تاثیرات مواد معدنی در فرایند تولید مثل دامهای سنگین

استفاده از مواد معدنی روشی برای کاهش هزینه های اضافی در سیستم پرورشی گاو شیری است.

---

تاثیرات مواد معدنی در فرایند تولید مثل دامهای سنگین
در طی 30 سال گذشته ، جیره ی گاوهای شیری جهت تامین نیازهای تولید و نگهداری به وسیله پروتئین ، انرژی ، ویتامین ها ، مواد معدنی وآب تنظیم می شد. و جیره نویسان تصور میکردند برای پیشگیری از هرگونه عدم تعادل و نقصی در مواد غذایی که میتواند تولید مثل را تحت تاثیر قرار دهد، این روش مناسب و کافیست. در سالهای اخیر محققان شرح دادند که ارتباط بین تغذیه و تولید مثل بسیار عمیق تر و پیچیده تر از آنست که در ابتدا فکر می کردند.
یکی از تفکرات اشتباه در گذشته در مورد مواد معدنی استفاده از لفظ میکرو در دسته بندی مواد معدنی به معنای کم اهمیت تر ماکرو بود، در نتیجه لفظ میکرو به آن دسته از مواد معدنی نسبت داده میشد که درصد مورد نیازشان دربدن در مقایسه با سایر مواد معدنی کمتر اهمیت داشت.
اما امروزه اثبات شده است که این مواد به تناسب برای سلامتی و فعالیت حیوانات مورد نیازند و تفاوت تنها از لحاظ میزان نیاز بدن میباشد.بطور کلی مواد معدنی برای رشد ماهیچه ها، فعالیت های عصبی، مخصوصا در قسمت هایی از آنزیم های بدن ،هورمون ها و سلول ها مورد نیازند.
اگرچه مواد معدنی قسمت کمی از جیره گاوهای شیری را تشکیل میدهند، اما تاثیرات آنها در هنگام کمبود ، عدم تنظیم و یا بیش بود آنها در خوراک غیر قابل چشم پوشی است.
در این مقاله نقش مواد معدنی ماکرو(کلسیم، فسفر ، سدیم، کلر ، منیزیوم ، پتاسیم و سولفور) و میکرو (روی ، آهن ، مس ، منگنز، سلنیوم)در تولید مثل بررسی میگردد.
امروزه مواد معدنی یکی از محصولات رقابتی محسوب می شوند. میزان نیاز بدن به این عناصر وابسته به سن ، سایز ، پایه فیزیولوژیکی (آبستنی، تولید شیر ، و رشد) متغییر است. جذب این مواد نسبت به سایر مواد غذایی کمتر است و در عین حال تنوع آنها بالاست،و علایم کمبود آنها عموما تحت بالینی ست.( کمبود تحت بالینی یا فرعی مشکلات بیشتری را نسبت به بالینی ایجاد میکنند .زیرا که این علایم قابل مشاهده نیستند و اگرچه که حیوانات به رشد ادامه میدهند ، تولید با نرخ اندکی کاهش می یابد.)
میکرو مینرال ها: این دسته شامل ( روی، آهن، مس، منگنز، و سلنیوم ) می باشد . از جمله اثرات دریافت ناکافی روی شامل کاهش سلول های ایمنی ، کاهش پاسخ آنتی بادی ها و قطع رشد بافت لنفی است. پوست اولین خط دفاعی سیستم ایمنی بدن است. روی و منگنز از عناصر کلیدی جهت ساخت بافت مخاطی هستند. یکی از نقش های اصلی بافت مخاطی انتقال اسپرم ، رشد رویان و متعلقات جنین است.
تاثیر روی
کمبود روی در گاو نر بر تولید اسپرم تاثیر میگذارد . کمبود این عنصر دلیلی برای کاهش تولید اسپرم ، تاخیر در بلوغ اسپرم ، کاهش رشد گوساله ها و تاخیر در سن پیوبرتی¹ ذکر میشود. همچنین کمبود روی میتواند دلیلی برای کاهش سنتز ویتامین A و بروز نشانه هایی از کمبود ویتامین ها باشد. سطوح بالای کلسیم و فسفر موجب کاهش جذب روی از خوراک می شود.
تاثیر سلنیوم
خاک قسمت های عمده ای از مراتع کشاورزی از نظر میزان سلنیوم فقیرند. در نتیجه گیاهان رشد یافته در این مناطق با کمبود سلنیوم مواجهه اند. کمبود سلنیوم در گاو های خشک موجب جفت ماندگی میشود . در آزمایشات انجام گرفته هنگامی که گاو ها مکمل سلنیوم و ویتامین E دریافت کردند، این عارضه برطرف شد. کمبود سلنیوم همچنین موجب متریت و تولد گوساله های ضعیف و یا مرده می گردد. علاوه بر آن موارد کمبود شدید موجب تغذیه نامناسب جنین وبدنبال آن، سقط جنین و نیز باروری ناموفق می شود . برای جبران کمبود سلنیوم می توان با افزودن سلنیوم در منابع خوراکی و یا با تزریق آن به سطوح مناسب سلنیوم در خون دست یافت.
تاثیر ید
ید با تاثیر بر غدد تیروئید موجب تو لید تیروکسین و تیری یدوتردونین میشود . میزان ناکافی تیروئید تاثیر منفی بر نرخ متابولیسم بدن دارد.اثرات ید بر تولید مثل با تاخیر در پیو برتی و غالبا اثر بر فعالیت چرخه های تخمدانی است. سایر اثرات شامل کاهش نرخ گیرایی و دوران آبستنی طولانی تر و تولید گوساله های ضعیف ، بی مو و مرده است .
بنابراین مکمل ید با توجه به میزان نیاز باید در نظر گرفته شود و روزانه هر گاو باید 15-20 میلی گرم ید مصرف کند . مصرف بیش از حد ید نیز موجب سقط جنین وکاهش مقاومت نسبت به بیماری ها میشود.
تاثیر مس
مس یکی از عناصر ضروری برای حفظ فعالیت های ایمنی بدن میباشد. بافت های انعطاف پذیر ، گلبول های قرمز و آنزیم های کلیدی در بدن نیازمند مس هستند. آلودگی های ویروسی و باکتریایی در هنگامی که سطح مس سرم خون کاهش یافته ظهور میکنند. در تحقیقات متعددی با دریافت مکمل مواد مغذی حاوی مس بهبود تولید مثلی گزارش شده است.
در هنگام دریافت سطوح ناکافی مس در گوساله های تازه متولد شده ، افزایش زخم شیردان و مشکلات تنفسی گزارش شده است.علایم دیگر کمبود مس مشابه کمبود سایر موادمعدنی است از جمله تاخیر در پیوبرتی و ناباروری ، از دیگر علامت های کمبود مس جفت ماندگی و کاهش کیفیت اسپرم است. و در موارد شدید نیز ناباروری گاو نر را به دلیل آسیب به مجاری اسپرم ساز به همراه دارد.
تاثیر منگنز و کبالت
منگنز نقش مهمی در متابولیسم انرژی و فعالیت های آنزیمی دارد. گاوهای با کمبود منگنز علایم فحلی را نشان نمی دهند و کاهش CR، افزایش سقط جنین و وزن کم تولد گوساله ها از علایم کمبود منگنز است. بعضا گوساله ها ضعیف به دنیا آمده و حتی شکل ظاهری تغییر یافته ، پاهای خمیده و مفاصل رشد نیافته مشاهده شده است.
کبالت برای سنتز B12 مورد نیاز است، که شروع کننده متابولیسم انرژی است.در زمان فقدان کبالت در جیره ،سنتز ویتامین B12 در شکمبه به سرعت افت پیدا میکند. میزان B12ذخیره شده در کبد نشخوار کنندگان بالغ هنگامی که حیوان چندین ماه با کمبود کبالت در جیره مواجهه تقریبا برای چند ماه کافیست. اما حیوانات جوان بدلیل فقدان ذخیره B12 در کبد حساستراند. از علایم حیواناتی که با کمبود کبالت مواجهه اند به کمبود اشتها ، وضعیت بدنی نامطلوب ، ضعف و نیز تحت تاثیر قرار گرفتن CRگله میتوان اشاره کرد.
تاثیر آنتاگونیسم
تنظیم مواد معدنی بدلیل اثرات متقابل کاهشی بسیار مهم است. دسته ای از گزارشات اثرات منفی غلظت بالای سطوح منگنزو گوگرد در جذب کلسیم را خبر داده اند و نیز اثرات تداخلی سطح بالای آهن برای جذب روی, کلسیم و منگنز و نیز کاهش جذب روی در هنگام وجود کلسیم بالا در جیره دیده شده است.
تغذیه سطوح بالای کلسیم موجب کاهش جذب آن در کبد گشته و یکی از خطرات کاهش کلسیم در کبد ،ضعف سیستم دفاعی در هنگام استرس و بیماری های باکتریایی است. میزان بالای کلسیم در خون نتیجه همولتیک چربی در حیوانات است. نتیجه برخی مطالعات حاکی از آن است که استرس به طور موثری سطوح مقاومت در برابر آلودگی ها را و توانایی حیوانات برای بازگشت به وضعیت عادی راکاهش میدهد.
میکرومینرال ها و تولید مثل
در هنگام وجود سطوح کافی روی ، کلسیم و منگنز انجام تولید مثل بدون مشکل انجام میگیرد.از نشانه های رایج کمبود کلسیم در گاو شیری ،تاخیر و یا عدم فحلی، تاخیر در پیوبرتی ، عدم آبستنی ،سقط جنین و تخمک نابالغ میشود. تغذیه مواد معدنی به همراه سایر مخلوط ها ( موجب پیوند مواد معدنی به همراه سایر ملکول ها نظیر آمینو اسید ها ، برای بهبود جذب) در گاو گوشتی و شیری موجب بهبود تولید مثل می گردد.
نتایج تحقیقات در گاو گوشتی نشان میدهد وقتی که در جیره ماده ها مخلوط معدنی استفاده میشود ،، تلیسه های جوان در حدود 10 روز زودتر زایمان می کنند و نرخ گیرایی و دفعات تلقیح به ازای آبستنی بهبود می یابد.سایر اثرات فرعی استفاده از مخلوط معدنی شامل بهبود مشکلات سم، افزایش تولید شیر و کاهش بار میکروبی می باشد.
ماکرومینرال ها
تاثیر فسفر
فسفر به طور عمده در باروری نقش دارد. تخمک های غیر فعال ، تاخیر در بلوغ جنسی و نرخ CRپایین از اثرات دریافت کم فسفر است.
اغلب مشاهدات بیان میکنند که کمبود غلات در جیره گوساله ها منجر به کمبود فسفر میشود که در نتیجه عدم فحلی را بدنبال دارد.بیماری هایی که در اثر کمبود فسفر مشاهده می شود شامل پوکی استخوان ، استئومالاشیا ، سوء هاضمه و بی اشتهایی است.
گرچه این مشاهدات ممکن است در اثر کمبود مجموعه ای از مواد معدنی در خوراک باشد.
تاثیر کلسیم
گاوها برای تولید شیر و رشد اسکلتی به کلسیم نیاز دارند. نیاز یک گاو به کلسیم در اواخر آبستنی در حدود 22 در صد و بعد از گوساله زایی 40 در صد افزایش پیدا میکند.
کاهش کلسیم حیوان را مستعد تب شیر ، جفت ماندگی و پرولاپس رحم میکند و همچنین مانع بروز استعداد تولید شیر بالا می شود. فراهم کردن سطوح مناسب کلسیم و فسفر از مهم ترین نکات به منظور کاهش بروز تب شیر است.
تاثیر پتاسیم
از جمله فعالیت های پتاسیم شامل نقش در بنیان اسید های چرب ، فشار اسموتیک، حفظ غلظت آب در بدن است . میزان بالای پتاسیم بخصوص در چرای آزاد موجب عدم جذب منیزیم و ایجاد مشکلات متابولیکی می گردد.
در سایر گزارشات به کاهش میزان باروری در گاوهایی که با سطوح بالای پتاسیم و یا جیره ای فقیر از لحاظ پتاسیم-سدیم تغذیه شده بودند اشاره گردیده است.
تاثیر کلر و سدیم
این دو عنصر جهت تنظیم تعادل الکترولیتی بسیار ضروری اند. سدیم در جذب قند و پروتئین از مواد قابل هضم نیز نقش دارد. کمبود این نمک ها به طور مستقیم بر میزان هضم و به طور غیر مستقیم بر تولید مثل تاثیر می گذارد.
در نهایت در می یابیم تاثیرات مواد معدنی در جیره با توجه به میزان جذب سطوح معدنی ، پایه فیزیولوژیکی حیوان و منبع مورد استفاده متفاوت است. به نظر می رسد هنگامی که مواد معدنی با منابع ارگانیکی نظیر آمینو اسیدها باند می شوند جذب بهتری خواهند داشت.
به طور کل مواد معدنی برای فعالیت های بدن و باروری بسیار ضروری اند. گرچه ممکن است اثرات کمبود مواد مغذی در حیوانات تا چندین ماه فاقد علایم بالینی باشد . اما با قطع مواد معدنی به طور قطع شاهد اثرات کاهنده بر تولید شیر و تولید مثل خواهیم بود.