صفات اقتصادی در پرورش بوقلمون

یکی از صفات مهمی که در برنامه‌های اصلاح نژادی بوقلمون در نظر گرفته می‌شود صفت رشد است که پدیده پیچیده‌ای است و اغلب بعنوان افزایش در اندازه و وزن بدن در طی یک دوره زمانی خاص تعریف می‌شود.

---

صفات اقتصادی در پرورش بوقلمون
افزایش روزافزون جمعیت و لزوم بهبود تغذیه و در نتیجه بهداشت جسمی و روانی مردم، نیاز روزافزون کشور به غذای مناسب و کافی را طلب می‌کند که در این راستا تامین پروتئین حیوانی مورد نیاز جامعه از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که پروتئین حیوانی در مقایسه با پروتئین گیاهی دارای شباهت بیشتری با ساختار بدنی انسان بوده و قابلیت جذب بیشتری دارد. از طرفی با توجه به افزایش روند مصرف شهری و روی آوردن قشرهای زیادی از جمعیت مولد روستاها به سوی مراکز صنعتی و در نتیجه کاهش ظرفیت تولیدی عوامل کشاورزی و دامپروری بخصوص در بخش روستائی، مشکل کمبود مواد غذایی بویژه فرآورده‌های دامی که رکن اصلی احتیاجات غذایی را تشکیل می‌دهند می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور بصورت مسئله‌ای حاد دامنگیر اجتماع گردد و گریز از این مهم برای کشور امکانپذیر نخواهد بود مگر با تکیه بر بازده بیشتر و بهتر عوامل تولید، که با بکارگیری روشهای علمی و منطقی امکانپذیر است. آنچه که در اینجا باید ذکر نمود این است که تلاش در جهت زدودن سوء تغذیه صرفاً به مفهوم افزایش تولید، یا بعبارت دیگر جنبه کمی قضیه نیست، بلکه تلاش برای بهبود شاخصهای کیفی تغذیه یا برقراری امنیت غذایی در سطح افراد نیز امری مهم است. چرا که رژیم غذایی متعادل باید دارای مقادیر کافی انرژی، پروتئین، چربی، املاح و سایر مواد مغذی باشد حال این مواد می‌تواند منشاء گیاهی یا حیوانی داشته باشد و در این میان چون غذاهای گیاهی بدلیل عدم تناسب اسید آمینه موجود در پروتئین آنها با نیازهای انسان، به تنهایی کافی نبوده و وجود منابع غذایی حیوانی در کنار آنها امری اجتناب‌ناپذیر است.
گوشت طیور بعنوان یک منبع غنی پروتئین در سالهای اخیر بطور وسیعی در تغذیه انسان مورد استفاده قرار گرفته و در بیشتر موارد هم به سرعت جایگزین گوشت قرمز شده است که علت این امر می‌تواند به دلیل پذیرش گوشت طیور توسط اکثریت مردم و نیاز کمتر پرورش طیور نسبت به سایر رشته‌ها به سرمایه باشد و از طرفی هم باید گفت که طیور نسبت به سایر دامها از نظر قدرت تبدیل مواد خوراکی به مواد غذایی قابل مصرف انسان رتبه بهتری را دارند. که در سالهای اخیر در بیشتر کشورهای جهان مصرف گوشت طیور به سرعت جایگزین گوشت سایر دامها گردیده بطوریکه تولید گوشت طیور در مقایسه با گاو و گوسفند رقم قابل ملاحظه‌ای را بخود اختصاص داده است که در این میان هم پرورش بوقلمون خود دارای ویژگیهای قابل طرحی است.
نگهداری بوقلمون از زمان سلطنت شاه عباس صفوی در ایران رایج شده که ابتدا ارامنه به پرورش بوقلمون پرداخته‌اند ولی بعدها در استانهای گیلان، ‌آذربایجان ، خراسان و اصفهان نیز عده‌ای به این کار پرداخته‌اند. اگرچه پرورش بوقلمون در مقایسه با پرورش سایر طیور پیشرفت کمتری نشان داده ولی در حال حاضر پرورش صنعتی آن شروع شده و چنانچه بازار فروش مناسبی برای آن فراهم گردد این رشته نیز همانند سایر رشته‌های پرورش طیور مورد علاقه سرمایه‌داران خواهد بود. در حالت کلی بوقلمون پرنده‌ای است که دارای جثه درشت بوده و بطور معمول وزن پرنده نر در سنین بلوغ در نژادهای درشت جثه حدود 14-10 کیلوگرم و پرنده ماده 8-7 کیلوگرم می‌باشد و در نژادهای کوچک جثه وزن نرها حدود 8 کیلوگرم و وزن ماده‌های حدود 5 کیلوگرم است.
طبق نظر کارشناسان تغذیه، مصرف گوشت بوقلمون در متعادل نگهداشتن وزن بدن انسان و تعادل اسیدهای آمینه یکی از موثرترین غذاهاست بعلاوه گوشت بوقلمون دارای بالاترین میزان پروتئین و کمترین مقدار کلسترول است. و سرشار از ویتامینهای گروه B از جمله نیاسین و ریبوفلاوین بوده و قابلیت هضم بالایی داشته و جهت تغذیه کودکان و نوجوانان توصیه شده است.
رشد در بوقلمون
یکی از صفات مهمی که در برنامه‌های اصلاح نژادی بوقلمون در نظر گرفته می‌شود صفت رشد است که پدیده پیچیده‌ای است و اغلب بعنوان افزایش در اندازه و وزن بدن در طی یک دوره زمانی خاص تعریف می‌شود. این افزایش می تواند ناشی از تکثیر سلولهای بدن، افزایش حجم آنها و تجمع مواد غیر سیتوپلاسمی همانند چربی باشد. رشد برخی از بافتها همچون پوست عمدتاً ناشی از افزایش در تعداد سلولهاست حال آنکه بافتهای عصبی، ماهیچه‌ای و استخوانی صرفا با افزایش در حجم سلول رشد می‌نمایند و تغییر وزن بافت چربی و پلاسمای خون با دریافت مواد بیولوژیکی سازمان نیافته از خون انجام می‌گیرد. وراثت پذیری رشد یا افزایش وزن در بوقلمون بالاست بنابراین انتخاب برای این صفات کاملاً موثر است و در حقیقت بوقلمونهای امروزی پرندگانی هستند که رشد سریعی دارند. همراه با میزان رشد بهبود صفات ظاهری بدن نیز اهمیت فراوانی دارد و توجه به شکل سینه منجر به ایجاد سینه‌های کاملا بزرگ و ماهیچه‌ای گردیده است.
تنوع در رشد طیور ناشی از عواملی همچون توارث، مصرف خوراک، شرایط محیطی و جنس می‌باشد. صفت رشد توارث چند ژنی دارد که حداقل یکی از ژنهای کنترل کننده آن وابسته به جنس است. در مورد هر حیوانی بروز توان ژنتیکی از نظر رشد مستلزم دسترسی به مواد خوراکی کافی می‌باشد در غیر این صورت توان ژنتیکی آن از نظر رشد تحت حجابی از فقر غذایی پوشیده می‌شود. از طرفی فاکتورهای فیزیکی مانند درجه حرارت ، نور، رطوبت، استرس و غیره با تاثیر بر روندهای فیزیولوژیکی بدن، رشد را تحت تاثیر قرار می‌دهند لذا به منظور دسترسی به رشد عالی در بوقلمون دامنه‌های مطلوبی برای این عوامل تعریف شده که تثبیت عوامل در آن دامنه‌ها، ماشین بیولوژیکی بدن بوقلمون را در جهت بروز توان رشد خود حفاظت می کند. در اکثر حیوانات نرها رشد بیشتری نسبت به ماده‌ها دارند که بوقلمون هم از این قاعده پیروی می‌کند و این مسئله ناشی از تفاوتهای ژنتیکی بین دو جنس و وجود برخی از عوامل وابسته به جنس موثر در رشد و تاثیر هورمونهای جنسی می‌باشد و در حالت کلی نرها در سن 8 هفتگی به 20% وزن 24 هفتگی و در سن 16 هفتگی به 60% آن می‌رسند و این نسبت برای ماده‌ها به ترتیب 25% و 70% می باشد. به نظر می‌رسد طیوری که ساق و ران کوتاه داشته و از نظر وزنی در حد مناسبی باشند از نظر گوشتی بودن نیز مناسب خواهند بود. و تاثیر والد نر در انتقال فاکتور عرض سینه به نتاج بیشتر از والد ماده می باشد .
تولیدمثل در بوقلمون
سطح پایین تولیدمثل (تعداد تخم، وزن تخم، باروری، جوجه‌درآوری و قدرت زنده ماندن) که عمدتاً در گله‌های پرورشی بوقلمون مشاهده می‌گردد منجر به بالا بودن هزینه تولید جوجه بوقلمون یک روزه می‌گردد بنابراین پیدا کردن روشهایی که پرورش دهندگان تجاری بوقلمون توسط آنها بتوانند قدرت تولیدمثلی بوقلمون را از نظر ژنتیکی افزایش دهند و در عین حال صفات مربوط به رشد نیز در حد ایده‌الی باقی بماند بسیار ضروری و مهم می‌باشد. گسترش تلقیح مصنوعی در بوقلمون کاملاً غیر منتظره بوده و در سال 1937 جمع‌آوری موفقیت‌‌آمیز منی از بوقلمون گزارش گردید و بیست سال بعد وقتی بوقلمونهای سینه پهن بوجود آمدند تکنیک تلقیح مصنوعی برای باروری کم آنها مورد توجه قرار گرفت. یکی از عوامل مهمی که در راندمان تولید مثلی بوقلمون بسیار مهم است پدیده کرچی است و انتخاب بر علیه کرچی یکی از اهداف مهم برنامه‌های اصلاحی است و تلاشهای زیادی برای برگرداندن بوقلمونهای ماده به تولید مجدد تخم صورت می‌گیرد و بوقلمونهای کرچ از گله حذف می‌گردند.
راندمان مصرف خوراک در بوقلمون
دو عامل مشخصی که در استفاده از خوراک طیور وجود دارد یکی نیازهای غذایی و دیگری راندمان مصرف خوراک می‌باشد و راندمان مصرف خوراک مشخص می‌کند که بوقلمون چه مقدار از خوراک را به بافتهای بدنی یا تخم تبدیل می‌کند که این امر هم بستگی به نیازهای غذایی پرنده و حصول مواد مغذی از جیره دارد که ممکن است تحت تاثیر جیره قرار گیرد و در کل راندمان مصرف خوراک صفت پیچیده‌ای است که عموماً بصورت «نسبت افزایش وزن و یا تولید توده‌ای تخم به مقدار خوراک مصرف شده» تعریف می‌گردد و در هر صورت ضریب تبدیل خوراک عکس آن می‌باشد. هر گونه افزایش در راندمان خوراک و یا کاهش در ضریب تبدیل خوراک بیانگر بهبود در راندمان خوراک خواهد بود. امروزه نیز علیرغم اهمیت زیاد صفات تغذیه‌ای، اصلاحگران تلاش بیشتری را برای انتخاب جهت بهبود سرعت رشد و ترکیب بدن مبذول می‌دارند که این امر ناشی از وجود ارتباط ژنتیکی قوی بین راندمان تبدیل خوراک و سرعت رشد است. ضمن اینکه اندازه‌گیری وزن بدن در مقایسه با مصرف انفرادی خوراک به مراتب آسانتر ، دقیقتر و کم هزینه‌تر است. از طرف دیگر پیشرفت ژنتیکی برای خصوصیات لاشه و رشد نیز، به دلیل بالا بودن توارث‌پذیری آنها سریعتر است. در کل نرها از نظر راندمان مصرف خوراک نسبت به ماده‌ها بهتر هستند و همچنین آمیخته‌ها نسبت به والدین خالص خود راندمان بهتری دارند و پرندگان با راندمان مصرف خوراک بهتر دارای مکانیسم جذب روده‌ای کارآمدتری هستند.
مقایسه واریته‌ها و سویه‌هایی که اوزان بدنی متفاوتی دارند نشان می‌دهد که بزرگترین بوقلمونها با کمترین مصرف خوراک به ازای هر واحد افزایش وزن، به وزن مورد نظر می‌رسند ماده‌های اصلاحی خوراک بیشتری را جهت افزایش وزن مصرف می‌کنند. افزایش راندمان غذایی با سرعت رشد همبستگی بسیار شدیدی دارد و از طرفی راندمان سویه‌های بزرگتر بیشتر بوده و کوچکترین سویه‌ها کمترین راندمان را در استفاده از خوراک نشان می دهند. بوقلمونهای نر از نظر راندمان غذایی کارآیی بهتری داشته و نیاز آنها به پروتئین به ازای هر کیلوگرم از افزایش وزن بدن نسبت به بوقلمونهای ماده کمتر است. از نظر تاثیر دما بر مصرف خوراک مشخص شده است که وقتی دما به 5/37 درجه سانتیگراد برسد مصرف خوراک به طور معنی‌داری کاهش می‌یابد و وقتی دما به 10 درجه سانتیگراد نزول می‌کند مصرف خوراک به طور معنی‌داری افزایش می‌یابد. بوقلمونهایی که رشد سریعتری دارند نسبت به آنهایی که رشد کندتری دارند هم در داخل و هم در بین سویه‌ها کارآیی بیشتری در تبدیل خوراک به گوشت دارند.
.
تغییر ترکیب بدن با افزایش وزن
مطالعات بر روی ترکیبات بدنی بوقلمون (که تحت تاثیر جنس و سن قرار دارد) نشان می دهد که درصد آلایش یافته بدن با افزایش سن پرنده بیشتر می‌گردد در همین حال درصد ماهیچه‌های سینه نیز افزایش یافته و بر خلاف آن درصد ماهیچه پا کاهش می‌یابد. در حالت کلی درصد گوشت بدن در نرها با افزایش سن بیشتر شده و در ماده‌ها ثابت باقی می‌ماند. با افزایش وزن بدن میزان استخوان در نرها 10% و در ماده‌ها 5% کاهش می‌یابد.
رابطه وزن بدن با صفات تولیدمثلی
افزایش میزان رشد پرنده و به طبع آن افزایش وزن اثرات مختلفی را بر روی راندمان تولیدمثلی دارد و همبستگیهای ژنتیکی این صفات در دامنه صفر تا خیلی منفی متفاوت است ولی بطور ساده می‌توان گفت که در نرها با افزایش وزن بدن قدرت تولید مثلی کاهش می‌یابد که شاید دلیل آن به مشکلات جفتگیری برگردد و در ماده‌ها هم با افزایش وزن تولید تخم کم می‌گردد.
مشکلات پا در بوقلمون
مشکل ضعف پا بصورت خمیدگی بیرونی یک یا هر دو مفصل پا دیده شده است و از زمانیکه صنعت پرورش بوقلمون در سال 1940 توسعه پیدا کرد تشخیص داده شده است. برخی از مشکلات پا در بوقلمون منشا ارثی دارند بنابراین در برنامه‌های اصلاح نژادی باید کنار گذاشته شوند. باید توجه داشت بوقلمونهایی که رشد سریعی دارند بیشتر مستعد ناهنجاریهای پا می‌باشند شیوع این نوع ناهنجاریها در نرها بیشتر بوده و علت آن را معمولاً به زیادی وزن در این جنس نسبت می دهند. که در نرها در حدود 1/16% و در ماده‌ها 8/4% می‌باشد که از سن 8-6 هفتگی شروع می‌گردد. و سپس به تدریج افزایش می‌یابد و در لاینهای سنگین وزن شیوع این مشکلات بیشتر از لاینهای سبک وزن است.

منبع : سایت فارمیران