در حال
جستجو...
اکسید روی یا زینک اکساید چیست؟
اکسید روی (ZnO) یک ترکیب معدنی سفید و پودری است که در آب نامحلول بوده و در اسیدها و بازهای رقیق تا حدی حل می‌شود. این ماده دارای نقطه ذوب بسیار بالا (حدود 1975 °C) است و در دماهای بالا تمایل به تجزیه دارد. از نظر ساختاری، ZnO دو فرم کریستالی رایج دارد که عبارتند از wurtzite و zincblende، که فرم wurtzite در شرایط محیطی پایدارتر است.
اکسید روی غیرنانو در شکل پودری سفید (مثلاً اندازه مش 325) عرضه می‌شود و به‌دلیل خواص قابض، پایداری شیمیایی و عدم واکنش‌پذیری بالا در فرمولاسیون‌های مراقبت از پوست و محصولات دارویی کاربرد دارد. بیشتر ZnO مورد استفاده تجاری به‌صورت مصنوعی از اکسیداسیون روی فلزی یا از فرآوری سنگ معدن روی تولید می‌شود.
کاربرد اکسید روی یا زینک اکساید چیست؟
اکسید روی در صنایع مختلفی کاربرد دارد؛ از جمله: تولید مواد غذایی، پزشکی و آرایشی، پلاستیک و لاستیک، پوشش‌ها، سرامیک و کشاورزی. دلیل گستردگی کاربردها خواص فیزیکی و شیمیایی مناسب، کم‌هزینه بودن و سمیت پایین آن است.
پزشکی و آرایشی
ZnO به‌دلیل جذب اشعه ماوراءبنفش و خواص ضدالتهابی و ضدعفونی‌کننده در کرم‌های ضدآفتاب، پمادها و محصولات محافظ پوست کاربرد فراوان دارد. این ماده به‌صورت یک لایه فیزیکی روی پوست می‌نشیند و از تماس مستقیم عوامل آسیب‌رسان با اپیدرم جلوگیری می‌کند. همچنین در محصولات ضدتعریق، خمیر دندان‌ها و برخی فرآورده‌های موضعی کاربرد دارد.
پلاستیک و لاستیک
در صنعت پلاستیک، ZnO به‌عنوان افزودنی برای جلوگیری از تغییر رنگ، افزایش پایداری حرارتی و حفظ شفافیت به‌کار می‌رود. در فرمولاسیون‌های لاستیکی، این ترکیب به‌عنوان فعال‌کننده ولکانیزاسیون عمل کرده و با کاهش زمان ولکانیزاسیون، مصرف انرژی و پراکندگی را بهبود می‌بخشد. محصولات متنوعی مانند قطعات پلی‌پروپیلن، HDPE، دیواره‌های تایر، ورقه‌ها و دستکش‌های جراحی می‌توانند از این ماده بهره‌مند شوند.
پوشش‌ها
در فرمولاسیون رنگ‌ها و پوشش‌ها، ZnO به‌دلیل خواص ضدباکتری و ضدقارچی و همچنین مقاومت در برابر شرایط آب‌وهوایی، به‌عنوان پیگمنت و افزودنی محافظ مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ویژگی‌ها دوام رنگ، چسبندگی و محافظت از فلزات را افزایش می‌دهد.
سرامیک
افزودن اکسید روی به مواد سرامیکی می‌تواند خواص حرارتی، مقاومت شیمیایی، کنترل ویسکوزیته و جلوگیری از ترک‌خوردگی در شرایط فشار را بهبود دهد و در برخی شیشه‌ها و لعاب‌ها به‌عنوان عنصر اصلاح‌کننده به‌کار رود.
کشاورزی
منابع غنی از روی و ترکیبات حاوی ZnO در کودها و خوراک دام برای تأمین عنصر روی ضروری هستند. کمبود روی در خاک یا رژیم غذایی می‌تواند باعث اختلال در رشد، عملکرد ایمنی و مشکلات زیستی شود؛ بنابراین استفاده از منابع مناسب روی در کشاورزی اهمیت دارد.
کاربردهای آینده اکسید روی یا زینک اکساید چیست؟
به‌دلیل سازگاری زیست‌محیطی نسبی و سمیت پایین، ZnO به‌عنوان یکی از نانوذرات پرپتانسیل در زیست‌پزشکی مطرح شده است؛ از جمله کاربردهای ضدباکتری، ضدسرطان و در دارورسانی موضعی. همچنین در حوزه الکترونیک برای ساخت نیمه‌هادی‌ها، LEDها و قطعات اپتوالکترونیک، و در باتری‌ها و اسپینترونیک مطالعاتی در حال گسترش است.
عوارض جانبی و موارد منع مصرف اکسید روی
استفاده از ZnO در شکل‌های میکروذره‌ای معمولاً بی‌خطر گزارش شده است، اما در مورد ذرات نانویی بحث‌هایی درباره نفوذ به پوست و پیامدهای زیستی وجود داشته است. برخی افراد ممکن است به‌صورت موضعی واکنش‌های آلرژیک مانند خارش، تورم یا حس سوزن‌سوزن شدن نشان دهند. افراد با پوست حساس و والدین نوزادان باید قبل از استفاده از محصولات حاوی ZnO با پزشک یا متخصص اطفال مشورت نمایند.
اکسید روی از کجا تهیه کنیم؟
ZnO به‌طور طبیعی در برخی کانی‌ها یافت می‌شود، اما بیشتر عرضه تجاری آن از فرآیندهای صنعتی تولید می‌گردد. در انتخاب تأمین‌کننده به خلوص محصول، اندازه ذرات و گواهی‌های کیفیت توجه کنید تا مناسب‌ترین نوع (میکرو یا نانو) برای کاربرد خاص شما تهیه شود.
جمع‌بندی: اکسید روی یک ماده همه‌کاره با کاربردهای صنعتی و پزشکی گسترده است. آگاهی از ویژگی‌های فیزیکی، فرمولاسیون مناسب و نکات ایمنی هنگام استفاده به‌ویژه در محصولات موضعی و زمانی که ذرات نانو به‌کار می‌روند، ضروری است.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
