ترویج و آموزش کشاورزی

ترویج و آموزش کشاورزی نوعی آموزش غیر رسمی به روستائیان و علاقمندان به کشاورزی برای آشنائی و استفاده از فناوری‌های نو جهت افزایش تولید و بهره‌وری و درآمد و ارتقای سطح زندگی تولیدکنندگان کشاورزی است.

---

ترویج و آموزش کشاورزی
ترویج و آموزش کشاورزی نوعی آموزش غیر رسمی به روستائیان و علاقمندان به کشاورزی برای آشنائی و استفاده از فناوری‌های نو جهت افزایش تولید و بهره‌وری و درآمد و ارتقای سطح زندگی تولیدکنندگان کشاورزی و رسیدن به اهداف توسعه کشاورزی و روستائی است.
ترویج کشاورزی یاری هدفدار در تصمیم‌گیری و شکل گیری نظرات تعریف شده است. کارشناسان آن را نوعی مداخله گری ارتباطی حرفه‌ای می‌‌دانند که توسط یک نهاد به منظور ایجاد تغییرات داوطلبانه رفتاری در کشاورزان با فرض داشتن منافع جمعی یا اجتماعی بنا می‌شود.
هدف ترویج کشاورزی رسیدن به اهداف توسعه کشاورزی و ارتقاء سطح زندگی کشاورزان بویژه کشاورزان خرده‌مالک و تهیدست است تا از طریق آشنائی با یافته‌های پژوهشی و فناوری بصورت ساده و کاربردی بتوانند با افزایش تولید و کاهش هزینه و کسب درآمد بیشتر سطح زندگی خود و خانواده را فراهم نمایند. ترویج کشاورزی در کشورهای در حال توسعه برای رسیدن به اهداف توسعه کشاورزی و روستائی یکی از عناصر ضروری است که بیشتر در قالب نظامهای دولتی و اخیرا در برخی کشورها بصورت فعالیتهای ترویج خصوصی کشاورزان را تحت آموزش به روشهای مختلف قرار می‌دهند. البته در کشور ما این هدف آنگونه که انتظار میرود محقق نگردیده است زیرا کارشناسان ما پس از تحصیل به خاطر کم تجربگی و تئوریک بودن مطالب درسی تدریس شده در دانشگاه اکثرا یا بیکارند یا هنگام ورود به عرصه کار و در عمل به جای کمک به رشد و توسعه کشاورزی و ترویج کشاورزی بین کشاورزان به پشت میز نشینانی تئوری پرداز و آمارساز مبدل می شوند که حتی کشاورزان نیز بر ناکار آمدی بسیاری از آنان در عرصه عمل به علوم آموخته شان شاهدند. و توجه به نابسامانی ها و عدم پیشرفت چشمگیر در این عرصه تاییدی بر این مدعااست .
 تاریخچه ترویج و اموزش کشاورزی      
توجه به آینده ما را به‌طور جدى محتاج تجهیز به ابزار اصلى توسعهٔ کشاورزى یعنى ترویج و آموزش کشاورزى و منابع طبیعى نموده است و لازم خواهد بود که به‌جاى باقى‌گذاردن مشکلات ریشه‌اى براى نسل آتی، به سرمایه‌گذارى وسیعى که متضمن ثمره‌اى ارزنده باشد، اقدام گردد و از این طریق در اسرع وقت به ارتقاء فرهنگ حرفه‌اى روستائیان توجه شود. به‌همین منظور کنفرانس جهانى تحول کشاورزى و توسعهٔ روستائى در سال ۱۹۷۹ از طریق سازمان خواربار و کشاورزى جهانى در رم تشکیل گردید که ۱۴۵ نماینده شامل ۸۹ وزیر، ۲۵ معاون وزیر و ۱۳۴۳ نماینده و ناظر از کشورهاى عضو در آن شرکت داشتند. در این کنفرانس ضمن تأکید بر لزوم آموزش زنان روستائی، بر اولویت بررسى وضعیت تحقیق و ترویج و آموزش در خصوص توسعهٔ روستائى و حذف فقرا از این جوامع و توجیه آنها به‌سمت پذیرش نوآورى‌ها و پیشرفت‌هاى فنى مناسب با موقعیت تولید‌کنندگان جزء (کشاورزان خرده‌پا) تأکید شد و دولت‌ها را به اجراء سیاست‌هاى آموزشی، چه از لحاظ سیاست‌ها و اولویت‌هاى آموزشى و چه از لحاظ توسعهٔ ادراک و رشد نیروى کار از جمله موارد زیر مقید نمود:
۱- اولویت دادن به تحقیق آموزش و سوادآموزى جهانى مرتبط با سایز اجزاء توسعه و ست‌یابى به تمامى یا بخشى از اهداف عمدهٔ آموزشى عمومى تا سال ۲۰۰۰ و تنظیم برنامه‌هاى آموزشى مربوط به بهداشت و تغذیه، به‌ویژه براى دانش‌آموزان، به‌منظور تسهیل تحقیق اهداف مزبور.
۲- تأکید بر سوادآموزى و مرتبط کردن برنامه‌هاى آموزشى با شرایط خاص مناطق روستائی، مزارع و سایر منابع باید به مدارس اختصاص یابند.
۳- تقویت آموزش‌هاى غیررسمى با تأکید بر سوادآموزى عملی، بهداشت، اقتصاد خانه، تغذیه، تنظیم خانواده، قوانین کشاورزی، خدمات حقوقی، تعاون و مدیریت مزرعه و نیز تمرکز جدى بر تعالى مهارت‌ها و تجارب حرفه‌اى کشاورزان.
۴- تقویت آموزش‌هاى غیررسمى براى بالا بردن مهارت‌هاى مورد نیاز براى صنایع روستائی، تأسیسات و تگهدارى آنها.
۵- توسعهٔ آموزش ترویج کشاورزی، جنگل‌دارى و ماهیگیرى به‌خصوص در حد متوسط جامعه با تأکید بر مشکل‌گشائى و تطبیق با شرایط محلى و تجارب عملی، ارتباط تحقیق و ترویج و آموزش رشد مهارت‌هاى فنى
روستا و تقویت این ارتباط و جلب مشارکت روستائیان در تنظیم اولویت‌هاى تحقیقى و آموزشى ترویج.
از طریق این کنفرانس، همکارى طولانى و موفق سازمان خواربار و کشاورزى جهانی، یونسکو و سازمان جهانى کارگرى در زمینهٔ آموزش کشاورزى وارد مرحلهٔ جدیدى شد؛ سه سازمان مزبور توافق کردند که براى تقویت و پیگیرى نتایج کنفرانس تلاش کنند.
این همه، در نهایت یک نکتهٔ کاملاً جدى را در جهت توسعهٔ روستائى و کاربرد آموزش در این مسیر روشن مى‌کند که وضع نابسامان کنونى و نیز فقر اطلاعاتی، مهارتى و امکاناتى تولیدکنندگان محصولات زراعى و دامى به‌ هیچ‌وجه صحنه خوبى براى ورود به دنیاى جمعیتى آینده نیست از این رو لازم است در سطح جهانی، و دست کم دربارهٔ موضوع مورد بحث در این مجموعه براى توسعهٔ آموزش‌هاى فنى و حرفه‌اى رسمى و غیررسمى در کشاورزى و منابع طبیعى تمهیدات اساسى اندیشیده شود و هر چه سریع‌تر قواى فرتوت این افراد که به واقع پشتوانه تأمین نیازهاى اولیهٔ کشور هستند بازسازى و دائماً تقویت شود.
سازمان خواربار و کشاروزى جهانى در این زمینه لااقل در سال ۱۹۷۹، که کنفرانس مزبور تشکیل شد، ۲/۷۲ درصد از طرح‌هاى خود را به فعالیت‌هاى آموزشى کشاورزی، نزدیک ۸ درصد را به ماهیگیرى و شیلات، ۲/۶ درصد را به جنگل‌دارى و ۶/۱۳ درصد بقیه را به سایر آموزش‌هاى مربوط به کشاورزى و منابع طبیعى اختصاص داده است. اما با توجه به آنچه در زمینهٔ حیاتى بودن ترویج و آموزش کشاورزى مطرح شد چرا هنوز در بسیارى از کشوردهاى در حال رشد:
۱- در قالب آموزش‌هاى مؤثر تربیت نیروى انسانى سرمایه‌گذارى‌هاى کلان بازدهٔ اندکى دارد؟.
۲- صدها زن و مرد جوان فارغ‌التحصیل از مدارس و دانشکده‌هاى کشاورزى هیچ‌جا به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم در امر توسعهٔ کشاورزى دخالت ندارند؟.
۳- کشاورزانى که عمرى در کار کشاورزى اشتغال داشته‌اند و به‌شدت نیازمند افزایش کارآئى حرفه‌اى هستند از آموزشى که واقعاً بدان احتیاج دارند دور مانده‌اند؟.
علاوه بر پرسش‌هاى فوق باز هم باید دریافت که چرا، به‌ویژه در کشور ما، کشاورزى که حیاتى‌ترین نقش را در تأمین احتیاجات کشور و رفع نیازهاى جمعیت انبوه آن دارد على‌رغم تأئید همه متخصصان، صاحب‌نظران، سیاست‌مداران و مسؤولان دوره‌هاى مختلف تاریخ کشور هنوز هم کمترین رشد را دارد و آن طور که باید و شاید مورد توجه قرار نمى‌گیرد.
هدفهای ترویج کشاورزی ایران
هدف ترویج کشاورزی در اولین دهه تاسیس عبارت بود از:
فراهم آوردن موجبات ارتقاء بر سطح زندگی کشاورزان و تامین رفاه اقتصادی و اجتماعی بهتر برای جامعه تولید کننده محصولات کشاورزی کشور به طوری که با تجهیز نیروی انسانی و افزایش درجه اگاهی و کارایی و مهارت آنها از روشهای پیشرفته تولید و استفاده از تکنیک های جدید بتوانند به نفع یک اقتصاد پیشرفته روستایی از منابع تولید کشاورزی و انسانی خود به بهترین وجه بهره برداری نموده و از مظاهر زندگی جدید برخوردار گردند. بدیهی است رسیدن به چنین هدفی منافع کلی از نظر همه طبقات را در بر خواهد داشت و کمک به پیشرفت اقتصاد کشور خواهد بود.
اینک، پس از گذشت نزدیک به چهار دهه از عمر ترویج کشاورزی در ایران، دریافته ایم که به صرف تجهیز نیروی انسانی شاغل در بخش کشاورزی به منظور افزایش میزان تولید در واحد سطح نمی توان به هدف «ارتقاء سطح زندگی کشاورزان و روستائیان» نایل شد. زیرا مشهود است که این ارتقاء تنها تابعی از افزایش میزان تولید نیست،بلکه عوامل متنوعی شرط بالا رفتن سطح زندگی کشاورزان است، که افزایش میزان محصول هم می تواند یکی از آنها باشد. از جمله عواملی که در این رابطه می توان نام برد عبارتند از فرهنگ جامعه، سطح آموزش و پرورش در جامعه، بهداشت عمومی، تغذیه خانواده ها، ارتباطات، مدیریت تولید، بازاریابی محصولات، اعتبارات تولید، بیمه محصول و تضمین قیمت ها و عوامل متعدد دیگری از این قبیل.
تاریخ چند ساله ترویج در ایران نشان داده است که تنها آموزش و بالا بردن سطح معلومات و اطلاعات فنی و علمی کشاورزان در رشته های کشاورزی کافی نبوده، بلکه اجرای برنامه های آموزشی ترویج نیاز به تهیه و در اختیار گذاشتن نهاده های تولید و هم چنین تامین اعتبار مورد لزوم جهت عملیات زراعی دارد.
یعنی زارع بر اثر آموزش به نتیجه مصرف کودهای شیمیایی، بذور اصلاح شده و مبارزه با آفات و سایر عوامل کشاورزی واقف شده و آماده برای مراحل بعدی که احتیاج به آموزش در سطح بالاتر و اخذ تجربه و دانش بیشتر است می باشد. در این مرحله برای زارع میزان استفاده حداکثر از انواع مختلف کود شیمیایی در واحد سطح و انتخاب بهترین ارقام بذور اصلاح شده برای برداشت محصول بیشتر تا بکار بردن ماشین های کشاورزی و مکانیزه کردن زراعت و محدود کردن کشت های متنوع و مختلف مطرح می باشد که مسئله آموزش مدیریت مزرعه برای کشاورزان جزو برنامه های آموزشی ترویجی در این مرحله پی ریزی شده است.
و سرانجام، در سازمان دهی اداره ی امور کشاورزی کشور از طریق تشکیل مراکز خدمات کشاورزی، روستایی و عشایری طی قانون مصوب چهاردهم خرداد 1359 شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران چنین آمده است:
هدف و منظور از تشکیل مرکز خدمات کشاورزی و روستایی و عشایری دهستان عبارت است از: توسعه فعالیتهای کشاورزی، روستایی، عشایری و ارایه خدمات فنی، اعتباری، زیربنایی، رفاهی، آموزشی و تحقیقی و ترویجی و تهیه و تجهیز و توزیع وسایل و لوازم و نهاده های کشاورزی و تسهیلات خدمات بازرگانی و سایر فعالیتهای مرتبط با امور مذکور، با توجه به نیازهایی که از طریق شوراها اعلام می شود با جلب همکاری و مشارکت مستمر مردم .
ماهیت ترویج
ترویج نشر و اشاعه است. و اصالتاً یک فعالیت آموزشی به منظور انتقال دانش و مهارتهای تکامل یافته و مفید و موثر از منابع بررسی و تحقیق به مجامع روستایی، عشایری و کارگری و توسعه تنفیذ آن به جهت افزایش کارایی مولدان در جریان تولیدات.
ترویج مشاورت و تبادل اطلاعات به منظور آگاهی دادن و آگاهی یافتن از مسائل و مشکلات موجود و نوظهور در محیط و تشویق و ترغیب ارباب رجوع برای شکل یابی و آموزش آنان و نیز کمک به آنان در شکل گشایی است. ترویج کمک به مردم برای تفکر و پرورش یک روحیه جستجوگرانه در خود به منظور حرکت در مسیر تحول و توسعه است. ترویج یک نظام آموزش غیر رسمی و خارج از قالب های متداول در موسسات آموزش رسمی است.
در ترویج، اساس نیل به تحول و توسعه یاد گرفتن و یاددادن است و از این رو فلسفه ی آن مبتنی بر تکامل «فرد» به عنوان واحد عملیات آموزشی- پژوهشی است. و فلسفه این مکتب بر 3 رکن: آموزش، خودیاری و همیاری استوار است. بدین سان، در جمع بندی این تعاریف،اجمالاً می توان گفت که مکتب ترویج از طریق انتقال دانش، ابداعات و مهارتهای نوین، از طریق مشاورت و تبادل اطلاعات و از طریق ترغیب و تشجیع افراد به تفکر و جستجوگری، فرد را به عنوان یکی از عناصر تشکیل دهنده جامعه برای کسب آگاهی های نوین و تعهد مسئولیت های انسانی در جامعه خویش پرورش می دهد.
در گام نخست باید مفاهیم ترویج را بدانیم که عبارتند از:
-  ترویج وسیله ای برای رفع نیازهای اولیه انسان است.
-  اولین نیاز انسان اطلاعات است. اطلاعات+ تصمیم= رفتار
-  ترویج دربرگیرنده ی توسعه کشاورزی، رشد کشاورزی، توسعه روستایی ،رشد تولید و ..است.
-  ترویج در جهت رشد شعور تحلیلی تولید کننده که عموما روستائیان هستند عمل می کنند.
یکی از صاحب نظران معروف بنام ون دن بن ، ترویج را فرایندی می داند که برای کمک کردن به مردم در تصمیم گیری طرح ریزی شده است.
ترویج علاوه بر آموزش و پذیرش نظریه های جدید، در دگرگون کردن زارع، روستاییان ،تشویق او به بهبود مزرعه و خانه اش نیز فعال است. ولی در عمل ترویج اغلب وسیله ای دولتی برای گسترش تکنیک های پیشرفته کشاورزی تلقی می شود و نیز نوعی ملاحظه گری ارتباطی حرفه ای که به وسیله یک نهاد برای ایجاد تغییرات داوطلبانه رفتار- با فرض داشتن منافع جمعی و یا اجتماعی صورت می گیرد.
در کشورهای مختلف دنیا از کلمه ترویج به واژه های مختلفی اطلاق می شود که نمونه هایی در ذیل بیان می شود.
واژه هلندی Voorlichting به معنای روشن کردن راه، در اندونزی واژه Eenyulunan به جای ترویج استفاده می شود.
در کشورهای آلمان و انگلیس واژه Beratung به معنای کار مشاوره ای به جای ترویج استفاده می شود. در امریکا بیشتر از «آموزش و ترویج» سخن می رود. در استرالیا واژه Furtnering به معنای پیشبرد و یا تحریک فرد برای پیشرفت در جهت مطلوب ، به جای کلمه ترویج به کار می رود. و واژه های مختلف که در کشورهای گوناگون معادل ترویج به کار می برند.
ولی با وجود گوناگونی واژه های مختلف مربوط به هر کشور، تمام کشورها با مسایل محوری یکسانی در زمینه کشاورزی روبرو هستند.
که تعاریف چند صاحب نظر در این زمینه نیز خالی از لطف نمی باشد که به قرار ذیل می باشند:
موشر: ترویج را فرایندی می داند که طی آن فعالیتهایی از طریق آموزش خارج از مدرسه و محیط دانشگاهی به خصوص در محیط روستا و بین کشاورزان به منظور ارتقای سطح زندگی مردم روستایی و کشاورزی و اصلاح وضع زندگی فیزیکی خانواده های آنها به خصوص در بخش کشاورزی و تسریع در امر رفاه جوامع روستایی ،انجام می گیرد.
پائولوفریره: ترویج را وسیله هجوم فرهنگی به قلمرو روستا و کشاورزان و استثمار اقتصادی روستائیان تلقی می کند.
سوهال: ترویج کشاورزی و روستایی را فرایندی ذکر می کند که حاصل واکنشهایی بین تعدادی از عوامل است که این عوامل شامل
1- تکنولوژی  2- آموزش ترویجی 3- نهاده‌ها  4- ارباب ذی نفع  5- روش‌های ارتباطی
که از این عوامل بندهای 1، 3، 4 ضرورت کامل دارد و بندهای 2، 5 به عنوان کاتالیت به کار می رود.
ولی شایان ذکر است به کارگیری آمیزه ای از فرآیندها توسط نظام ترویجی روستایی و کشاورزی، بیشتر بر مبنای «سنت» است. تا بررسی جدی اینکه کدام ترکیب، مطلوب ترین ترکیب در موفقیت آنان است.
آموزش ترویج و آموزش روستایی
-  ترویج بازوی آموزشی دولت است.
-  تاکید بر نوعی ساختار آموزشی دارد.
-  تاکید بر هماهنگ کردن خدمات واحدهای مختلف از طریق تشکیل گروه خدمات رسانی در زمینه های مختلف دارد.
-  فرصت همکاری بین واحدهای ذیربط را فراهم می کند.
-  واحدهای اجرایی ذیربط را ملزم به همکاری می کند.
هدفهای ترویج کشاورزی .
روش های ترویج     
-  روش های گروهی و انفرادی
-   ملاقاتهای انفرادی: احتمالاً مهمترین جنبه ی همه فعالیتهای ترویجی است که از قدرت زیادی جهت ایجاد اعتماد به نفس بین کشاورز و مروج برخوردار است.
البته متداولترین مشکل تماس شخصی بین مروج و کشاورز، ملاقاتهایی در مزرعه است که به علت تماس خود با زارع بیشترین نقش را ایفا می کند.
یک نوع ملاقات در محل کار مروج نیز موجود می باشد که آن هم بستگی به حسن انجام کار وبر خورد روح بستگی دارد که حس علایق زارعان توسط مروج بر انگیخته می شود.
روشهای انفرادی شامل موارد. زیر می باشد:
ملاقات سر مرزعه ، ملاقات در محل کار، نامه ،ارتباط تلفنی، تماس ها ی غیر رسمی در خارج از محل کار ومزرعه ولی این روشهای انفرادی معایبی نیز دارد. که مهمترین شکل از نظر زمان وصرف منابع پر هزینه است. وخطر تمرکز بر زارعان پیشرو وجود دارد که دراین صورت وجود نوعی تبعیض در بین زارعان شکل می گیرد.
به عبارتی دیگر ،دریک تشکل سازمانی برای توسعه ترویج وترویج کشاورزی وروستایی ،کار گروه بندیهای اجتماعی بر تامین همکاری وهماهنگی در سه سطح ، به صورت زیر دسته بندی می شود.
1-  درون گروهی: بین عوامل ترویج
2-  درون گروهی :بین روستائیان ورهبران محلی ومدد کاران روستایی
3-  برون گروهی : بین عوامل دیگر موسسات حاضر وموثر بر کار توسعه درروستاها
که این سه بند بر اساس پنج رابطه مشترک بین:
1- عوامل ترویج با روستائیان  2- عوامل ترویج با عوامل دیگر موسسات   3- روستائیان با عوامل دیگر موسسات   4- عوامل ترویج وروستائیان با عوامل دیگر موسسات   5- عوامل دیگر موسسات وروستائیان با عوامل ترویج مبتنی است. که از این عوامل وسطوح همکاری ما به طور کلی به عنوان روش گروهی نام می بریم که در مورد ترویج روستایی وکشاورزی مورد استفاده عوامل ترویج قرار می گیرد.
مزایای روش گروهی :
الف- فراهم آوردن امکان پوشش وسیع .
ب- به وجود آوردن محیط یادگیری فکورانه وفضای حمایت کننده که به زارع اعتماد به نفس می دهد.
یکی از عوامل تعیین کننده اندازه گروه ،موقعیت جغرافیایی است ولی مناسب ترین تعداد برای گروها در ترویج روستایی بین 20 تا4 نفر است.
- جلسات کوچکتر برای بررسی نیازهای خاص شرکت کنندگان مناسب تر است.
- روح نباید بر جلسه تسلط کامل پیدا کند ، بلکه نقش او باید عمدتا اطلاع رسانی وحمایت و پشتیبانی باشد .
- جلسات گروهی وجمعی متداول ترین روش ترویج گروهی است.
-  برداشتن اولین قدم در ایجاد هر گونه ارتباط با روستائیان ،مستلزم تلاش در شناخت اصالت ارزش های سنتی در هر یک از جوامع روستایی است.
-   نا برابری در سوابق ذهنی وتجارب کسب شده وموقعیتهای اجتماعی واقتصادی ،منشا طبقه بندی روستائیان به گروههای نو پذیران ، پذیرندگان اولیه وثانویه وکند پذیران است.
-   در مرحله ارزیابی وتحول گری که منظور تغییر در رفتار عملی است تماس رخ به رخ دو محیطی طبیعی وغیر رسمی ممکن است به عنوان موثرترین وسیله تبادل معلومات واطلاعات به کار رود .
-   موثر ترین روش های ترویجی به ویژه درآموزش بزرگسالان درروستاها ،نمایش طریقه ای ونتیجه ای است که ارزشیابی عملکرد آموزشی بزرگسالان باید بر مبنای میزان کاربرد توصیه ها ونتایج حاصله از اعمال آنها مورد بررسی وسنجش قرار گیرد .در نمایش طریقه ای که یکی از روشهای آموزش گروهی است سخنرانی با عمل توام است که در نقش تحولگر ،عروج ، نمایش البته نمایش طریقه ای برگزار می کند طریقه ای به وسیله مروج یا آموزشگر روستا ، یا همکار ی مدد کار روستایی ،هر و یا یک رهبر محلی فنی که قبلا تعلیمات لازم را فرا گرفته است انجام می گیرد .
نقش ترویج در آموزش کشاورزی و توسعه روستایی
آموزش ،بنیان توسعه است. ترویج مکتب تحقق آموزش روستاییان است پس آموزش مبتنی بر این مکتب، بنیان توسعه روستایی است.
علم ترویج بنا به ضرورت زمان پا به عرصه ی دنیای علم گذاشت، به گواهی تاریخ، یکی از دلایل عمده پیروزی متفقین در جنگ جهانی دوم، رونق نهضت ترویج کشاورزی در کشور امریکا بود. در زمانی که اروپا در آتش خشم جنگ به جهنمی هول انگیز مبدل شده بود و مزارعی که واژه فقر و نداری را برای اروپاییان به واژه غریبی مبدل ساخته بود، جولانگاه هیولای آهنین و انباشته از مین های ریز و درشت شده بوذ. کشاورزان آمریکایی به مدد آموزشهای فراگیر و حیاتی ترویج، در محیطی امن و به دور از هیاهوی جنگ به خوبی انجام وظیفه می کردند، و کم کاری همتایان اروپایی خود را که به جای کار در مزارع در میدانهای جنگ سرگرم نبرد بودند، جبران می ساختند و با روانه ساختن دسترنج خود، متفقین را از لحاظ تامین اسلحه سبز آسوده خاطر می کردند.
علم و مکتب ترویج از آن زمان، تاکنون با وجود همه فراز و نشیبها هم چنان به عنوان دانشی کاربردی و راهگشا در خدمت جهانیان بوده و برای ملتها و دولتها به عنوان نقطه قوت و اتکایی در مقابله با مشکلات جامعه بشری مطرح است.
امروزه ترویج و آموزش کشاورزی به عنوان علمی کاربردی، با ماهیتی فرا رشته ای و فرانظامی مطرح است. ترویج کشاورزی علمی است که در آن دستاوردهای علوم تجربی کشاورزی با واقعیتهای دنیای انسانی و اجتماعی پیوند می خورد. ترویج علم است و بنابراین دوام و پویایی آن همانند سایر علوم، از طرفی بستگی تام به مطالعات و تحقیقات بنیادی و توسعه ای و کاربردی در حیطه آن دارد و از طرف دیگر ، به اشاعه ترویج و دستاوردهای این تحقیقات و نظریه پردازایها در قالب کتاب در مقاله نیاز دارد.
متاسفانه با وجود قدمت ترویج سنتی کشاورزی در کشور و ریشه دار بودن مضامین و محتوای آن در فرهنگ این مرز و بوم، ترویج جدید به عنوان علم وارداتی، کمتر در کشور گسترش و تکوین یافته است. و در مقایسه با سایر رشته ها با صعف عظیمی در زمینه کتاب و منابع فارسی مواجه است. و تعداد کتابهای اختصاصی این رشته به زبان فارسی بسیار اندک است.