بیماری شاربن یا سیاه زخم از بیماریهای مشترک انسان و دام

بیماری شاربن یا سیاه زخم از بیماریهای مشترک انسان و حیوان و فوق العاده خطرناک می باشد که اغلب پستانداران بویژه گاو ، گوسفند ، بز ، اسب و منجمله انسان بدان مبتلا می شوند .

---

بیماری شاربن یا سیاه زخم از بیماریهای مشترک انسان و دام
بیماری شاربن یا سیاه زخم از بیماریهای مشترک انسان و حیوان و فوق العاده خطرناک می باشد که اغلب پستانداران بویژه گاو ، گوسفند ، بز ، اسب و منجمله انسان بدان مبتلا می شوند . این بیماری در 90% موارد موجب مرگ در دامها شده و به انسان نیز قابل سرایت است . این بیماری تقریباً انتشار جهانی دارد .
عامل بیماری :
عامل بیماری نوعی باکتری میله ای شکل می باشد که جزء باکتریهای هوازی و هاگ دار رده بندی می شود . این باکتری در هنگام مرگ در خون و تمام ترشحات بدن دام وجود دارد . این باکتری در معرض هوا در مدت چند ساعت تبدیل به هاگ شده و در خاک بین 40 الی 60 سال می تواند زنده بماند و خاصیت بیماری زایی خود را حفظ کند به همین علت نبایستی لاشه های دامهای تلف شده مشکوک ، مورد کالبد شکافی واقع شود و باید بطور صحیح لاشه را از بین برد .
بیماری سیاه زخم در انسان :
انسان بطور قابل ملاحظه ای در برابر بیماریها مقاومتر از علف خواران می باشد . با این وجود مرگ ناشی از این بیماری در انسان غیر معمول نیست . شاربن جلدی یا سیاه زخم حدود 95 تا 98 درصد موارد بیماری انسانی را شامل می شود که با آلوده شدن زخم و بریدگی و خراشهای پوستی حادث می شود .
فرم تنفسی از طریق استنشاق گرد و غبار آلوده به هاگ باکتری و فرم گوارشی از طریق مصرف گوشت ، مواد غذایی و آب آلوده وارد دستگاه گوارش انسان می شود .
گزش حشرات و تماس با خون و لاشه دامهای تلف شده و پوست آلوده از جمله راههای انتقال بیماری در انسان است .
طرز انتقال بیماری در دامها :
منشاء بیماری خاک مناطق آلوده می باشد و سالهایی که هوا گرم و مرطوب است مستعد بروز بیماری شاربن در دامها می باشد به هنگام چرا در مراتع آلوده و یا آب و علوفه آلوده ، هاگ شاربن وارد دستگاه گوارش شده و در صورت حساس و غیر ایمن بودن دامها موجب بیماری می گردد .
برخی معتقدند خراشهای موجود در دهان موجب تسهیل ورود هاگ به بدن می شود . گزش خرمگس نیز به ویژه در تک سمی ها یکی از راههای انتقال بیماری می باشد .
علائم بیماری :
مرگ ناگهانی در موارد حاد ، تب شدید تا 42 درجه سانتی گراد ، در موراد حاد که با بی اشتهایی ، استاز دستگاه گوارشی ، درد شدید ، ادرار خونی و اسهال خونی تداوم می یابد .
دامهای آبستن ممکن است سقط نمایند و شیر دامهای شیر ده بطور ناگهانی کاهش می یابد و ممکن است غیر طبیعی و خون آلود باشد . تورم ناحیه گردن و زیر شکم نیز ممکن است مشاهده گردد .
افسردگی شدید ، تنفس سریع و عمیق و تشنج و نهایتاٌ منجر به مرگ می شود . دوره بیماری در موارد حاد 24 تا 48 ساعت است .
علائم پس از مرگ :
- خروج خون تیره رنگ و قیر مانند از سوراخهای طبیعی بدن که از مهمترین خصوصیات این خون لخته نشدن آن می باشد .
- بزرگ شدن طحال و لجنی شدن آن در موارد کالبد گشایی اتفاقی ممکن است دیده شود .
دامهای حساس :
عموماً گاو ، گوسفند ، بز و اسب حساسترین دامها در برابر بیماری می باشند . خوک ، سگ و گربه مقاومت مشابهی دارند . بنظر می رسد بیماری در نشخوار کنندگان ( گاو ، گوسفند و بز ) به اشکال فوق حاد و حاد ، در اسب به شکل حاد و در گربه و خوک بشکل تحت حاد بروز می یابد . شتر مرغ نیز نسبت به سایر پرندگان از حساسیت بیشتری برخوردار می باشد .
راههای پیشگیری و درمان :
درمان بیماری در موارد فوق حاد و حاد تقریباً غیر ممکن است . اما برای پیشگیری از بیماری در دامهای اهلی ( علف خواران ) حداقل یکبار در سال در مناطق آندمیک واکسیناسیون همگانی بایستی انجام شود .
مراقبت بیماری سیاه زخم در انسان :
1- هر مورد زخم جلدی مشکوک به سیاه زخم را حتماً قبل از شروع درمان باید به مرکز بهداشت شهرستان گزارش داد .
2- برای تشخیص قطعی سیاه زخم باید از ترشحات زخم آزمایش بعمل آورد و سپس به درمان بیماری با آنتی بیوتیک ( پنی سیلین ) اقدام نمود .
پیشگیری از سیاه زخم :
1- از دست کاری خاک و کود حیوانات پرهیز نمود .
2- حتی المکان از دست کاری پوست و پشم حیوانات خودداری شود .
3- چناچه حیوانی مشکوک به سیاه زخم می باشد . از دست کاری و کشتار دام خودداری و سریعاً به مراکز دامپزشکی موضوع را اطلاع دهید