مروری بر سیلاژ یا علوفه سیلو شده

سابقه سیلو کردن علوفه به 1200 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد.

---

سابقه سیلو کردن علوفه به 1200 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد.
گوفارت کشاورزی فرانسوی بود که بنیانگذار سیلوکردن مدرن به حساب می آید.سیلوکردن در آمریکا ، با استتقال بالایی وپروبرو شد زیرا در این کشور ذرت بومی وجود داشت. سیلاژ ماده ای است که از گیاهان با رطوبت بالا ، طی مراحل تخمیر کنترل شده ایجاد می شود.سیلو از نام یونانی sirosبه معنای چاله ،گرفته شده و به معنب محلی در دل زمین است که در آن ذرت انبار می شود.
به طور کلی سیلاژ هارا در فصل گرم سال آماده و در فصل سرد سال مصرف می کنند . البته هیچ محدودیت زمانی برای استفاده از سیلاژ وجود ندارد ولی به دلیل عدم وجود علوفه تازه در فصل سرد سال ، بیشترین میزان مصرف سیلاژ در زمستان صورت می گیرد.
مزایای سیلاژ
عمر زیاد –سیلاژ روشی است که عمر زیادی دارد و سیلاژ برای مدت ها برای دام قابل استفاده است از طرفی سیلو کردن مواد مانع از فساد آنها می شود.
ارزان بودن –سیلاژ نسبت به دیگر خوراک ها ارزان تر است به طوری که قیمت یک کیلو ذرت سیلو شده از یک کیلو گرم یونجه که متداول ترین علوفه کشور است ، کمتر است.
عدم نیاز به شرایط خاص آب و هوایی –در شرایطی که خشک کردن علوفه مشکل است ، به راحتی می توان سیلاژ مناسب را تهیه کرد. از طرفی علوفه خشک شده نسبت به شرایط جوی ، رطوبت و دما ، حساس تر از سیلاژ است.
اتلاف کمتر - اتلاف مواد مغذی سیلاژ ها نسبت به علوفه خشک شده کمتر است . زیرا در مرحله خشک کردن علوفه مقدار زیادی از برگ ها که مقدار زیادی ویتامین و پروتئین دارند ، دچار ریزش می شوند.در این حالت ویتامین Eنیز از بین می رود در حالی که در سیلاژ این ویتامین به خوبی حفظ می شود.
کم هزینه تر بود –سیلاژ نسبت به خشک کردن علوفه هزینه کارگری پایین تر و احتیاج به ماشین آلات کمتری دارد.
معایب سیلاژ
تکنولوژی –در عمل سیلوکردن به تکنولوژی بیشتری نسبت به خشک کردن نیاز است .
محل نگهداری- شیلاژها نیاز به محل نگهداری به نام سیلو هستند که کم دقتی جزئی در این محل ، باعث از بین رفتن سیلاژ می شود. در حالی که نگهداری علوفه خشک شده دقت این چنینی را نمی طلبد.
تهیه سیلاژ
کشت علوفه مناسب
برداشت در زمان مناسب
خرد کردن علوفه توسط چاپر
تنظیم رطوبت
انباشتن علوفه
پوشاندن سیلو
کشت علوفه مناسب
تهیه سیلاژ در ماه های گرم سال صورت می گیرد.اولین مرحله تهیه سیلاژ ، کشت علوفه ی مناسب است .تقریباً تمام گیاهان سبز را می توان سیلو کرد ولی باید دید با توجه به شرایط منطقه ای و آب و هوایی ، نوع مصرف و صرفه اقتصادی ، کدام محصول کشت شود ، همچنین با توجه به خصوصیات فیزیکی و شیمایی متفاوت گیاهان ، روش های سیلوها کردن نیز تفات خواهد کرد زیرا نوع تخمیر نیز در آنها متفاوت خواهد بود . ارزش غذایی سیلاژ کمتر از علوفه سبز و تازه است ، نبابراین نمی توان به تنهایی با استفاده از سیلاژ توقع رفع نیازهای غذایی یک گاو شیرده پرتولید را داشت. عموماً گیاهانی که برای تهیه سیلاژ استفاده می شوند به 2 دسته تقسیم می شوند.
الف-گیاهانی که مخصوص تهیه سیلاژ کاشته می شوند مانند ذرت ، سورگوم (ذرت خوشه ای)، سیب زمینی ، چغندر علوفه ای ، یونجه و شبدر .
ب- گیاهانی که مازاد احتیاج هستند و برای جلوگیری از اتلاف آن ، تبدیل به سیلاژ می شوند مثل مازاد سیب زمینی خوراکی ، برگ چغندر قند ، ساقه و برگ ذرت دانه ای ، مازاد سبزیجات و ...
علوفه مصرفی باید ضرفیت بافری پایینی داشته باشد تا باکتری های مفید بتوانند به سادگی فعالیت کنند به همین دلیل است که گرامینه ها ( غلات ) بهتر از لگومینه ها ( حبوبات ) سیلو می شوند و نیز باید حداقل 20% ماده خشک داشته باشد.
از جمله علوفه های مورد استفاده در سیلاژ می توان به به موارد زیر اشاره کرد:
ذرت –دارای انرژی زیادی است و می توان تا حدی جایگزین کنسانتره شود
جو –که به دلیلی قیمت بالای جو چندان رایج نیست از طرفی گاو سیلاژ ذرت را به سیلاژ جو ترجیح می دهد.
گندم –به دلیل این که کل گیاه استفاده می شود ، سیلاژ دارای مقدار زیادی کاه است که مصرف آن را برای گاو محدود می کند.
آفتابگردان –در محل هایی که گرمای کافی برای رشد ذرت وجود ندارد ، استفاده می شود. به دلیل بالا بودن فیبر زیاد ، قابلیت هضم آن پایین است.
برگ چغندر –دارای رطوبت زیادی است و برای استفاده آن باید حتماً قبل از سیلو کردن ، برگ ها از آلودگی با خاک پاک شوند.
حبوبات –(شبدر ،یونجه علوفه سویا و...) دارای پرئتنین زیادی هستند ( 22 % ماده خشک در یونجه جوان ) ولی به دلیل قند کم ، تخمیر در آنها به خوبی صورت نمی گیرند .
ضایعات پسته –شامل پوسته نرم رویی ، خوشه ها ، برگ و مقدار جزئی مغز پسته است. برای سیلو کردن آن از 10% ملاس استفاده می شود که باعث بالا بردن کیفیت این سیلاژ می شود.
سیب زمینی –به صورت خام و یا پخته استفاده می شود و حدود 5% ماده خشک قند قابل تخمیر دارد.
افزودنی ها
برای داشتن سیلاژ مناسب ، اغلب نیاز به افزودنی های مختلفی وجود دارد که می توان آنها را به گروه های زیر تقسیم بندی کرد
تحریک کننده ها –باعث تحریک بیشتر باکتری های مولد اسیدلاکتیک می شوند.
بازدارنده ها –مانند اسید فرمیک که با بالا بردن اسیدیته سیلو ، مانع از فعالیت باکتری های مولد اسید بوتریک می شوند.
مواد مغذی –مانند ملاس که برای بهبود دادن ارزش غذلیی سیلاژ و تخمیر بهتر استفاده می شوند.
جاذب ها –که در سیلوهای پر آب برای جبران کمبود ماده خشک استفاده می شوند. مانند سبوس گندم و تفاله مرکبات.
ضد باکتری ها –مانند فرمالدئید ( فرمالین) که جهت جلوگیری
بافرها –مانند بیکربنات سدیم که برای تعدیل کننده اسیدیته سیلاژ ها استفاده می شوند.
خرد کردن علوفه
یکی از مهم ترین بخش های تهیه یک سیلاژ خوب ، خرد کردن علوفه است. این عمل معمولاً توسط دستگاهی به نام چاگر صورت می گیرد. باید در اندازه علوفه ها دقت زیادی کرد.علوفه باید به اندازه کافی خرد شود تا سطح تماس آن با باکتری ها افزایش یابد و نیز اکسیژن کمتری در لابلای ذرات باقی بماند .از طرفی نباید بیسار کوچک و خرد شوند زیرا سیلاژ ها در اصل کاربرد علوفه ای دارند و با کوچک شدن قطعات ، میزان جویدن هم کاهش یافته در نتیجه تخمیر خوبی در شکمبه نخواهیم داشت. بهترین اندازه برای علوفه ذرت سه چهارم اینچ تا یک و نیم اینچ است. رطوبت
رطوبت مناسب برای سیلوهای زمینی 65 تا 72% و برای سیلوهای عمودی 62 تا 65% است.رطوبت بالا باعث تخمیر کلستریدیایی و رطوبت کم باعث کپک زدگی سیلو خواهد شد.برای کاهش رطوبت سیلو می توان قبل از ذخیره سازی علوفه را به منظور پزمرده کردن ، 3-4 چهار ساعت در آفتاب پهن کرد همچنین می توان از غلاتی مثل ذرت به صورت لایه لایه استفاده کرد.
انباشتن علوفه
مهمترین مورد در انباشتن سیلاژ ، ایجاد شرایط بی هوازی در سیلو است . این عمل در سیلوهای زمینی ، با کمپرس شدن توسط عبور تراکتور یا لودر صورت می گیرد.همچنین در سیلوهای خلائی می توان با استفاده از خلا هوای مابین علوفه را خارج کرد. بعد از فشرده کردن سیلو ،روی آن را با یک عایق که معمولاً نایلون پلاستیکی است ، پوشانده می شود . سپس با قرار دادن وزنه هایی روی آن ، مانع از متراکم شدن دوباره علوفه ها می شوند. برای این کار از تایرهای فرسوده ،بلوک های سیمانی و ... می توان استفاده کرد. همچنین جهت جلوگیری از نفوذ آب و هوا با داخل سیلو باید گوشه های سیلو را پوشاند .این عمل را می توان را دفن کردن سیلو در زیر 20 سانتی متر خاک انجام داد.
استفاده سیلاژ
معمولاً بعد از 6 هفته سیلاژ آماده می شود. بعد از این مدت به طور تقریبی تا 6 ماه می توان از سیلاژ بدون افت چشم گیر کیفیت استفاده کرد.
سیلاژ خوب ، سیلاژی است کپک زدگی نداشته باشد ،بوی اسیدبوتریک ندهدو ظاهر سوخته نداشته باشد.خیلی خشک و مرطوب نبوده و اسیدلاکتیک بالایی داشته باشد. سیلاژ ذرت به دلیل داشتن کربوهیدرات بالا ، کیفیت بالاتری نسبت به بقیه انواع سیلاژها دارد.
برای جلوگیری از فساد سیلاژ باید در هوای گرم تر ، سریع تر مصرف شود.بعد از باز کردن سیلو ، هوا به سرعت وارد آن شده و در صورتی که به مقدار کافی مصرف نشود ، سیلاژ شروع به فساد خواهد کرد. بهترین روش آن است که از سیلو به صورت لایه ای برداشت شود. اگر مصرف کم باشد ، مجبور خواهیم بود لایه سطحی سیلاژ را دور بریزیم تا از مسمومیت گاو جلوگیری کنیم . همچنین لازم است طوری از سیلو برداشت شود که ریخت و پاش نداشته باشیم و اتلاف کاهش یابد . بدین منظور ابزار آلات مخصوصی طراحی شده اند که حمل برداشت از سیلو را با کمترین اتلاف انجام می دهند.