچه‌ها نتوانند از یک درخت به درخت دیگر بروند مگر اینکه پلی برای انتقال آنها وجود داشته باشد. سپس دانشمندان پل‌های معلقی بین برخی از درختان (نه همه آنها) قرار دادند.
مورچه‌های روی درخت اصلی، از یک آمینو اسید –(گلیسین) تغذیه می‌شدند که در آن اتم نیتروژن،دارای نیتروژن سنگین تر ۱۵ (۱۵N ) است. محققان می‌توانستند نیتروژن برچسب گذاری شده را در درختان مجاور که مورچه‌ها از طریق پل‌های معلق روی آنها رفتند ردگیری کنند. نتایج به دست آمده، شگفت انگیز بود.
مکمل تغذیه ای داخل رگبرگ‌ها
دانشمندان در آغاز مشاهده کردند که درختان دارای مورچه نسبت به درختان دیگر که مورچه‌ها به آنها دسترسی نداشتند، میزان نیتروژن بالاتری داشتند؛ همچنین درختانی که مورچه‌ها در آنها اقامت داشتند نسبت به درختان دیگر، تاج بزرگ‌تری داشتند.
روی درختان دارای مورچه، برخی از برگ‌ها طوری پیچیده شده بودند که مورچه‌ها نمی‌توانستند فضولات خود را آنجا رها کنند. اما دانشمندان توانستند در این برگ‌ها نیز اثر نیتروژن برچسب گذاری شده را بیابند.
محقق ارشد این پروژه، یوآخیم افنبرگ از دانشکده علوم زیستی دانشگاه آرهوس که مسئول این تحقیقات بود می‌گوید: \" ما برای نخستین بار نشان دادیم که برگ‌ها، مواد مغذی را از فضولات مورچه‌ها جذب و آن را به دیگر نقاط درخت منتقل می‌کنند. این امر اهمیت زیست محیطی بسیار زیادی دارد. مورچه‌ها که از حشرات روی درختان تغذیه می‌کنند، حشرات را هضم می‌کنند و مواد مغذی بدن آنها را در یک بشقاب نقره‌ای تقدیم گیاهان می‌کنند. شما می‌توانید بگویید که گیاهان، مواد مغذی را از طریق رگبرگ‌ها، دقیقا زمانی که به آن نیاز دارند، دریافت می‌کنند\".
اهمیت بزرگ زیست محیطی
مورچه‌ها در جوانه‌های تازه و میوه‌ها دیده می‌شوند که هر دوی این بخش‌ها می‌توانند از تغذیه مکمل سود ببرند. مکمل تغذیه‌ای برگ‌ها، برای بسیاری از گیاهان می‌تواند یک مزیت بزرگ باشد و محققان کشف کرده‌اند که این امر، پدیده شایع و گسترده‌ای است.
یوآخیم افنبرگ می‌گوید: \"ما می‌دانیم که در سطح جهان، گیاهان بسیاری هستند که مورچه‌ها روی آنها سکونت دارند. مکمل تغذیه‌ای برای برگ‌ها اهمیت زیست محیطی زیادی دارد و ممکن است در شکل‌گیری تعاملات مورچه با گیاه، نقش تعیین کننده‌ای داشته باشد\".

خبرگزاری ایانا – 96/6/12