درجه حرارت و رطوبت در پرورش طیور

در کشورهایی که دمای هوا اغلب به بالاتر از 30 درجه سانتی گراد می رسد باید مدیریت خاصی را برای ثابت نگه داشتن تولید درگله اعمال نمود.

---

درجه حرارت و رطوبت در پرورش طیور
مهندس محسن بختیاری
در کشورهایی که دمای هوا اغلب به بالاتر از 30 درجه سانتی گراد می رسد باید مدیریت خاصی را برای ثابت نگه داشتن تولید درگله اعمال نمود صنعت پرورش مرغ گوشتی امروزه نیاز به تولید جوجه ای با کارایی بسیار بالا ، افزایش وزن سریع ، ضریب تبدیل غذایی خوب و ماندگاری بالا دارد تا بیشترین میزان گوشت را تولید نماید . درعین حال متخصصین اصلاح نژاد طیور باید سطح تولید را در گله های مادر، در حداکثر مقدار ممکن حفظ نمایند علت تاکید مداوم بر بالابودن میزان تولید ، بیشتر بودن تعداد تخم مرغ قابل جوجه کشی است زیرا از این طریق می توان به تعداد بیشتری جوجه یکروزه گوشتی دست یافت همانگونه که گله های مادر به منظور بهبود مستمر و مداوم در عملکرد جوجه های گوشتی ، بهگزینی می شوند قابلیت افزایش وزن سریع در مرغ مادر نیز افزایش می یابد مدیران تولید گله های مادر باید با پذیرفتن این موضوع و تنظیم و بهبود روشهای مدیریتی به حداکثر توان ژنتیکی مرغهای گله خود در زمینه تولید دست یابند به طور مثال اگر در گله های مادر امروزی اصول تغذیه به خوبی رعایت نشود و یا اینکه از معیار نامناسبی برای کنترل وزن گله در این مرحله خوراک بیشتری مصرف کرده و زمانی که به مرحله تولید می رسد وزن بسیار بالایی داشته باشد در چنین گله ای سن بلوغ افزایش یافته و شروع تولید به تاخیر می افتد و عملکرد تولید گله پایین تر از حد انتظار خواهد بود .
مشکلات در مناطق با آب و هوای گرم
مشکل اصلی در مناطق گرمسیری بالا بودن دمای هوا می باشد حرارت به طور مستقیم و یا غیر مستقیم اثرات نامطلوب زیادی روی جوجه ها می گذارد اثرات مستقیم اثرات نامطلوب زیادی روی جوجه ها می گذارد اثرات مستقیم عبارتند از تلفات بالا ، کاهش مصرف غذا و دارا بودن سرعت رشد آهسته ، ضریب تبدیل غذایی نامطلوب و کاهش در باروری . اثرات غیر مستقیم عبارتند از گرمازدگی گله ، بروز بیماریها به خصوص عفونتهای باکتریایی از قبیل اشریشیاکولی و سالمونلا ، وقوع بالای کانیبالیسم به علت شدت نور زیاد در نواحی گرمسیری .
اصول مدیریت
هدف کلی در مزارع مرغ مادر تولید تعداد زیادی جوجه یکروزه گوشتی و تخمگذار با کیفیت عالی است جهت رسیدن به این هدف مدیریت اصولی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و باید تمام نکات زیر را مورد توجه قرار داد :
1- رعایت کامل اصول بهداشتی – ایزوله بودن مزرعه ، یک سن بودن جوجه ها در سالنهای یک مزرعه و تخلیه همزمان سالنها ، نظافت و سپس ضد عفونی کامل سالنها پس از تخلیه ، کنترل صحیح ورود و خروج در مزرعه و معدوم نمودن صحیح لاشه های تلفات .
2- نوک چینی صحیح و با دقت
3- برنامه نوری کنترل شده .
4- برنامه غذایی کنترل شده .
5- برنامه واکسیناسیون مناسب .
6- مراقب صحیح از گله .
7- آب آشامیدنی با کیفیت خوب .
8- کنترل وزن بدن و یکنواختی گله .
9- تهویه مناسب سالن مرغداری .
10 – تغذیه صحیح و فرمولهای غذایی مناسب .
پیشگیری و حل مشکلات دمای بالا
گرم بودن هوا در مناطق گرمسیری یک مشکل دائمی است زیرا در این کشورها دمای هوای بالاتر از 30 درجه سانتی گراد طبیعی است حداکثر دمای روزانه می تواند به 39 تا 40 درجه نیز برسد مرغدار باید برای حل مشکلات مربوطه موارد زیر را رعایت نماید :
1- کاهش دمای سالن پرورش جوجه از طریق عایق سازی سقف و پاشیدن اب روی آن و استفاده از مه پاش  مرغداری در داخل سالن و داشتن یک سیستم تهویه خوب .
2- تهویه سالن جوجه ها را با نصب یک هواکش با اندازه بزرگتر از 36 اینچ افزایش دهید و در مناطقی که احتمال قطع برق وجود دارد باید به تعداد کافی دریچه هوا در سقف ویا در دیوار سالن نصب نمود تا در هنگام قطع برق بتوان از تهویه طبیعی بهره گرفت .
3- مصرف آب آشامیدنی را افزایش دهید برای خنک نگه داشتن آب لوله اصلی اب باید در زیر زمین نصب شده باشد در صورت وجود امکان آلودگی آب ، جهت از بین بردن عوامل بیماریزا از قبیل کلی فرمها آب باید ضد عفونی شود .
4- افزایش میزان مصرف غذا با تغییر دادن برنامه نوری به طوری که جوجه ها هنگام صبح که خنک ترین ساعات روز است قادر به مصرف غذا باشند در ضمن می توان با افزایش میزان تراکم مواد مغذی خوراک و تامین تهویه خوب به این مسئله کمک نمود .
5- کاهش تراکم سالن در مواقع گرما .
مدیریت گله های مادر گوشتی
کنترل وزن بدن مرغها : با توجه به اینکه جوجه های گوشتی طوری اصلاح شده اند که دارای سرعت رشد زیاد وراندمان غذایی بالایی باشند بنابراین مرغهای گله های مادر نیز باید دارای صفات ژنتیکی مشابهی باشند با وجودی که افزایش وزن سریع در جوجه های گوشتی ضروری است ولی ثابت شده است که این مسئله میتواند مشکل افرین باشد کنترل وزن در مرحله رشد و قبل از تخمگذاری بسیار مشکل می باشد ولی از بیشترین اهمیت برخوردار است عدم توجه به وزن مرغها و خروسهای گله مادر گوشتی می تواند باعث به تاخیر افتادن آغاز تولید تا بعد از 25 هفتگی شود در نتیجه تعداد کمتری تخم از هر قطعه مرغ حاصل گشته ، باروری و جوجه درآوری کاهش می یابد و مرغ در حال تخمگذاری نسبت به هوای گرم حساستر می شود بدین ترتیب تلفات چنین گله ای بیشتر بوده و عملکرد پایین تری را نشان می دهد .
کنترل وزن بدن
1- کنترل شدید وزن بدن مرغ در سنین اولیه ضروری است به ازا هر مرغ 5/0 کیلوگرم از خوراک پیش دان درنظر بگیرید این مقدار باید برای دو هفته تغذیه کامل کافی باشد سپس خوراک رشد را مورد استفاده قرار داده و محدودیت غذایی را اعمال نمایید وزن بدن مرغ در چهار هفتگی باید بین 400 تا 450 گرم باشد .
2- یک افزایش وزن دائمی و اهسته را بین سنین 5 تا 15 هفتگی حفظ نمائید افزایش وزن در طی سنین 5 تا 10 هفتگی باید در سطح پایین و 90 گرم درهفته از 11 تا 15 هفتگی ، 90 تا 110 گرم در هفته مناسب باشد .
3- افزایش وزن از سن 16 تا 26 هفتگی باید تسریع گردد در طی این دوران ، رشد و تکامل اندامهای تولید مثل نیمچه ها و بلوغ **** شروع شده است در صورتی که سالنها کاملا بسته نیستند برای گله ای که با کوتاهتر شدن طول روز مواجه است افزایش وزن در این مرحله باید بیشتر از گله ای باشد که در فصلی است که طول روز افزایش می یابد هنگامی که نیمچه ها به سن 16 تا 20 هفتگی می رسند افزایش وزن آنها باید بیشتر از سایر مراحل باشد دراین مرحله وزن بدن باید 150 تا 160 گرم در هفته افزایش یابد برای گله هایی که با افزایش طول روز مواجه هستند افزایش وزن در سنین 16 تا 20 هفتگی باید کمتر یعنی حدود 11 تا 115 گرم در هفته باشد افزایش وزن بدن نیمچه ها در 21 تا 24 هفتگی باید به طور ناگهانی بالا برود و به 150 تا 160 گرم در هفته برسد اما محدودیت غذایی باید با احتیاط صورت گیرد زیرا استرسی که دراثر محدودیت غذایی گله وارد می شود می تواند باعث بروز کانی بالیسم و یا کوکسیدیوز شد نوک چینی صحیح ، عملکرد مناسب دانخوری و کاهش شدت نورمی تواند این مشکلات را تا حدی کاهش دهد . رعایت این برنامه غذایی نه تنها حساسیت گله را نسبت به استرس گرمایی کاهش می دهد بلکه باعث می شود گله به موقع به تولیدبباید بهتری داشته باشد تداوم تخمگذاری بیشتر شود وجوجه با کیفیت بهتری تولید گردد قدرت باروری خروس و فعالیت ان نیز افزایش می یابد برای بدست آوردن درصد جوجه درآوری بالاتر ، موارد زیر بایدمرود توجه قرار گیرند . تجهیزات و برنامه ها باید به سهولت قابل استفاده و اجرا باشند علی رغم آگاهی عمومی مبنی بر اینکه نیازهای غذایی مرغ و خروس متفاوت می باشند اما اغلب مردم ترجیح می دهند تا برای جلوگیری از بروز اشتباه درتغذیه که می تواند اثرات زیانباری برای تولید داشته باشد از یک فرمول غذایی برای هر دو جنس استفاده کنند بهتر است برای کنترل وزن خروسها از دانخوریهای بشقابی استفاده شود البته خروسها از دانخوریهای بشقابی استفاده شود البته مرغها و خروسها با هم در صبح زود تغذیه می شوند برنامه غذایی باید طوری تنظیم گردد که کنترل وزن جوجه خروسها به موازات جوجه مرغها صورت گیرد وزن خروسها در 4 تا 5 هفتگی باید 150 درصد وزن مرغها باشد در طی دوره تولید ، خروسها همیشه باید 30 درصد سنگین تراز مرغها باشند مقدار غذای روزانه خروسها در این دوره 115 تا 130 گرم است برای جلوگیری ازدسترسی مرغها ، دانخوری ها خروسها باید در موقعیت بالاتری قرار گیرد وبرای جلوگیری از مصرف جیره مرغها توسط خروسها ازنرده های فلزی بر روی دانخوری مرغها استفاده می شود .
استفاده از pad و یا پوشال جهت خنک سازی تبخیری
دمای بالای هوا در مناطق گرمسیری یک مشکلی عمده می باشد تلاش شده است تا با استفاده از سالنهای باز این مشکل برطرف گردد با وجود این سیستم های خنک کننده تبخیری روش موثری را به منظور حفاظت گله در برابر تلفات ، وقوع بیماری و افت تولیدناشی از استرس گرمایی برای صنعت طیور فراهم کرده است . در این سیستم ، هوا با فشار از میان لایه های پوشال مرطوب که دارای سطح زیادی می باشند عبور کرده و وارد سالن می شود حرارت هوا ، آب این سطوح را تبخیر کرده و در نتیجه از دمای هواکاسته شده و به رطوبت آن افزوده می شود . در 3 تا 4 سال اخیر در تایلند این سیستم برای گله های مرغ گوشتی بیشتراز گله های مرغ مادر مورد استفاده قرار گرفته است سالنها معمولا به طول 120 متر ، عرض 12 متر و ارتفاع 4 متر می باشند pad یا لایه پوشالی که برای این نوع سیستم خنک سازی استفاده می شود دارای قطر 15 سانتی متر ، ارتفاع 5/1 متر و طول 24 متر است در ابتدا ، پوشال را در یک طرف سالن نصب می کردند اما بعدا طول 24 متر را نصف کرده و هر قسمت در یک طرف سالن درست در مقابل یکدیگر نصب شد تا از این طریق سالن به طور یکنواخت تری خنک شود . عایق بندی سقف به منظور جلوگیری از انتقال حرارت تشعشعی به داخل سالن ، اهمیت دارد در مراحل اولیه از نوعی میکروفیبر برای عایق سازی استفاده می شد ولی با توجه به نقاط ضعفی که این ماده داشت در حال حاضر از پلی اورتان در سطح داخلی سقف استفاده می شود آزمایشهایی در حال انجام است که ورقهای منعکس کننده حرارت برای نصب روی پشت بام استفاده شود این نوع ورقها در مقایسه با پوششهای شیمیایی پشت بام ارزانتر تمام می شوند و به همین دلیل احتمالا در اینده استفاده از این نوع عایق بندی بر سایر انواع ترجیح داده خواهد شد . برای استفاده از سیستم خنک سازی تبخیری باید سالن کاملا بسته باشد و هیچ راه دیگری برای ورود هوا به جز از طریق سیستم تهویه وجود نداشته باشد به منظور هدایت جریان هوا برروی پرنده ها ، صفحات برگرداننده هوا به فاصله 12 متر از سقف آویزان می شوند هوا با سرعت 12 متر دردقیقه و توسط 8 هواکش 48 اینچی به ظرفیت 20 هزار فوت مکعب در دقیقه که درانتهای دیگر سالن قرار گرفته اند به درون سالن کشیده می شود .
فواید سیستم خنک سازی تبخیری
این سیستم استرس گرمایی را کاهش داده و باعث بهبود سلامت گله می شود که منجر به تولید بالاتر در گله های مادر می گردد تلفات به خصوص در فصول گرم کاهش می یابد . در مقایسه با سالنهای باز ، به تعداد کمتری هواکش نیاز است که این امر موجب صرفه جویی در مصرف برق می شود از ان جایی که در این سیستم میتوان سالن را تقریبا به طور کامل تاریک نمود برنامه های نوری به راحتی قابل اجرا بوده و در نتیجه می توان رشد گله را به خوبی تحت کنترل قرار داد هوا به طور یکنواخت در سالن جریان می یابد هوای تازه ای که میان این سیستم عبور میکند درمدت کوتاهتری توسط هواکش خارج می شود این عبور سریع باعث کاهش مقدار گاز امونیاک در سالن می گردد در هنگام استفاده از سیستم خنک کننده برای جوجه های گوشتی ، میران رشد وبازده غذایی افزایش می یابد .
نکاتی را که در این سیستم باید مورد توجه قرار داد
وجود سیستم برق اضطراری وسیستم هشدار دهنده از ضروریات این سیستم است در صورت قطع برق به مدت بیش از دوساعت ، پرندگان سریعا تلف می شوند . هواکش ها ، مسیرهای ورودی هوا و صفحات منحرف کننده هوا باید به طور مرتب کنترل شده و از کار کردن انها با حداکثر بازدهی اطمینان حاصل نمود . در صورتی که مقداراملاح کلسیمی آب بالا است باید هر چند وقت یک بار سیستم را شستشو داد تا از تجمع املاح و بسته شدن منافذ عبور هوا جلوگیری به عمل اید . برای کنترل حشرات و جلبکها بر روی سیستم و حفظ کارایی آن ، استفاده از حشره کشها ضروری است .
سالنهای بسته
همان طور که قبلا اشاره شد یکی از فواید سیستم خنک سازی تبخیری درمقایسه با استفاده از سالنهای باز ، توانایی ایجادتاریکی در سالنهایی است که به این سیستم مجهز هستند . هدف از بکارگیری سالن بسته ، کنترل بلوغ **** در نیمچه های مادر است به طوری که انها درزمان موردنظر یعنی در 25 هفتگی به تولید بیایند تحت شرایط طبیعی ، شروع تخمگذاری به وسیله ترکیبی از افزایش دائمی وزن بدن و بلوغ **** کنترل می شود اصولا در یک سالن بسته ، طول مدت روشنایی و همچنین شدت نور در طی دوران رشد ،در حد پایینی کنترل می شود زمانی که نیمچه ها ازنظر سن و وزن بدن به حد مناسب برسند برنامه نوردهی با افزایش طول مدت روشنایی و میزان شدت نور به حالت معمول برگردانده میشود از این طریق می توان نیمچه ها را به موقع به تولید آورد .
خلاصه
اغلب نکاتی که مورد بحث قرار گرفت در رابطه با گله های مرغ مادرگوشتی بود معذالک به سادگی میتوان اصول مربوطه را در جهت پرورش گله های گوشتی و یا مدیریت گله های تخمگذار بکارگرفته اما به دلیل آنکه استفاده از طرحها وایده های جدید هزینه زیادی در بر دارد قبل از اجرا باید تحلیل اقتصادی لازم روی آنها صورت بگیرد اما مهمترین نکته ، نیروی انسانیست که باید تعلیم لازم را ببیند تا برداشت مناسبی از روشها و تجهیزات جدید داشته باشد و در ان صورت است که می توان به حداکثر عملکرد دست یافت .