عوامل عفونی ایجاد کننده سقط جنین در گوسفند و بز

سقط جنین عارضه ای است که در آن دام ماده قادر به نگهداری جنین نبوده و آن را از بدن دفع می نماید .

---

عوامل عفونی ایجاد کننده سقط جنین در گوسفند و بز
سقط جنین عارضه ای است که در آن دام ماده قادر به نگهداری جنین نبوده و آن را از بدن دفع می نماید که در این ارتباط عوامل عفونی و غیر عفونی می توانند منجر به سقط جنین گردند . از جمله عوامل یا بیماریهای ایجاد کننده سقط جنین، کامپیلوباکتر (Cam. Jejuni, Cam . fetus) ، کلامیدیا (C.abortus=C.psittaci) یا سقط جنین آنزئوتیک ، لپتوسپیروز ، بروسلوز ، کوکسیلا  coxiella burneti (تب کیو)، بوردر دیزیز و بلو تانگ و از عوامل غیر عفونی می توان ضربه و ضغطه، کمبودهای تغذیه ای و مسمومیت حاصله از گیاهان سمی را نام برد.
شیوع سقط جنین هایی که تا 3 هفته اول آبستنی رخ می دهند اغلب به دلیل کمبودهای مواد غذایی و یا ناشی از استرس است که معمولاً‌ به میزان 25 درصد می رسد سقط جنین هایی که تا میزان 5/1 الی 2 و حتی 5 درصد عادی بوده ، چنانچه این میزان به حدود 20 الی 30 درصد برسد و اقدام بهداشتی لازم در مورد آن صورت نگیرد می تواند تا میزان 80 درصد پیشرفت نماید که از این نظر باعث خسارات اقتصادی و بهداشتی در دامداری می گردد.
کمپیلوباکتریوزیس CAMPILOBACTERIOSIS  Vibriosis;
عامل بیماری باکتری ویرگولی شکلی است به نام کامپیلوباکترکه قبلا ویبریو نامیده می شد. در زیر دو گونه مهم این باکتری مورد بررسی قرار گرفته است:
Cam. fetus این عامل بیشتر در گوسفند و کمتر در بزها باعث سقط میگردد. در میشها سبب سقط در شش هفته آخر آبستنی میگردد. همچنین تولد نوزاد نارس ، مرده زایی (تولد بره مرده Stillbirths ) ، تب، اسهال ، ترشحات شدید واژن قبل از سقط یا زایمان و متریت پس از دفع جنین، تورم جفت بهمرا نکروز خونی hemorrhagic necrotic cotyledons کوتیلدونها را موجب میشود. جنین ها معمولا اتولایز شده و در کبد نقاط نکروز زرد نارنجی دیده میشود.در بعضی از تحقیقات بیان شده که اگر آلودگی یا عفونت در ابتدای آبستنی رخ دهد منجر به جذب مجدد جنین میگردد و اگر عفونت در میانه آبستنی رخ دهد منجر به سقط در طی 10 تا 20 روز بعد میشود و نهایتا اگر عفونت در آواخر آبستنی باشد منجر به تولد بره ضعیف ویا مرده stillbirths میشود.
علائم در بزها : سیکل فحلی طولانی و نامنظم ویا نازایی، اسهال، سقط در 4 تا 6 هفته قبل از زایش ، مرده زایی ویا تولد بزغاله ضعیف، جفت ماندگی، متریت و پیومتر، ترشحات واژنی، تورم واژن و مهبل vulva-vaginitis بهمراه جوش چرکی nodules &pustules، در جنین سقط شده در حفره های بدن مایع قرمز رنگ تجمع می یابد.
انتقال بیماری از طریق خوردن مواد آلوده به ترشحات جنین سقط شده می باشد. پس از بلع مواد آلوده ، باکتری از روده به رحم رفته و منجر به صدمه رساندن به بافتهای رحم و جنین میگردد. معمولا 20 درصد از میشها در گله در اثر  آلودگی با کمپیلوباکتر سقط خواهند نمود اما در بعضی از گله های حساس شیوع سقط تا 80 در صد نیز میرسد. میشهای مسن ایمن خواهند شد اما 5 تا 10 درصد از گله آلوده هر سال، سقط را ادامه میدهند.
Cam. Jejuni : یکی دیگر از عوامل سقط کمپیلوباکتریایی در گوسفند میباشد. در میشها باعث عفونت جفت و جنین میگردد اما در دیگر گونه دامها اسهال و تورم روده enteritis ایجاد مینماید. در بز نیز گاهی باعث سقط جنین میگردد.
پیشگیری : غیر از کنترل تردد دام از تماس با محیط و دام آلوده ،  توصیه میگردد که میشها را بخصوص میشهای جدید را بطور سالیانه واکسینه نمود. بیماری در دامداری شدیدا مسری بوده و دام مبتلا پس از بهبودی معمولا تا سه سال ایمن می باشد . اما اگر میشهای جدید وارد و جایگزین شوند سقط نه تنها در دامهای جدید بلکه سد ایمنی در اثر دفع آلودگی شدید شکسته شده  باعث شیوع و طوفان سقط در بقیه دامهای گله میگردد. در شیوع یا طوفان سقط میتوان آنتی بیوتیکها را روزانه به میشها تزریق نمود.
 کنترل و درمان: دامهایی که سقط نمودند بایستی سریعاً ‌از سایر دامها جدا شده و نسبت به تزریق آنتی بیوتیکها مانند اکسی تتراسیکلین اقدام نمود همچنین میتوان در غذای دام نیز کلرتتراسیکلین را اضافه نمود. درمان سایر دامهای گله نیز توسط تتراسیکلین توصیه شده است.
 تشخیص آزمایشگاهی
تهیه لام از محتویات شیردان جنین و یا ترشحات رحمی -  کشت از محتویات شیردان جنین
خصوصیات باکتری :
این باکتری‌ها گرم منفی و فاقد اسپور می‌باشد. بعضی از انواع کمپیلوباکترها قادر به تولید توکسین می‌باشند.
مخزن میکروب : کمپیلوباکتر ژژونی بصورت کومنسال (همزیستی) در محیط رودة انواع حیوانات وحشی و اهلی ممکن است وجود داشته باشد. پرندگان وحشی از جمله مرغان دریایی، کبوتر، غاز، اردک وحشی و کلاغ می‌توانند با آلودگی آبها توسط خود باعث انتشار آلودگی کمپیلوباکتر شوند. کمپیلوباکتر ژژونی کومنسال طبیعی گاو است. میزان درصد موارد مثبت مدفوع در ماههای تابستان به حداکثر رسیده و در زمستان کاهش می‌یابد. کمپیلوباکتر ژژونی در گوسفندان عامل مهم سقط جنین عفونی اپی‌زئوتیک می‌باشد. میکروب بصورت کومنسال روده‌ای برای مدت طولانی و بدون ابتلاء ظاهری در بسیاری از گله‌ها وجود دارد. انتقال میکروب از سگ به انسان به اثبات رسیده است.
 کلامیدیوز CHLAMYDIOSE  (abortion (enzootic
این باکتری فقط در سلولهای زنده می تواند رشد و تکثیر نماید. دو گونه از کلامیدیاها از اهمیت بیشتری برخوردارند. کلامیدیا تراکوماتیس (C. trachomatis) که معولا انسان را آلوده می سازد و دیگری کلامیدیاپسیتاسی (C.psittaci) که اغلب دامها را آلوده می سازد. گونه اخیر می تواند با سایر بیماریها از قبیل کراتوکونژنکتیویت (keratoconjunctivitis), آرتریت (arthritis) و پنومونی (pneumonia) بخصوص در بره های جوان ، همراه بوده ولی به ندرت در یک گله تواما دیده می شود .در سال 1950 برای اولین بار سقط جنین حاصل از کلامید یا به نام سقط انزوئوتیک (abortion enzootic) در اسکاتلند گزارش شد. در رده بندی اخیر این نوع باکتری متعلق به شاخه Chlamydiae ، خانواده Chlamydiaceae  و  جنس Chlamydophila می باشد. جنس Chlamydophila شامل گونه های مختلفی از جمله :
C. psittaci (avian), C. felis (cats) ، C. abortus (sheep, goats, cattle)   و  C. pneumonia (human).
می باشد. غیر از جنس  Chlamydophila ، جنس دیگر بنام Chlamydia در این خانواده وجود دارد که شامل گونه هایC. trachomatis (human), C. suis (swine), and C. muridarum (mouse, hamster)
می باشد.
بیماری کلامیدیوز بین انسان و دام مشترک میباشد ولی موارد انسانی خیلی بندرت رخ داده است و بیشتر زنان باردار را مبتلا مینماید. بنابراین توصیه شده که زنان باردار در تماس با گوسفندان بخصوص در زمان شیوع سقط در گله قرار نگیرند. بیماری کلامیدیوز در اثر گونه  Chlamydophila psittaci در پرندگان بیماری کشنده ای ایجاد کرده و همچنین در پستانداران بیماری همه گیر epizootic ایجاد مینماید و منجر به سقط نیز در دامها میشود . در انسان نیز پسیتاکوز تنفسی   respiratory psittacosis را سبب میگردد.
نشانه های درمانگاهی :
از علایم این بیماری سقط جنین بوده است که معمولاً در اواخر دوران آبستنی رخ می دهد و نیز تولد بره ها و بزغاله های ضعیف از دیگر نشانه های این بیماری می باشد. در صورتیکه عفونت قبل از آبستنی conception رخ دهد، دام در میانه آبستنی سقط مینماید و اگر در اوایل آبستنی رخ دهد سقط در 60 تا 90 روز بعد رخ میدهد و اگر عفونت در میانه یا اواخر آبستنی رخ دهد موجب تولد بره ضعیف و یا مرده زایی stillbirths میگردد. باکتری اغلب جفت را گرفتار ساخته و پس از اینکه عارضه سقط رخ داد، در رحم باقی می ماند . تورم پرده های جفت بهمراه کوتیلدونهای نکروزه و برنگ قهوه ای متمایل به قرمز که گاهی قوامی سفت و چرمی شکل پیدا می کنند . فتوس مومیائی شده ویا پوشیده از پوشش فلسی پوسته پوسته برنگ خاک رس بهمراه تورم عقده های لنفاوی میباشد و به علت بزرگ شدن کبد و پر شدن محوطه داخل شکم از مایع , بادکرده به نظر می رسد. تقریبا 25 تا 60 درصد میشها بسته به زمان آلودگی ، سقط خواهند نمود. میشهای مسن ایمن خواهند شد بصورتیکه سالانه میزان سقط یک تا پنج درصد در گله کم میگردد.
 تحقیقات نشان داده است که میزان شیوع سقط جنین میشها در گله آلوده 30 درصد اما در بین بزها بیشتر است. میشها بندرت بیش از یکبار سقط مینمایند اما با فرم آلودگی مقاوم persistently infected ، باکتری را 2-3 روز قبل و بعد از تخمک گذاری دفع مینمایند. قوچ پس از آلوده شدن بیماری را بصورت مقاربتی venereal به میش منتقل مینماید. پس از سقط، بزها ممکن است هیچ علائمی از خود نشان ندهند. سقط در بز در 2 تا 3 هفته آخر آبستنی رخ میدهد که گاهی نیز موجب مرده زایی و یا تولد بزغاله ضعیف میگردد.
همانطوریکه در ابتدا بیان شد سقط جنین همه گیر enzootic abortion بخصوص در بزها میتواند ، بهمراه ذات الریه ، التهاب بافت ملتهمه چشم، التهاب مفاصل و تورم اپیدیدیم epididymitis رخ دهد.
راه انتقال
عامل بیماری میتواند توسط کنه ها ، جوندگان و پرندگان نسبتا بیشتر از راه تماس جنسی منتقل شود.  بصورت مقاربتی قوچ، میش را آلوده نموده و یا از طریق منابع آلودگی دیگر مانند جنینهای سقط شده، جفت , ترشحات واژن و فضولات آلوده آلودگی صورت میگیرد.  باکتری از راه های استنشاق هوای آلوده و یا مصرف مواد آلوده نظیر آب ‎و غذا نیز میتواند دام را مبتلا سازد . دام سقط کرده در سال آینده بخاطر ایمنی ایجاد شده، مشکلی نخواهد داشت.
در دام سقط کرده و حتی در دامهای غیر آبستن ممکن است عفونت مخفی latent infection ایجاد شود و یا دام حامل باقی مانده و باکتری را در روده و در بعضی از بافتهای لنفوئیدی نگهداری و حمل نماید.              
تشخیص
با توجه به اینکه نشانه ها در گله مشخص می باشد ولی اغلب با نشانه های سقط جنین های حاصله از تب کیو (کوکسیلا) و ویبریوز مشابه بوده لذا برای تشخیص افتراقی بایستی به انجام تستهای آزمایشگاهی پرداخت. جفت بعنوان نمونه منتخب در نظر گرفته اما میتوان از کبد ، طحال و ریه نیز استفاده نمود. کلامیدیا را میتوان در گسترش رنگ آمیزی شده از ترشحات واژن یا جفت مشاهده نمود اما چندان قابل تمایز با Coxiella burnetii عامل تب کیو نمیباشد.
تب کیو Q fever : عامل بیماری coxiella burnetii کوکسیلا بورنتی ، انگل اجباری درون یاخته می باشد که در انسان باعث تب و علائم سرماخوردگی شده و در دامها در اواخر آبستنی باعث سقط جنین و مرده زایی stillbirth ، جفت ماندگی ، اندومتریت، نازایی گردیده و در بعضی موارد علائم تب، پنومونی و عفونت چشم نیز مشاهده میگردد. انسان بعنوان ناقل ، بیماری را به دام منتقل نموده و اغلب سیر بیماری در دام بصورت مخفی و پنهان می باشد. دام آلوده از شیر و مدفوع عامل بیماری را دفع مینماید.
میزبان و حیوانات حساس :
این عامل را در گونه های مختلف حیوانات اهلی و وحشی ، تعداد زیادی از جوندگان، لاک پشت، ماهی و پرندگان گزارش شده اند. اغلب این حیوانات بخصوص جوندگان بعنوان مخزن بیمار ی نیز بحساب می آیند. انسان میزبان تصادفی است
مشخصات کلی بیماری :
تب کیو که نخست آن را تب کشتارگاهی یا ریکتزیوز بورنت نیز نامیدند ، بیماری است عفونی و مشترک که در حیوانات اهلی ( گاو و گوسفند و بز )  معمولا بدون نشانیهای مشخص میباشد ولی در انسان موجب بیماری حاد و گاهی خطرناک گشته که از مشخصات آن سردرد ناگهانی و تب و ذات الریه غیر مشخص است.
گونه های مختلف کنه ها نیز در نگهداری این اجرام مخزن انگل واقع می شوند. این انگل بمقدار زیاد به وسیله حیوانات آلوده از طریق شیر یا سایر مواد دفعی و بخصوص از جفت دفع می شود. بخاطر دوام و ثبات قابل توجه این باکتری در محیط خارج سلولی ، آلودگی از طریق استنشاق هوای آلوده نیز امکان پذیر است و به همان اندازه که ناقل می تواند مؤثر باشد این راه نیز قابل توجه است
تظاهرات بالینی در حیوانات :
به غیر از چند گزارش مبنی بر اینکه کوکسیلا بورنتی را توام با ذات الریه و تورم نای در گوسفند و بز و یا همراه بچه اندازی در میش و بز و گاو یافته اند معمولاً معتقدند که تب کیو مسئول بیماری بخصوصی در حیوانات اهلی نمی باشد و بعضی محققان معتقدند که نشانه های بالینی مشخص ندارد. جرم تمایل زیادی به تمرکز در پستان و جفت حیوان دارد که منجر به تورم جفت بهمراه ترشحات رحمی و پرده های جنین میگردد.
در اثر تورم جفت ، جفت بصورت چرمی و ضخیم در آمده و ممکن است حاوی نقاط زرد متمایل به سفید و ترشحات کرمی رنگ در مابین کوتیلدونها گردد. در بعضی از موارد ترشحات برنگ قرمز قهوه ای رنگ در می آید. پنومونی در جنین بز و گاو دیده میشود ولی در جنین گوسفند کمتر مشاهده شده است.
جهت تشخیص بیماری میتوان کوکسیلا بورنتی را در ترشحات واژن ، جفت ، ترشحات جفت ، بافتهای جنینی (کبد ، ریه و محتویات معده یا شیردان) و همینطور در شیر و ادرار و مدفوع مشاهده و جدا نمود. اما این میکروارگانیسم بطور مداوم در شیر و آغوز دفع نمیشود ولذا همیشه در این دو  قابل ردیابی نیست. در محلهای ملتهب جفت ، یا ترشحات آن میتوان با رنگ آمیزی ziehl-neelsen و یا گیمسا انگل را مشاهده نمود. کوکسیلا بورنتی مقاوم به اسید acid-fast بوده و بصورت چند شکلی، دایره coccoid تا رشته ای filamentous دیده میشود. معمولا با رنگ آمیزی گرم  Gram stain قابل روئیت نمی باشد.  وجود میکروارگانیسم بروشهای فوق بهمراه آزمایشهای سرولوژی و یا capture ELISA و  single tube PCR  نتیجه تشخیص را قطعی تر مینماید.
در انسان : بر عکس حیوانات تب کیو در انسان بیماری عفونی حاد و کم و بیش وخیمی را ایجاد می کند. دوره کمون 4-2 هفته - نخست عامل بیماری در گردش خون و سپس سایر اندامهای درونی را مورد حمله قرار داده نشانیهای بالینی شباهت به علایم انفولانزا دارد.
درجه حرارت بدن بالا رفته ، تب و لرز ، سردرد در ناحیه پیشانی ، خستگی ، بی اشتهایی ، درد ماهیچه ها گاهی سینه درد ، گاهی تهوع . نشانه های عصبی و سفتی گردن دیده میشود. دوره تب طولانی از یک هفته تا 3 ماه - سرفه خشک ، تورم بینی و گلودرد و  برادی کاردی و بزرگی کبد را سبب می شود و مواردی نیز ذات الجنب و ذات الریه وجود دارد.
بیماری گاهی مزمن و فقط همراه تب است.  کوکسیلوز را همراه بیماریهای دیگر مثل روماتیسم و امراض قلبی نیز یافته اند. از نظر بیماری شناسی و اپیدمیولوژی تشابهی بین تب کیو و بروسلوز یافت می شود تا جائیکه برآنند که در منشاء این اجرام تشابهی وجود دارد.
مبارزه و پیشگیری :
در گله های آلوده تمام تدابیر لازم به منظور نابود ساختن جفت ، تخته پهن و کاه آلوده و هر چیزی که با ترشحات و مدفوع دام آلوده شده ، اتخاذ گردیده است و نیز وسایل نقلیه بایستی کاملاً تمیز و ضدعفونی شود.
واکسن :
مایه کوبی حیوانات حساس در مواردی که مقدور باشد توصیه می شود
درمان :
شبیه درمان کلامیدیوز: شروع درمان با 500 میلی گرم کلرتتراسیکلین برای هر راس دام در هر روز بمدت پنج روز که سپس به 250 میلی گرم برای هر راس دام در هر روز کاهش داده (تا انتهای روزهای باقی مانده آبستنی) را توصیه نموده اند. در شیوع شدید سقط جنین ، تزریق همه میشها با تتراسیکلین ویا اکسی تتراسیکلین LA 200 بمیزان 10 میلی گرم برای هر پوند وزن دام بصورت زیر پوستی توصیه شده است.
توکسو پلاسموزیس TOXOPLASMOSIS
عامل بیماری, ‌انگلی پروتوزوایی است به نام توکسوپلاسما گنده ای  Toxoplasma godii که در سلولهای اپی تلیال روده حیوان آلوده (گربه‌ و گربه‌ سانان‌) زندگی می کند . بیماری توکسو پلاسموز قابل سرایت به انسان می باشد.
توکسوپلاسموز بیماری‌ انگلی‌انسان‌ و حیوان‌ می‌باشد که‌ عفونت‌ اولیه‌آن‌، بدون‌ علایم‌ بالینی‌ است.  عفونت‌ اولیه‌ مادران‌ در ابتدای‌حاملگی‌ ممکن‌ است‌ باعث‌ ایجادعفونت‌ و مرگ‌ جنین‌ شود .
    شکل‌شناسی‌-مرفولوژی
    انگل‌ دارای‌ اشکال‌ مختلفی‌ می‌باشد که‌عبارتند از:
    ۱ - شکل‌ آزاد: شکل‌ آزاد انگل‌ که‌ درخون‌ و لنف‌ وجود دارد قوسی‌ شکل‌است‌ و سلولهای‌ مختلف‌ اکثرپستانداران‌ (به‌ جز گلبولهای‌ قرمزبدون‌ هسته‌) را مورد تهاجم‌ قرارمی‌دهد.
    ۲ - کیست‌ کاذب‌: به‌ سلول‌ هسته‌ دارحاوی‌ انگل‌، کیست‌ کاذب‌ گویند.
    ۳ - کیست‌ نسجی‌: انگل‌ پس‌ از یکی‌دوباره‌ تقسیمات‌ داخل‌ سلولی‌ درسلولهای‌ هسته‌دار، به‌ قسمت‌های‌مختلف‌ بدن‌ مثل‌ چشم‌، قلب‌، ریه‌، مغز،عضلات‌ و کبد می‌رود و در آنجا مستقرمی‌شود و کیست‌ نسجی‌ (بافتی‌) راتشکیل‌ می‌دهد.
    ۴ - اووسیست‌: در نتیجه‌ سیر جنسی‌انگل‌ - که‌ در روده‌ گربه‌ و گربه‌ سانان‌-ایجاد می‌شود و از طریق‌ مدفوع‌ گربه‌ وگربه‌ سانان‌ دفع‌ می‌گردد.
    چرخه‌ زندگی‌ انگل‌
    الف‌ - سیکل‌ غیر جنسی‌:
    انسان‌ یا هر میزبان‌ دیگری‌ با خوردن‌اشکال‌ اووسیستی‌ از طریق‌ سبزیجات‌ و مواد غذایی‌ آلوده‌، آلوده‌ می‌شود. در روده‌ انگل آزاد می‌شود و از طریق‌ عروق‌ روده، ‌خود را وارد دستگاه‌ گردش‌ خون‌می‌کند، در این‌ هنگام‌ ارگانیسم‌ فقط سلولهای‌ هسته‌ دار خون‌ میزبان‌ راانتخاب‌ می‌کند و وارد سلول‌ هسته‌دارمیزبان‌ می‌شود ، انگل‌ دراین‌ حالت‌ به‌ نام‌ کیست‌ کاذب‌ نامیده‌می‌شود. پس‌ از تقسیمات‌، کیست‌کاذب‌ پاره‌ می‌شود و مجددا انگل‌ها آزاد می‌شوند و به‌ سلول‌ هسته‌ داردیگری‌ حمله‌ ور شده‌ که‌ پس‌ از ۲ بارتقسیم‌ همراه‌ با خون‌ به‌ طرف‌ سایرقسمتهای‌ بدن‌ حرکت‌ می‌کنند و درآنجا مستقر می‌گردند و منجر به‌تشکیل‌ کیست‌ نسجی (بافتی‌) می‌شوند.
    ب‌ - سیر جنسی‌ :
    گربه‌ و گربه‌ سانان‌ با خوردن‌ نسوج‌آلوده‌ به‌ کیست‌ نسجی‌ مبتلا می‌شوند. در روده‌ گربه‌ کیست‌ نسجی‌ پاره‌ وانگل‌ آزاد می‌شود و به‌ نسوج‌ روده ‌حمله‌ می‌کند و درون‌ سلولهای‌ روده ‌گربه‌ قرار می‌گیرد و شروع‌ به‌ تقسیم‌کرده‌ سپس‌ سلولهای‌ روده‌ گربه‌ را پاره‌می‌کند و خارج‌ می‌شود، بعضی‌ از این‌سلولها تبدیل‌ به‌ سلول‌ جنسی‌ یا گامتوسیت‌ می‌شوند. از ترکیب‌ سلول‌جنسی‌ نر با ماده‌، سلول‌ زایگوت‌ یا تخم‌، حاصل‌ می‌شود که‌ همراه‌ مدفوع‌ گربه‌ به‌ شکل‌ اووسیت‌ نارس‌ به‌ محیط بیرون‌ دفع‌ می‌گردد.
    پیشگیری‌ و کنترل
 - فریز کردن‌ (منجمد کردن‌) گوشت‌در برودت‌ -۱۸ درجه‌ سانتی‌ گراد به‌مدت‌ ۱۰ روز
 - معدوم‌ ساختن‌ مدفوع‌ روزانه ‌گربه‌ها و بچه‌ گربه‌ها قبل‌ از آنکه‌اووسیست‌های‌ موجود در آن‌آلوده‌کننده‌ شوند. مدفوع‌ این‌ حیوانات‌را می‌توان‌ به‌ طرف‌ فاضلاب‌ هدایت‌کرد، سوزاند و یا عمیقا دفن‌ کرد. لانه‌گربه‌ها را بایستی‌ روزانه‌ با آب‌ جوش‌ضدعفونی‌ کرد.
 - اجتناب‌ زنان‌ باردار از تماس‌ باگربه‌هایی‌ که‌ سابقه‌ تغذیه‌ آنها معلوم‌نیست‌; اجتناب‌ این‌ گونه‌ زنان‌ ازکارهای‌ باغبانی‌ و یا پوشیدن‌ دستکش‌و شستشوی‌ دست‌ بعد از انجام‌ کارلازم‌ است‌.
راه انتقال و علائم بیماری در دام:
از طریق خوردن مواد غذایی و آب آلوده به اووسیت انگل که از طریق مدفوع گربه و جوندگان دفع شده است. تماس مستقیم دام با مواد آلوده به ترشحات جنین سقط شده
نشانه های بیماری : میشهای مبتلا معمولا علائمی از بیمار بودن را ندارند و معمولا عارضه سقط جنین را بروز می دهند.
عارضه سقط جنین در هر مرحله ای از دوران آبستنی می تواند رخ دهد و میزان شیوع آن ممکن است تا 80 درصد برسد اگر آلودگی در ابتدای دوره آبستنی باشد موجب جذب و مرگ جنین می شود، آلودگی در میانه آبستنی منجر به سقط و مستعد شدن میشها به عفونت ثانویه میگردد و اگر آلودگی در اواخر آبستنی باشد باعث سقط جنین، جنین مومیائی ، نارس زایی، مرده زایی و یا تولد بره های ضعیف می گردد.
علائم در بزها: بی اشتهایی، عدم تعادل، فلجی، تنگی نفس، تورم مغز encephalitis ، عدم کارائی CNS ، التهاب روده و معده، زردی، گاهی تب و لرزش و انقباض عضلانی. در بز آبستن انگل پس از حمله و تزاید در جفت ، از جفت عبور کرده و جنین را مبتلا نموده و باعث مرگ جنین و یا مومیایی شدن جنین میگردد. همچنین مرده زایی و تولد بزغاله ضعیف از دیگر علائم آنست. معمولا سقط در ثلث آخر آبستنی رخ میدهد.
روی کوتیلدونها نقاط سفید رنگ مشاهده میگردد.
تشخیص : بهتر است نمونه های اخذ شده از جنین و جفت را در یخچال نگهداری (نه فریز شده ) و سپس بهمراه یخ ارسال نمود.
آزمایش فلورسنت انتی بادی مواد کوتیلدونها
آزمایش مایعات جنینی با استفاده از تست اگلوتیناسیون لاتکس latex agglutination
آزمایش هیستوپاتولوژیکی بافتهای جنین مانند: مغز,‌ کبد , قلب , کلیه , طحال
کنترل و درمان : درمان ارزش کمی دارد بهتر است یک آزمایش خونی برای اندازه گیری میزان آنتی بادی ، در تمام دامهای بالغ انجام گیرد . تیتر بالای 60 نشاندهنده حالت فعال بیماری میباشد. تیتر پائین نشاندهنده تماس قبلی و ایجاد ایمنی کافی برای جلوگیری از بیماری است. خوراندن monensin (15-30 mg/head/day) در طول آبستنی باعث کاهش میزان سقط خواهد شد. همچنین گزارشاتی مبنی بر استفاده از سولفانامیدها برای درمان بزهای آلوده به ثبت رسیده است. برای درمان گربه ها نیز سولفادیازین sulfadiazine و یا کلیندامیسین clindamycin توصیه شده است.
جلوگیری از ورود گربه ها به انبار غلات , آبشخوار و انبار علوفه
انهدام فوری مواد آلوده به ترشحات جنین سقط شده
کنترل جوندگان و پرندگان از نظر کاستن مخازن عفونی
اجتناب از نوشیدن شیر دامهای آلوده به ویژه توسط زنان آبستن و اطفال.
کنترل و پیشگیری کلی برای بعضی از عوامل سقط:
اصولاً برای کنترل و پیشگیری بایستی نکات ذیل را مد نظر قرار داد.
جداسازی میشهای سقط کرده از سایر دامها.
جمع آوری و سوزاندن و یا دفن کردن جنین های سقط شدن و جفت های آلوده
ضد عفونی و یا شعله دادن آغل و جایگاه دامهای مبتلا
میشهای سقط کرده نبایستی تا زمانیکه علل مولد سقط از محیط حذف نشده است ، بره های ماده متولد شده را شیر بدهند .
میشهای آبستن در روی زمین تغذیه نشوند
قوچ نباید از گله با سابقه سقط جنین خریداری گردد.
تزریق فوری واکسن برای ویبریو و سقط انزوئوتیک: جهت پیشگیری واکسن نیز مصرف میگردد که در حال حاضر در ایران موجود نمیباشد.
استفاده فوری از آنتی بیوتیکها هنگام رخداد سقط جنین صورت گیرد ( شروع درمان با استفاده آنتی بیوتیک تزریقی ( تتراسیکلین ها) و ادامه آن با آنتی بیوتیک خوراک به همراه مواد غذایی).
مراقبتهای بهداشتی ویژه از نظر انتقال عوامل سقط به انسان مانند استفاده از پوششهای محافظ در موقع ارتباط با دام یا دامداری ، دوری جستن زنان آبستن از دام های الوده ، جنین های سقط شده و مواد آلوده باید مد نظر قرار گیرد.
درمان و پیشگیری:
از آنجاییکه کلامیدیا ها به کلرتتراسیکلین بسیار حساس اند لذا از این دارو به عنوان داروی پیشگیری کننده و درمانی استفاده می شود. مقدار مصرف به عنوان مقدار پیشگیری کننده (بصورت خوراکی) در دوران ابستنی 80 میلی گرم برای هر راس میش در هر روز بمدت 3 هفته و مقدار درمانی در دام سقط کرده 250 میلی گرم برای هر راس میش در هر روز برای مدت 3 هفته . اخیرا جهت درمان وپیشگیری توصیه شده که در روزهای 105 و 120 روزگی آبستنی با مقدار 20 میلی گرم (برای هر کیلو وزن دام) تتراسیکلین ویا اکسی تتراسیکلین LA را تزریق نمود.
در بعضی از تحقیقات شروع درمان با 500 میلی گرم کلرتتراسیکلین برای هر راس دام در هر روز بمدت پنج روز که سپس به 250 میلی گرم برای هر راس دام در هر روز کاهش داده (تا انتهای روزهای باقی مانده آبستنی) را توصیه نموده اند. در شیوع شدید سقط جنین ، تزریق همه میشها با تتراسیکلین ویا اکسی تتراسیکلین LA 200 بمیزان 10 میلی گرم برای هر پوند وزن دام بصورت زیر پوستی توصیه شده است.
سقط جنین انزئوتیک (کلامیدیایی)
یک برنامه اجرایی واکسیناسیون در گله برای آینده تدوین نمود و در عین حال بایستی توجه داشت که میشهای سقط داده شده بر علیه این بیماری ایمن خواهند بود ولی آندسته از میشهایی که در اواخر آبستنی آلوده شده اند احتمالا سقط نکرده و زایمان طبیعی خواهند داشت اما در سال اینده سقط خواهند نمود.
توکسو پلاسموزیس
میشهای سقط داده شده به فوریت از میشهای آبستن جدا شوند.
مراقبت بهداشتی از نظر کنترل رفت و آمد گربه ها و آلودگیهای مواد غذایی دام با فضولات گربه ها شدیداً انجام پذیرد .
کامپیلو باکترفتوس
میشهای سقط داده شده از سایر دامها جدا شوند و باید توجه داشت که :
میشهای سقط داده شده برای سال اینده از سطح ایمنی بالایی برخوردارند. واکسیناسیون میشها بخصوص میشهای جدید بطور سالیانه. بطور کلی ایمنی ایجاد شده طبیعی و یا پس از تزریق واکسن زنده ، موجب ایجاد ایمنی بمدت سه سال میگردد.
  لپتوسپیروز :  این بیماری در حیوانات و انسان به اشکال مختلف و با علائم بالینی متفاوت دیده می شود. لپتوسپیروز یکی از عوامل مهم خسارات اقتصادی در دامهای اهلی است. بیشتر آلْودگیها تحت بالینی است. با اینهمه سقط، مرده زایی و تولد نوزادان ضعیف که تلفات بالا دارند از عوارض بیماری در گاو، گوسفند، اسب و خوک می باشد. سقط معمولا در نیمه دوم آبستنی مشاهده می شود
Brucellosis : این بیماری دارای عوامل مختلف از جمله عامل بیماری در گوسفند B.ovis و در بز B. melitensis میباشد. این بیماری بهمراه نازایی، سقط در چهارمین ماه آبستنی بهمراه ترشحات واژن عفونی بمدت طولانی، مرده زایی و یا تولد بره ضعیف و باقی ماندن جفت در گوسفندان همراه است. کاهش تولید شیر ، تورم قرنیه چشم keratitis ، تورم ملتهمه چشم، برانشیت ، تورم مفاصل (از این لحاظ شبیه بیماری آگالاکسی و تب کیو میباشد). در قوچ نیز تورم بیضه ها Orchitis و در بز نر تورم اپیدیدیم را ایجاد مینماید
بیماری آگالاکسی (گوسفند وبز) و بیماری پلوروپنومونی واگیر بزان CCPP: هر دو توسط باکتری مایکوپلاسما ایجاد شده و سبب سقط، تورم پستان (هر دو)، پنومونی (آگالاکسی) و پلوروپنومونی (CCPP ) و تورم مفاصل و کدورت قرنیه (در بیماری آگالاکسی ) میگردند.
تب درة‌ ریفت:
 تب دره ریفت (RVF) یک بیماری مشترک بین انسان و دام است که می‌تواند باعث بیماری شدید و کشنده (نکروز کبدی ومغزی و نیز سقط جنین) در بین حیوانات، بخصوص حیوانات اهلی (گوسفند، گاو، بز، شتر) گردد.
این بیماری معمولاً در انسان ملایم و خفیف است ولی گاهی، موارد حاد بیماری (تب هموراژیک - مننگوآنسفالیتی) و مرگ و میر نیز دیده شده است(حدود ۱ درصد). انتقال بیماری از حیوانات بیمار معمولاً توسط نیش حشرات ناقل (بخصوص پشه‌ها) به حیوانات دیگر و انسان‌ها صورت می‌گیرد . قابل توجه‌است که تماس مستقیم با خون، ترشحات و بافتهای آلوده حیوانات نیز می‌تواند باعث انتقال ویروس به بدن انسان (از طریق زخمهای پوستی ویاآئروسل‌ها) گردد.
 ویروس تب درة‌ ریفت یک RNA ویروس از خانوادة‌ بونیا ویریده (Bunyaviridae) و از جنس فلبو ویروس ها و دارای پوشینه (Envelope) می باشد. RNA ویروس احتمالا تک رشته ای است و شامل سه قطعه (SوMوL) می باشد. تقریباً همه ویروسهای این خانواده  از طریق بندپایان منتقل می شوند. آنها در بدن بندپایان تکثیر یافته و پس از طی مرحله خاصی از چرخه زندگی خود به میزبان مهره دار ( که از پستانداران و یا پرندگان است),‌توسط ناقلینی نظیر پشه، کنه،  پشه خاکی یا پشه ریزه ( کولیکوئیدس ـ Culicoides) منتقل می شوند.
تظاهرات بیماری در حیوانات اهلی
حساس ترین حیوانات بره ها, گوساله ها و بزغاله ها هستند. دورة‌ کمون بیماری بسیار کوتاه و حدود 12تا 18ساعت می باشد. علایم بیماری شامل بی حالی, بی اشتهایی, استفراغ, عدم تعادل، ‌تب, ‌ترشحات چرکی موکوسی از بینی و اسهال است. در حیوانات بالغ، علایم بیماری خفیف تر است. در موارد شدید بیماری ملنا و ترشحات حاوی خون از بینی حیوان مشاهده می گردد. در میش های باردار سقط جنین شایع است و ممکن است تنها علامت بیماری باشد.
کنترل وپیشگیری
کسانیکه با حیوانات سروکار دارند باید از تماس با خون یا بافت حیواناتی که ممکن است آلوده باشند خودداری کنند.
دو نوع واکسن غیرفعال و ضعیف شده برعلیه RVF وجود دارد. واکسن غیرفعال در حیوانات اثر محافطتی خوبی ایجاد می کند ولی باید در چند نوبت تزریق شود. واکسن ضعیف شده تک دوز بوده و ایمنی مادام العمر می دهد ولی باعث سقط و تراتوژنیسیتی در حیوانات حامله می گردد.
بیماری  بوردر  Border disease  :
این بیماری یک بیماری ویروسی است که عامل ویروسی آن pestivirus (Flaviviridae) قرابت نزدیکی با BVD در گاو (و گوسفند) و وبای خوک hog cholera دارد. عامل بیماری در اوایل آبستنی سبب تورم جفت، جذب جنین و یا مومیایی شدن، سقط جنین، تولد بره های ضعیف و نقایص مادرزادی میگردد. احتمال بروز سقط در هر زمانی از آبستنی وجود دارد. میشهای آبستن معمولا علائمی ندارند. به دنبال عفونت حاد با ویروس (البته با سویه homologous نه با heterologous ) در دامهائیکه دارای ایمنی کارآمد و کافی immunocompetent هستند ،بیماری گذرا و تحت بالینی ایجاد میشود که نهایتا منجر به ایمنی بادوامی بر علیه ویروسهای شبیه آن Homologous strain میگردد، اما نمیتواند نسبت به دیگر گونه های ویروس heterologous strain ایمنی ایجاد شود.
جنین های زنده بدنیا آمده معمولا کوچکتر از نرمال بوده و دارای پوشش غیر طبیعی مو hairy shaker lamb  و همچنین لرزش عضلانی غیر ارادی میباشند. علائم عصبی و لرزش بتدریج در عرض 3 تا 4 ماه ناپدید میگردد.
 شبیه بیماری BVD ، این بیماری با ایجاد عفونت مقاوم persistently infection در بره های زنده باقی مانده، سبب دفع ویروس در تمام مواد دفعی و ترشحات از جمله منی semen میگردد.
تشخیص بیماری بر اساس جداسازی ویروس از جفت و بافتهای جنینی ( کلیه، ریه، طحال، غدد تیروئید و شیردان) و یا در مقاطع بافتی از مغز و ضایعات CNS با رنگ آمیزی ویروس و روش immunocytochemical میباشد . همچنین با اندازه گیری آنتی بادی فلورسنت و آنتی بادی در خون قبل از خوردن آغوز precolostral
میتوان بیماری را تشخیص داد.
Cache valley virus ویروس دره پنهان: این بیماری ویروسی توسط پشه ها منتقل شده و باعث نازایی infertility ، سقط جنین، مرده زایی و نقایص غیر طبیعی در بره های متولد شده میگردد. اگر میشها قبل از 28 روزگی آبستنی آلوده شوند ، جنین ها معمولا مرده و جذب میگردند. اگر عفونت بین 28 روزگی و 45 روزگی اتفاق افتد جنین یا جنین ها دارای    نقیص ژنتیکی Congenital arthrogryposis-hydranencephaly (A-H) syndrome یا ناراحتیهای سیستم اعصاب مرکزی CNS و سیستم عضلات اسکلتی میشوند. میشهای مبتلا معمولا علائمی از بیماری نداشته و ایمنی با دوامی کسب خواهند نمود.
در زمان سقط ویروس زنده نمانده و راه تشخیص بر اساس اندازه گیری آنتی بادی در سرم بره قبل از خوردن آغوز precolostral  و یا در دیگر مایعات بدن میباشد.
بیماری زبان آبی Blue Tongue
زبان آبی بیماری ویروسی غیر مسری است که توسط گزش پشه های کولیکوئدس به گاو ، گوسفند ،  بز گاومیش ونشخوارکنندگان وحشی (مانند گوزن) منتقل می شود.
بیماری بدو فرم سندرم عروقی (سبب التهاب غشاهای مخاطی ، احتقان و تورم می شود) و سندرم تولید مثلی که موجب سقط جنین و نواقص مادری زادی یا جنین معیوب malformation=hydranencephaly, porencephaly میگردد.