تثبیت شن های روان ( مالچ پاشی )

افزایش جمعیـت،باعث سـرعت بخشـیدن به فرسـایش خاک می شود .ب

---

تثبیت شن های روان ( مالچ پاشی )
کلش ـ برگ و ساقه های خشک :
استفاده از بازمانده گیاهان می تواند در این مسیر کمک کند . در ضمن پس از مـدتی قادر است مواد آلی خاک را افزایش دهد و مضافاْ مانع تبخیر گـردد البته بایستی روی آنها غلتک کشـید و حتی قبل از قرار دادن مواد فوق سطح خاک را کم و بیش متراکـم نمود یا قبل از قرار دادن کلش و مواد فوق مقدار کمی موادی مانند آسفالت پاشاند .
پوشش پلاستیکی :
در مواقع معینی که از مشمع های پلاستیکی استفاده می نمایـند باید چهار طرف هر مشمـع را داخل خاک نمود و با میخهای مخصوصی آنرا به خاک یا شن متصل نمـود و یا لبه های هر مشمـع را داخل گودالهای کوچکی برگرداند . روی ماسه می توان توری هایی از مواد آکریلیکAcrylique قرارداد .
روغنها و مواد معدنی :
روغنهای متعددی چه روغنهای معدنی و چه آلی برای تثبیت شنها استفاده می گردد .
آسفالت :
روی ماسه ها با دستـگاه پخش کننده ای یک لایه نازکی آسفالت می پاشنـد ولی باید همـیشه مواظب بود که با انجام حرکت و پاییـن رفتن ماسه ها قسمتی از خاکهایی که آسفالت روی آن پاشـیده اند ، بصورت لکه هایی در سطح زمین ظاهر گردد .
احیاء و استمرار مجدد لایه پوشش زنده خاک Biorehabilationخاک علاوه بر نقش مهمی که در تولید محصولات کشاورزی ایفا می نماید از نظر ارتباط و همبستگی با عواملی مانند آب ، هوا و پوشـش گیاهی فعالیت های موجودات جانوری و انسانی یکی از ارکان مهم زیست محیطی محسوب می گردد .متاْسفانه انسان به دلایل مختلفی مانند تبدیل جنگلها به زمینهای زراعی ، چرا و دامپروری بی رویه ، روشهای نا مناسب کشت و زرع مانند تک کشتی بدون تناوب ، آیـش ، شخم ناصحیح در تخریب خاک تاْثیـر منفی داشته است .
در بین عوامل مؤثر در تخریب زیست محیطی افزایش جمعیت را می توان یکی مهمترین عامل تخریب وکاهش منابع طبیعی به شمار آورد .
حتی عـده ای معتـقدند که افزایش جمعیـت،باعث سـرعت بخشـیدن به فرسـایش خاک می شود .با توجه به مسائلی که در قسمتهای اولیه این بخـش مورد بررسـی قرار گرفت می توان نتـیجه گرفت که تخریب خاک و کاهش عمق مفید خاک باعث کاهـش رشد و نمو و تولید گیاهی خواهد شـد .مقدار خاکی که سالیانه در اثر هوا دیدگی سنگها تولید می گردد تحت تاُثیر عوامل اقلیمی است در مناطق سردسیر خشک یا گرم وخشک سالیانه کمتر از ۲۵/۰ mm خاک تولـید می گردد(ضخامت) . در حالیـکه در منـاطق گرم و مرطوب این مقدار برابر ۵/۱ mm است . طبق نظریهْ هامر و هودسون (hammer&Hudson ) ، اگرمقدارخاکی که سالیانه تخریب می گردد حدود ۱۲ تن در هکتار منظور داریم باید سالیانه ۱mm خاک تولید شود تا بتوان خاک منهدم شده را جبران نمود در حالیکه نظریهْ روبرت(robert ) در سطح کلی جهانی مقدار خاک تولید شده ۰۲/۰ mm محاسبه شده است.
بطور خلاصه لازم است برنامه ریزی صحیح و عملی در اثر افزایش تولیدات کشاورزی و دامپروری رابر حسب توان اکولوژیکی خاک تهـیه و تدوین نمـود و رئوس برنامه های پیشـنهادی را می توان بصورت خلاصه بشرح زیر مورد توجه قرار داد :
۱) جلوگیری از تخریب جنگلها و مراتع . سالیانه در جهان حدود ۱۱ میلیون هکتار از سطح جنگلها محو ونابود می گردد.
۲) جلو گیری از چرا و دامپروری نا صحیح.
۳) جلوگیری از کشت و زرع تک کشتی(ندون تناوب)
۴) جلوگیری از شخم ناصحیح وسایر عملیات کشاورزی که خاک را مستعد تخریب می نماید .
۵) مبارزه با فرسایش ابی و بادی .
در این راستا علاوه بر برنامه ریزی های صحیح در جهت حفاظت مکانیکی خاک لازم است در برقراری مجدد پوشش گیاهی نیز اقدامات مؤثری انجام گیرد.
تمام فعالیتهای حفاظتی خاک از نظر ایجاد تراس و بانکت در حقیقت نقش جانشینی پوشـش گیاهی را ایفا می نماید. معهذا عملیات و اجراء برنامه های حفاظتی بدون ایجاد و گسترش پوشـش زنده خاک پس از مدتی با شکست روبرو خواهد شد .
فرسایش بادی در مناطق هموار و مسطح مناطق خشـک و نیمه خشـک مهمترین عامل تخریب خاک و پبشـروی کویرها محسوب می گردد . بنابراین برای جلوگیـری از تخریب ناشی از باد ، با توجه به مطالب ارائه شده می توان نتیجه گرفت که توسعه و پیشرفت کشاورزی ، دامپروری و صنـایع وابسته به آن در هر منطقه تحت تاْثیر تجدید و احیاء پوشش زنده خاک است . اجراء پروژه های آبادانی و توسعه هر منطقه یا هر سرزمین باید براساس توان اکولوژیکی آن منطقه یا آن سرزمین استوار باشد .
چنین پیشنهادی در کنفران های مختلف در اسلو پیشنهاد گردیده است .برای نشان دادن تاْثیر روشهای حفاظتی خاک و تاْثیر ایجاد پوشش گیاهی در توسعه و آبادانی یک حوزه کوهستانی دو شکل ارائه شده است : یکی قبل از انجام این عملیات و دیگری بعد از آن عملیات ، که این دو شکل با کسب اجازه از نشریه FAO ضمیمه مطالب فوق شده است .
با توجه به مطالب ارائه شده در بخش استمرار پوشش زنده خاک می توان نتیجه گرفت که در کشوری مانند ایران که آب و هوای قسمت اعظم آن خشـک و گرم می باشد تنها راه تجـدید حیات و افزایش فعالیت بیولوژیکی ( انسانی ، حیوانی ، گیاهی )همان برقرار نمودن مجدد پوشش زنده خاک است .سرزمین ایران وسیع و دارای آب و هوای متـنوع ، مشخصات ژئومورفولوژی متغیر می باشـد . این سرزمین پهناور بیشتر به صورت یک قاره است تا فلات . سلسله جبال زاگرس در جـنوب و البرز در شمـال فلات مرکزی را احاطه نموده اند . سلسله کوههای شمال و جنوب توسط دره های عمیق بریده شده و معمولاْ چندین حوزه به یک دره منتهی می گردد. بعلت خشکی ونیز عوامل دیگر فرسایش و تخریب خاک چه در دامنه ها و چه در قسمت فلات همه ساله میلیونها تن خاک را نابود می سازد .
بنابراین لازم است با برنامه های صحیح و عملی تواماُ در حفظ و حراست خاک و تجدید پوشش زنده خاک تهیه و تدوین و به مرحله اجراء درآورد . مثلاُ در یک دامنه فرضی با برنامه های اجرایی می توان به اهداف چند منظوره نزدیک شد . در مناطق کم ارتفاع و یا شیب کم یعنی در قسمت پایین دست دامنه ها و نیز در فلات مرکزی لازم است زراعت را در پناه باد شکن اجراء نمود . در داخل زمین محصور شده توسط دیواره های طبیعی می توان انواع گیاهان زراعی یا درختان میوه را کاشت .
به طور خلاصه بدون استفاده از درختـان امکان احیاء مناطق کوهستانی و دشت عملی نیسـت .مادر کشوری زندگی می نماییم که مقدار تبخیر چندین برابر نزولات آسمانی است ، بنابراین لازم اسـت از عواملی که از شدت تبخیر جلوگیری می نماید در احیاء و مدیریت مناطق فوق استفاده گردد .