معرفی برخی از ادوات برداشت کشاورزی و نحوه کار آنها

عملیات برداشت به مجموعه اعمالی اطلاق می گردد که پس از عملیات داشت شروع شده و به خروج محصول از مزرعه خاتمه می یابد.

---

عملیات برداشت به مجموعه اعمالی اطلاق می گردد که پس از عملیات داشت شروع شده و به خروج محصول از مزرعه خاتمه می یابد. آنچه محصول خوانده می شود، در گیاهان مختلف متفاوت است. برگ و ساقه یونجه یک محصول است ولی ریشه چغندر قند نیز یک محصول می باشد. نی شکرها و بلال های شیرین هر یک ، محصول به حساب می آید. غلاف و دانه های نخود، محتوی آن، خوشه های گندم و کاه، غده های زیر زمینی ، نیز محصول هستند. به همین سبب ماشین های متنوعی برای برداشت محصولات گوناگون و متناسب با نوع م حصول ساخته شده اند. مضافاً که گاهی برای برداشت یک محصول ممکن است از چندین ماشین بهره گرفته شود. یونجه، نمونه خوبی از این نوع محصول می باشد. ماشین های مختلف برداشت بعضی از محصولات ممکن است سر هم شده و دستگاهی بوجود آمده باشد که چندین عمل را همزمان انجام می دهد. این ماشین ها را کمباین می نامند.
جاروها (ریک):
مرحله دوم در سلسله مراتب برداشت یونجه ، خشک و ردیف کردن آنست. یونجه بریده شده در تمام سطح مزرعه پخش است. برای خشک شدن آن بر حسب درجه حرارت منطقه باید دو تا 3 روز در زیر آفتاب بماند. اگر یونجه به همان صورت درو شده رها گرددف به زمین چسبیده و جمع آوری بعدی آن با اشکال صورت می گیرد. از طرفی به سبب خیس ماندن زیر نوار علوفه، یونجه های این قسمت می گندند. بنابراین باید یونجه را در مدت کوتاهی پس از دو ردیف نمود. دو ظیفه مهم جاروکن ها
1) طناب پیچ کردن ساقه ها که ماشین بعدی راحت بتواند ردیف ها را بلند کند و به درون خود بکشد
2) کمک به خشک شدن بهتر و سریع محصول و جلوگیری از گندیدگی . جاروها علاوه بر ردیف کردن محصول کارهای دیگری را نیز قادر به انجام هستند که به شرح زیرند:
الف)ردیف کردن
ب) جابه جا کردن
پ) چند ردیف یک ردیف
ت) یک ردیف، چند ردیف
ث) پخش کردن و هوادادن
جاروها در چهار نوع ساخته می شوند که عبارتند از :
1) جاروهای کپه ای
2) جاروهای خورشیدی
3) جاروهای نیرویی
4) جاروهای پخش کن
دروگرها :
ماشین هایی هستند که یونجه را درو نموده و در نواری، روی زمین می ریزند. از نظر اصول کاری بر 3 نوع اند:
1) شانه ای
2) بشقابی
3) شلاقی یا عمودی
ماشین های ساقه ساز را اگر عمل درو را نیز انجام دهد می توان به عنوان نوع چهارم دروگرها به حساب آورد. چنین ماشینی را درو ساقه ساز می نامیم.
دروگر شانه ای :
اصول کاری آن شبیه قیچی خانگی یعنی برشی است. تیغه های متحرک در برابر تیغه های ثابت حرکت رفت و برگشتی دارند که در هر حرکت رفت و برگشت تعدادی از ساقه ها را می برد. این ماشین امروز عموماً به عقب و سمت راست تراکتور و به اتصال 3 نقطه بسته شده تا عرض کار زیادتر شود و ترانش را از محور تواندهی تراکتور بگیرد. انواع دنباله بند آن نیز وجود دارد. در تراکتورهای دستی ( تیلرها) ، شانه را در جلو و کنار یا در جلو و وسط می بندند. دروگر شانه ای قدیمی تریننوع ماشین برای درو یونجه بوده و هنوز هم کاربرد آن رواج دارد . برشی تمیز ارائه می دهد. تلفات محصول نسبتاً کمی دارد و گر چه قیمت آن بالاست و تنظیمات چندی را می طلبد ولی بر سایر انواع ارجح است.
تنظیمات :
دروگر شانه ای تنظیمات متعددی به شرح زیر دارد که ممکن است در همه آنها یک جا جمع نشده باشند. تنظیم :
1) تمایل نوک انگشتی به طرف زمین یا بالا
2) وزن دروگر روی زمین
3) پشت بند
4) گیره
5) ارتفاع برش
6) کلاچ آزاد کن
7) تطبیق و تقارن خط وسط تیغه برش نسبت به خط وسط انگشتی
8) تطابق (مقدار جلو قرار گرفتن کفش خارجی نسبت به کفش داخلی )
9) سرعت پیشرفت تراکتور
10) ارتفاع اندام اتصال 3 نقطه تا زمین
11) فاصله انتهای تخته ردیف تا زمین
دورگر ساقه ها:
دروگر ساقه ماشینی است که نه تنها عمل فرآوری ساقه یعنی خرد کردن آن را انجام می دهد بلکه علوفه را نیز درو می نماید. بخش برشی آن ممکن است یک شانه برش یا یک دروگر بشقابی باشد. انواع فاقد دروگر آن نیز وجود دارند که فقط ساقه ساز نامیده می شوند. ساقه ساز پس از بریدن علوفه با یک ماشین درو معمولاً متعاقب آن روی ؟؟ دروگر حرکت نموده تا ساقه ها را بترکاند. جفت غلتک های این ماشین ها را بر حسب شدت عملی که می توانند به خرج دهنده به 3 نوع تقسیم می کنند
1) له کن
2) له - مچاله کن
3) مچاله کن . شدت عمل هر یک به ترتیبی که نامبرده شده است، زیاد می شود. این ماشین ها فقط چهار تنظیم به شرح زیر دارند:
1) فاصله بین غلتک ها
2) ارتفاع برش
3) وزن روی زمین یا تعلیق
4) پهنای ردیف علوفه
دروگرهای بشقابی :
این دروگرها همانند داس، عمل برش را بر اساس ضربه به انجام می رسانند. عضو اصلی برش یک صفحه گرد است که 2،3،4 تیغه در پیرامون آن نصب شده اند. اتصال تیغه ها لولایی است یعنی در برخورد با ما نع به عقب رفته و لذا آسیب نمی بینند. تیغه ها در صورتی قادر به درو محصول هستند که سرعت دورانی (یا خطی) آنها زیاد باشد. بدین سبب سرعت دورانی این تیغه ها 1500rpm و بیشتر است . این سرعت زیاد و مشکل را نسبت به دروگرهای شانه ای پیش می آورد، یکی اینکه توان زیادتری لازم دارند و دیگر آنکه با چند برش ساقه، مقداری از محصول را به صورت قطعات بسیار ریز و تقریباً پودری، تلف می نمایند. به این دلیل این نوع دروگرها برای محصولاتی چون یونجه توصیه نمی شوند بلکه برای دروگر علف کنار نهرها و مراتع مناسب هستند. مشکل شومی که سرعت زیاد تیغه ها پیش می آورد، سنگ پرانی به اطراف است که برای عابرین می تواند خطر ساز باشد.
بدین سبب روی همه این دروگرها را با پرده حفاظی می پوشانند. در هنگام کار، این پرده پایین افتاده باشد در صورت پارگی آن را بلافاصله تعویض نمایید. این دروگرها نیز همانند دروگرهای شانه ای به عقب و معمولآً طرف راست تراکتور بسته می شود، برای حمل و نقل باید آنها را جمع نمود. نوع دیگر این دروگرها دارای استوانه ایست که روی بشقاب سوار شده و دروگر استوانه ای نامیده می شود. گاهی نام تجاری سیکلومور بر آن می نهند. تعداد استوانه ها معمولاً دو عدد است. ولی چهار استوانه ای آن هم ساخته شده است. سوای بشقاب های با قطر بزرگتر و استوانه ها، هیچ تفاوت دیگری با دروگرهای بشقابی ندارند. البته چگونگی انتقال حرکت از محور تواندهی به بشقاب کمی متفاوت است. قطر هر بشقاب دروگر استوانه ای به 75 سانتی متر می رسد در صورتی که در نوع بشقاب از 30 سانتی متر تجاوز نمی نماید.
تنظیمات :
1) زاویه تمایل بشقاب ها نسبت به زمین
2) ارتفاع بیشتر
3) وزن روی زمین
این دروگرها نیز دارای کلاچ آزاد کن هستند.
دروگرهای خودگردان:
دروگرهایی که تاکنون نامبرده شدند، همگی به دنبال تراکتور کشیده می شوند ولی انواع خودگردان آنها نیز وجود دارند. منظور از خودگردان آن است که موتوری روی ماشین نصب شده است که آن را بی نیاز از کشتن تراکتور می نمایند. این ماشین ها در چهار نوع زیر دیده می شوند:
الف) دروگر BCS :
دروگری است که در ایتالیا ساخته شده و مارک تجارتی آن BCS می باشد و به همین نام در ایران معروف است.
ب) ردیف کن :
دروگر ساقه سازیست که موتور بر آن سوار است.
پ) نوارساز :
این ماشین دقیقاً شبیه ردیف کن است با این تفاوت که پهنای ردیف های علوفه به جا مانده آن بیشتر از آن ردیف کن می باشد. در مناطق مرطوب، این ماشین بهتر از ردیف کن عمل می نمایند.
ت) چمن زن :
این نیز یک دروگر خود گردانست با این تفاوت که هدایت آن با دست انجام می گیرد. دو تیغه روی محور موتور و در زیر سرپوش با حرکت دورانی خود، چمن را درو می نماید.
دروگر عمودی یا شلاقی :
از یک استوانه گردنده ترکیب یافته که تیغه های سرکج به شکل ما در پیرامون آن به صورت زیگزاگ نصب شده اند. این ماشن در حال درو، یونجه را قطعه قطعه می نماید و فقط در صورتی به کار می رود که بخواهیم یونجه را سیلو کنیم.