در حال جستجو...بیماریهایی که سوددهی جوجه‌های گوشتی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند
دسته بندی: تغذیه و پرورش طیور
تولیدکنندگان جوجه‌هی گوشتی در خاورمیانه مواجه با یکسری بیماریهایی هستند که روی میزان رشد و ضریب تبدیل غذیی تأثیر منفی گذاشته و مرگ و میر جوجه‌ها را افزیش می‌دهند
تولیدکنندگان جوجه‌هی گوشتی در خاورمیانه مواجه با یکسری بیماریهایی هستند که روی میزان رشد و ضریب تبدیل غذیی تأثیر منفی گذاشته و مرگ و میر جوجه‌ها را افزیش می‌دهند، میزان ضرر و زیان اقتصادی یجاد شده توسط ین بیماریها توسط نوع بیماری و مدت زمان درگیری گله و شریط کنترلی و پیشگیری که صاحبان گله‌ها درپیش می‌گیرند، تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
بطور معمول بیماریهی طیور براساس شدت‌شان نیز می‌توانند مورد تقسیم‌بندی قرار گیرند. بیماریهی با شدت بالا شامل آنفلونزی طیور با بیماریزیی بالا و بیماری نیوکاسل احشیی حاد(VVND) می‌باشد. نیوکاسل احشیی حاد بخصوص در گله‌هی مادر باعث مرگ و میر بالیی می‌شود. در بسیاری از کشورهی خاورمیانه ین بیماری با استفاده از ترکیب «بیوسکوریتی و وکسیناسیون» کنترل شده است.
یران، عربستان سعودی، پکستان و احتمالاً کشورهی دیگری نیز مشکل بیماری آنفلونزی طیور متوسط تا حاد را به تنهیی یا همراه با بیماریهیی دیگر داشته‌اند. در تعدادی از کشورها پیش‌هی سرمی وجود آنتی‌بادی برعللیه آنفلونزا را نشان داده است.
واضح است که سویه‌هی با حدت متوسط H5 و H7 تحت تأثیر موتاسیون، قابلیت تبدیل به سویه‌هی باحدت بسیار بالا را دارند. ین مسئله باعث یجاد آنفلونزیی با بیماریزیی بسیار حاد را دارند.
آمریکا در سال 1984، مکزیک شمالی در سال 1994 و یتالیا در سال 1999 شده است.
خسارات مداوم
بیماریهی مخربی باعث واردآمدن خسارات مداومی تقریباً به کل کشورهی خاورمینه می‌شود. بیماریهی عفونی در گله‌هی تجارتی بصورت منفرد اتفاق نیفتاده بلکه مجموعه‌ی بیماریهیی هستند که در طول دوره رشد جوجه‌ها را مبتلا می‌کنند. ویروس‌هی مضعف یمنی و عوامل تنفسی مکرراُ بصورت سینرژیسم دیده می‌شوند و سپتی‌سمی ا. کولیی و تورم کیسه‌هی هویی با منشاء کلی فرمی عامل اصلی مرگ و میر و کاهش رشد شناخته شده است.
ویروس‌هی مضعف یمنی شامل ویروس‌هی موجد بیماری مارک،بیماری گامبورو و ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها می‌باشند که باعث کاهش یمنی هورال و یمنی بافتی شده، تأثیر ویروس‌هی تنفسی را افزیش داده و پاسخ به وکسیناسیون را کاهش می‌دهند.
ویروس‌هی عامل بیماریهی گامبور و مارک به میزان زیادی نسبت به عوامل محیطی مقاوم هستند و در جاهیی که ضدعفونی نشده‌اند باقی خواهند ماند. وجود گله‌هی چندسنی یا نزدیک بودن مزغداری‌ها بهم موجب مواجهه زودهنگام گله‌هی طیور با ین ویروس‌ها شده و تضعیف پاسخ‌هی یمن را خواهیم داش.
ویروس‌عفونی جوجه‌ها قابلیت انتقال عمودی از گله‌هی مادر به جوجه‌ها را دارد، از ینرو یجاد یمنی مناسب در گله‌هی مادر جهت جلوگیری از ین انتقال ضروری می‌باشد. همچنین وجود آنتی‌بادی مادری کافی بر علیه بیماریهی نیوکاسل، گامبورد و برونشیت در جوجه‌ها ضروری است که ین امر با هیپریمیون کردن گله‌هی مادر حاصل می‌شود.
برنامه‌هی هماهنگ
در کمپانی‌هیی که بصورت مستقل عمل کرده و به امر فروش دان، جوجه یکروزه و جوجه‌هی گوشتی مشغول‌اند، علاقه کمی نسبت به تحقیق در مورد «بیوسکوریتی»، وکسیناسیون گله‌هی مادر و حذف بیماریهی داری قابلیت انتقال عمودی وجود دارد. هر بخش از ین نوع صنعت تنها به افزیش سوددهی خود فکر می‌کند، بدون ینکه توجهی به موفقیت دیگر اجزی زنجیره تولیدی بکند. ولی شرکت‌هی معظمی که حوزه عمل وسیعی دارند در مورد کیفیت دان، تولید جوجه‌هی عاری از بیماریهی داری انتقال عمودی و کافی بودن میزان آنتی‌بادی‌هی مادری در جوجه‌هی تحقیق می‌کنند. ضریب تبدیل غذیی و ماندگاری جوجه‌هی گوشتی در چین شریطی به بهترین وضعیت خود خواهد رسید. در ین نوع صنعت هر بخش تولیدی هزینه و درآمد خود را براساس جوجه گوشتی قابل عرضه به بازار محاسبه می‌کند. ین نوع برنامه‌هی هماهنگ باهم، بروز بیماریها و پیامدهی حاصله را به حداقل می‌رساند. تجربیات عملی که در طول 30 سال گذشته بدست آمده است. اهمیت و ارزش پبیشگیری از بیماریها را نشان می‌دهد. شرکت‌هی بزرگی در آمریکی شمالی و اروپی غربی تکید بر «ریشه‌کنی بیماریهی منتقله بطریقه عمودی، بیوسکوریتی سطح بالا و استفاده از برنامه‌هی وکسیناسیون مؤثرتر» دارند. در مقیسه با ین برنامه‌ها در تعدادی از کشورهی خاورمیانه هنگام مواجهه با شیوع بیماریها و افزیش مرگ و میر پرنده‌ها که اثر ترکیبی از بیماریهی مضعف یمنی و بیماریهی تنفسی حاصل شده است، از مصرف میزان بالی آنتی‌بیوتیک جهت درمان گله استفاده می‌شود. استفاده ناصحیح از آنتی‌بیوتیک‌ها تا 20 درصد هزینه‌هی تمام شده جوجه‌هی گوشتی را می‌تواند شامل شود. تجویز طولانی مدت و بیشتر از حد آنتی‌بیوتیک‌هیی نظیر کینونون‌ها، مکرومیدها و داروهی سوولفانامیدی منجر به بروز مقاومت‌هی وسیع دارویی شده است. ین مسئله نه تنها تأثیراتی داروها را کاهش می‌دهد. بلکه دلیل عمده بروز مقاومت‌هی دارویی در بین جمعیت‌هی انسانی می‌باشد.
تجویز بی‌هدف داروها جهت مقابله با سپتی سمی کولیی ممکن است از دورة رشد جوجه‌ها تا 2 روز قبل از روش جوجه‌ها ادامه داشته باشد. عدم رعیت صحیح زمان پرهیز از مصرف داروها منجر به آلوده شدن زنجیره‌غذیی و مصرف مواد پروتئینی واحد باقی مانده‌هی دارویی می‌شود.
تجویز بی‌هدف داروها
دامپزشکانی که آموزش‌هی تئوریکی لازم را دیده‌اند با آزمیشگاههی تشخیصی دولتی، کارخانجات تهیه دان و تهیه کنندگان جوجه همکاری دارند. اما بهرجحال مشکلاتی در رابطه به همه‌گیرشناسی بیماریهی، تداخل عوامل بیماریزا با محیط و اقتصاد تولید وجود دارد. دامپزشکان آموزش‌هی لازم را دیده‌اند. تا بدون بررسی‌هی دقیق علمی و اقتصادی آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز نکنند اما توسط تولیدکنندگان و صاحبان مزارع تحت فشار قرار داده می‌شوند تا بدون بررسی‌هی کافی داروها را تجویز کنند. وجود رشته‌هی تخصصی در زمینه پیشگیری از بیماریها ضروری است و وجود برنامه‌هیی در زمینه مدیریت تهویه، یمونیزاسیون، روش‌هی تشخیصی آزمیشگاهی و تجربی و تفسیر رکودهی تولیدی و سرولوژی لازم است. در بعضی موارد دامپزشکانی از آمریکا و اروپی غربی توسط شرکت‌هی بزرگ به خدمت گرفته‌شده‌اند تا بیماریها را با استفاده از «پیشگیری و درمان صحیح آنها» کنترل کنند.
دامپزشکان در بیشتر کشورهی خاورمیانه امکانات تشخیص محدودی دارند، آزمیش‌هی سرولوژی از طریق الیزا گران تمام می‌شود و جداسازی و تشخیص عوامل بیماریزی طیور بعلل «وجود تعداد کم تکنسین‌هی ماهر، نبود تخم‌مرغ‌هی SPE نبود سیستم‌هی کشت بافتی و مواد لازم آنها» دچار وقفه می‌شود.
عمده‌ترین مشکلاتی که در زمینة بیماریهی طیور در خاورمیانه وجود دارد شامل عفونت‌هی ویروسی و بکتریهیی می‌شود که به هر دو طریقه افقی و عمودی منتقل شده و بصورت ترکیبی از بیماریها، سیستم‌هی تنفسی و گوارشی را درگیر می‌کنند.
بیماری مکوپلاسما
ین بیماری قابلیت انتقال عمودی داشته و در هر دو مزارع اجداد و مادر دیده شده و منجر به کاهش رشد جوجه‌هی گوشتی همراه با افزیش حساسیت نسبت به تورم کیسه‌هی هویی با منشاء ا.کولیی می‌شود. بیماری میکوپلاسما (با منشاء میکوپلاسما گالی سپتکیوم و میکوپلاسما سینوویه) توسط معیارهی صحیح بیوسکوریتی که درگله‌هی اجداد اعمال می‌شود. و ین گله‌ها از مزارع لین عاری از بیماری تهیه می‌شوند، می‌تواند کنترل شود. ین بیماری با سوددهی تناسب معکوس دارد. معیارهی کنترلی شامل وکسیناسیون گله‌هی مادر سالم با استفاده از وکسن‌هی خفیف در طی دورة پرورش می‌باشد. بکتری‌هی میکوپلاسما (کشته) معمولاً تأثیری ندارند. ین بیماری در جوجه‌هیی می‌تواند توسط تجویز صحیح داروهیی نظیر تیلوزین، سینکومیسین و دیگر داروهی از بین برنده میکوپلاسما تضعیف شود. وکسیناسیون گله‌هی مادر و تجویز آنتی‌بیوتیک‌هی عاری از بیماریزی خاص پیشگیری کننده سودمند است و تکید شده است که ریشه‌کنی Mg بری سودمندی صنعت طیور طیور لازم و ضروری است.
بیماری مارک
ین عفونت همه‌جاگیر یاعث تضعیف یمنی و سپتی سمی ا.کولیی متعاقب آن در کشورهی خاورمیانه می‌باشد. برنامه‌هی کنترلی جهت تضعیف ین بیماری در جوجه‌هی گوشتی شامل برنامه‌هی جوجه‌ریزی همسن، ضدعفونی سالن‌ها بین دوره‌هی مختلف جوجه‌ریزی و استفاده از برنامه‌هی وکسیناسیونی مؤثر می‌باشند. در کشورهی خاورمیانه استفاده از وکسن‌هی HVT همراه سلولی یا وکسن‌هی ترکیبی HVT-SB که بصورت داخل تخم‌مرغی و یا زیرجلدی در جوجه‌هی یکروزه استفاده می‌شود ضروری است. در گله‌هی مادر بید وکسن‌هی سویه رسیپنس استفاده شود که میزان بالیی از یمنی را بوجود آورده و مشکل تداخل با آنتی‌بادی هی مادری از بین می‌برد. تکید شده است که وکسن شوفیلیزه بیماری مارک در برابر بیماریزی سویه‌هی وحشی که در خاورمیانه وجود دارند تأثیری ندارد.
بیماری بورس عفونی (گامبورد)
مهمترین تضعیف کننده سیستم یمنی ویروس عامل ین بیماری می‌باشد که منجر به پاسخ ضعیف نسبت به وکسیناسیون شده و حساسیت پرنده‌ها را نسبت به عفونت‌هی تنفسی و سیتی‌سمی ا. کولی ثانویه افزیش مس‌دهد. کنترل بیماری بررسی عفونی (IBD) نیازمند انتقال میزان بالی آنتی‌بادی مادری دارد. ین امر با استفاده از تجویز وکسن‌هی زنده تخفیف حدت یافته جهت تحریک سیستم یمنی گله‌هی مادر در دورة پرورش آنها حاصل می‌شود.
تزریق وکسن‌هی روغنی کشته در موقع انتقال آنها و در صورت نیاز در اواسط تولید، انتقال آنتی‌بادی کافی به نتیج را ممکن می‌سازد. تحت شریط ریسک بالی مواجهه با سویه‌هی بیماریزی IBD، گله‌ها می‌توانند بصورت تجویز داخل تخم‌مرغ یا تزریق زیر جلدی در سن یکروزگی یمن شوند. هردوی وکسن‌هی خفیف و یا ترکیبی از ویروس زنده همراه با فکتور خنثی کننده می‌توانند استفاده شوند. وکسن‌هی تخفیف حدت یافته همراه با آب آشامیدنی و با رعیت احتیاط‌هی لازم بصورت متوالی در دوره رشد می‌تواند استفاده شود. انتخاب سویه وکسن و زمان تجویز وکسن با استفاده از پیش‌هی سرولوژیکی صورت می‌گیرد که زمان کاهش آنتی‌بادی‌هی مادری، پاسخ به وکسیناسیون اولیه و سن ابتلی به بیماری تعیین می‌شود. علیم بالینی ناشی از مواجهه گله باعفونت می‌تواند از طریق مشاهده و ویزیت گله‌ها، میزان مرگ و میر و آزمیش‌هی پس از مرگ مورد بررسی قرار گیردد.
در گله‌هیی که شیوه پیشروندة پستی سمی کولیی دیده می‌شود، جوجه‌هی مبتلا آتروفی بورس- فابرسیوس را نشان می‌دهند که بیانگر مواجهه قبلی جوجه‌ها با ویروس بیماری بورس عفونی می‌باشد. واضح‌تر ینکه بطور معمول جوجه‌هی معمول غیرمبتلی گله فرم و اندازه بورس‌شان متناسب با سن نشان می‌باشد.
بیماری نیوکاسل حاد
بیماری نیوکاسل حاد تقریباً در تمام کشورهی خاورمیانه بصورت اندمیک وجود دارد و شیوع ین بیماری عملکرد وکسیناسیون‌هی فشرده می‌باشد. وقتی که گله‌ها در جی خاصی، به میزان 60-40% حساسیت در برابر ین بیماری می‹سند، شیوع‌هی کلینیکی بیمار(UUND اتفاق می‌افتد. رفت و آمد افراد، ماشین‌هی حمل دان و بار می‌توانند ویروس ین بیماری را وارد مزرعه کرده و عفونت را مابین قسمت‌هی مختلف مزرعه منتشر کنند. بعضی جاها نزدیکی واحدهی مستقل مرغداری با هم دیگر همراه با روش‌هی بیوسکوریتی ضعیفی که دارند یک مجموعه چندسنی عظیمی را بوجود می‌آورد که ممکن است صدها کیلومتر مربع گستردگی داشته باشند. محافظت گله‌ها برعلیه UUND وکسیناسیون می‌خواهد. تجربه نشان می‌دهد وکسن زنده سویه هیچز تخفیف حدت یافته که بصورت اسپری استفاده می‌شود بید با وکسن‌هی کشته تزریقی که واجد میزان بالیی آنتی‌ژن است همراه شود. سپس گله‌ها با وکسیناسیون‌هی مداومی که با فاصله 10 روزه انجام می‌شوند، در طی دوره پرورش بر علیه بیماران یمن می‌شوند. وقتی که سیستم یمنی ابتدا با وکسن سویه هیچز تحریک می‌شود، در گله‌هی عادی از میکوپلاسما و با مدیریت و سیستم تهویه قابل قبول، می‌توان از وکسن سویه لاسوتا استفاده کرد. سویه وکسنی که استفاده می‌شود بستگی به میزان ریسک ابتلی به بیماری و سن مواجهه با بیماری دارد که توسط بررسی سرمی آنتی‌بادیها معلوم می‌شود. درجاهائیکه UUND اندمیک است سویه‌هی اولستر، V4 و سویه‌هی با منشاء گوارش بعلت یجاد یمنی نکافی توصیه نمی‌شوند. توصیه می‌شود که قابلیت هر برنامه وکسیناسیونی با استفاده از مواجهه جوجه‌هی گوشتی 30 روزه با سویه‌هی وحشی ویروس عامل UUND تحت شریط کنترل شده آزمیشگاهی مورد ارزیابی قرار گیرد.
لارنگوترکئیت
ین بیماری در تعداد خاصی از کشورها اندمیک است و ممکن است براساس یک زمینه فصلی رخداد لانگوترکئت را در ین کشورها داشته باشیم. تشخیص زود هنگام ین عفونت با استفاده از جداسازی و تشخیص عامل بیماری یا با استفاده از پیش‌هی سرولوژیک جهت کنترل ین بیماری حیاتی است .متعاقب شیوع ین بیماری، اجری برنامه‌وکسیناسیون مؤر بدون کوچکترین تأخیری لازم و ضروری است. مطالعات در آمریکا نشان می‌دهد که وکسن‌هی با منشاء تخم‌مرغی نسبت به وکسن‌هی با منشاء کشت سلولی یمنی بهتری را بوجود می‌آورند. وکسن‌ها می‌توانند بصورت قطره چشمی یا همراه با آب آشامیدنی تا 7 روز قبل از مواجهه با بیماری مصرف شوند. تکید شده است که وکسن ین بیماری تنها در مناطقی استفاده شود که بیماری در آن منطقه تشخیص داده شده است. گله‌هی وکسینه شده ویروس لارنکوترکئیت را به مدت زمان طولانی دفع خواهند کرد و گله‌ها مادر و پولت‌هی تجارتی ممکن است ویروس را به نقاط جدید وارد کنند.
لکوز طیور- سویه j
ین عفونت بطریقه عمودی منتقل شده و اولین بار در سال 1990 در طیور مادر دیده شده است. پیشرفت‌هیی که در زمینه تکنیک‌هی بیولوژیکی مولکولی حاصل شده، منجر به تشخیص گله‌هی آلوده شده و به پرورش دهندگان ین اجازه را داده تا تقریباً عفونت را از بین ببرند. در چندسال گذشته خسارات حاصل از ین بیماری کاهش داشته است. ین بیماری بطور معمول در گله‌هی مادر دیده شده و با افزیش مرگو میر پیش‌رونده مشخص می‌شود که می‌تواند 40-20 درصد هر دو خروس‌ها و مرغ‌ها را شامل شود. علیم کالبدکشیی شامل تومورهی احشیی و استخوان‌ها ـجناغ) می‌باشد. نتیج حاصل از گله‌هی آلوده ممکن است عدم رشد نشان دهند. براساس گزارش‌هی اولیه تحت شریط آزمیشگاهی ین بیماری مضعف یمنی نیست. بهرحال ممکن است تحت شریط تجربی تقابل اثرهیی مابین ین عفونت و بیماری مارگ و بیماری کم‌خونی عفونی جوجه‌ها رخ دهد.
گله‌هی درگیر می‌توانند با استفاده از شناسیی میزان بالی آنتی‌ژن P85 اختصاصی موجود در آلبومن‌تخم‌مرغ‌ها و سواب‌هیی کلوکی تشخیص داده شوند. تکید شده است که در استفاده از آزمیش ینرا تعدادی مثبت کاذب وجود دارد. تیید تشخیص جداسازی و شناسیی ویروس لکوز j با استفاده از تکنولووی وکنش‌هی زنجیره‌ی پلی‌مر از ترانس کریپتاز معکوس صورت می‌گیرد. ین آزمیش‌ها تنها درد آزمیشگاههی مجهز اروپیی می‌تواند انجام بگیرد.
کلی باسیلوز
ین عفونت یک بیماری اختصاصی نیست اما در نتیجه تضعیف یمنی و عفونت‌هی تنفسی بوجود می‌ید. کلی باسیلوز و تورم کیسه‌هی هویی در اثر میکوپلاسما، مواجهه با سرما در طی دوره پرورش و عدم وجود تهویه کافی در طی نیمه دوم دورة پرورش تشدید می‌شود. تغییرات روزانه دما، میزان بالی گردوغبار و انباشته شدن آمونیک گله‌ها را مستعد اثرات عفونت‌هی تنفسی کرده و شیوع پستی سمی کولیی در سطح گله افزیش خواهد یافت.
تضعیف یمنی و بخصوص بیماری بورس عفونی پاسخ سیستم یمنی را کاهش داده و بعنوان عاملی در جهت بروز کلی باسیلوزهی مجدد معرفی شده است.
ین بیماری می‌تواند با استفاده از اعمال برنامه‌هی صحیح وکسیناسیون برعلیه بیماریهی مضعف یمنی و بیماریهی تنفسی کاهش داده شود. ین امر نیازمند انتخاب سویه‌هی وکسن مناسب و تعیین صحیح زمان تجویز وکسن می‌باشد. مؤثر بودن برنامه‌هی وکسیناسیون بید با استفاده از پیش‌هی سومی بررسی شود. کلرینه کردن آب به میزان PPm2، شستشوی مکرر سیستم‌هی آبرسانی جهت ممانعت از تجمع اجرام و عوامل عفونی در لوله‌ها وقوع کلی سپتی سمی را کاهش خواهد داد. تجویز آنتی‌بیوتیک حتی اگر براساس آزمیش تعیین حساسیت میکروبی نیز صورت بگیرد، مرگ و میر را تنها در طی زمان درمان، کاهش خواهد داد.
تجویز آنتی‌بیوتیک بید براساس قوانین دارویی موجود صورت بگیرد. هزینه تجویز داروها قابل توجه بوده و در تجویز آنها بید ارزیابی «سودمندی- هزینه» صورت بگیرد.
سندرم تورم سر
ین بیماری تظاهر اختصاصی سلولیت 1 کولیی بوده و در گله درگیر تا 15 درصد مرگ و میر در اثر تورم دور چشمی و کلی سپتی سمی ناشی از آن می‌تواند اتفاق بیفتد. منشاء ین عارضه چندعاملی بوده و نیازمند تضعیف یمنی توسط IBD، CIV و بیماری مارک می‌باشد و پاسخ‌هی یمنی همورال و پاسخ‌هی یمنی بافتی موضعی تضعیف می‌یابند. برخی استرس‌هی تنفسی به همراه تهویه پیین‌تر از حد یده‌آل منجر به تجمع گرد و غبار و آمونیک می‌شود. عفونت‌هی مستعدکننده شامل پنومو ویروس‌ها، کرونا ویروس‌ها (برونشیت عفونی) و یا بیماری نیوکاسل سنتوژن می‌باشند که عفونت بخش فوقانی دستگاه تنفسی را بوجود می‌آورند.
پنوموویروس‌ها بطور اختصاصی التهاب ملتحمه، التهاب کام و مجری بینی را یجاد می‌کنند. جوجه‌هی مبتلا چشمهیشان را مورد خارش قرار داده و به کولی بیماریزا امکان تهاجم به بافت‌هی زیر جلوی چشم‌ها و سر را می‌إهند. وارد آوردن جراحت به سر و بافت لنفاوی ملتحمه وضعیت حاصل را مستعد یجاد سلولیت می‌کند. پرندگان داری وضعیت خفیف بیماری می‌توانند به پن دیگر منتقل شده و با در اختیار گذاشتن آب و غذا حفظ شوند. عوامل بیماریزیی که گله‌ها را در خاورمیانه درگیری می‌کنند تقریباً شبیه جدیه‌هیی هستند که در نیم‌کره غربی دیده می‌شوند. شدت و دامنه بیماری بعلل ذیل که کشورهی خاورمیانه بالاتر است: وجود استانداردهی پیین بیوسکوریتی،فروش پرونده زنده، برنامه‌هی وکسیناسیون غیرمؤثر، امکانات تشخیصی نکافی و تکید بیش از حد به درمان آننی‌بیوتیکی. مشکلات مربوط به تکنولوژی با استفاده از آموزش و تحقیق می‌تواند حل شود. نقیص ساختاری نیز در طی زمان و با حرکت ین صنعت بطرف یکپارچگی می‌تواند حل شود.
تولیدکنندگان جوجه‌هی گوشتی در خاورمیانه مواجه با یکسری بیماریهایی هستند که روی میزان رشد و ضریب تبدیل غذیی تأثیر منفی گذاشته و مرگ و میر جوجه‌ها را افزیش می‌دهند، میزان ضرر و زیان اقتصادی یجاد شده توسط ین بیماریها توسط نوع بیماری و مدت زمان درگیری گله و شریط کنترلی و پیشگیری که صاحبان گله‌ها درپیش می‌گیرند، تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
بطور معمول بیماریهی طیور براساس شدت‌شان نیز می‌توانند مورد تقسیم‌بندی قرار گیرند. بیماریهی با شدت بالا شامل آنفلونزی طیور با بیماریزیی بالا و بیماری نیوکاسل احشیی حاد(VVND) می‌باشد. نیوکاسل احشیی حاد بخصوص در گله‌هی مادر باعث مرگ و میر بالیی می‌شود. در بسیاری از کشورهی خاورمیانه ین بیماری با استفاده از ترکیب «بیوسکوریتی و وکسیناسیون» کنترل شده است.
یران، عربستان سعودی، پکستان و احتمالاً کشورهی دیگری نیز مشکل بیماری آنفلونزی طیور متوسط تا حاد را به تنهیی یا همراه با بیماریهیی دیگر داشته‌اند. در تعدادی از کشورها پیش‌هی سرمی وجود آنتی‌بادی برعللیه آنفلونزا را نشان داده است.
واضح است که سویه‌هی با حدت متوسط H5 و H7 تحت تأثیر موتاسیون، قابلیت تبدیل به سویه‌هی باحدت بسیار بالا را دارند. ین مسئله باعث یجاد آنفلونزیی با بیماریزیی بسیار حاد را دارند.
آمریکا در سال 1984، مکزیک شمالی در سال 1994 و یتالیا در سال 1999 شده است.
خسارات مداوم
بیماریهی مخربی باعث واردآمدن خسارات مداومی تقریباً به کل کشورهی خاورمینه می‌شود. بیماریهی عفونی در گله‌هی تجارتی بصورت منفرد اتفاق نیفتاده بلکه مجموعه‌ی بیماریهیی هستند که در طول دوره رشد جوجه‌ها را مبتلا می‌کنند. ویروس‌هی مضعف یمنی و عوامل تنفسی مکرراُ بصورت سینرژیسم دیده می‌شوند و سپتی‌سمی ا. کولیی و تورم کیسه‌هی هویی با منشاء کلی فرمی عامل اصلی مرگ و میر و کاهش رشد شناخته شده است.
ویروس‌هی مضعف یمنی شامل ویروس‌هی موجد بیماری مارک،بیماری گامبورو و ویروس کم‌خونی عفونی جوجه‌ها می‌باشند که باعث کاهش یمنی هورال و یمنی بافتی شده، تأثیر ویروس‌هی تنفسی را افزیش داده و پاسخ به وکسیناسیون را کاهش می‌دهند.
ویروس‌هی عامل بیماریهی گامبور و مارک به میزان زیادی نسبت به عوامل محیطی مقاوم هستند و در جاهیی که ضدعفونی نشده‌اند باقی خواهند ماند. وجود گله‌هی چندسنی یا نزدیک بودن مزغداری‌ها بهم موجب مواجهه زودهنگام گله‌هی طیور با ین ویروس‌ها شده و تضعیف پاسخ‌هی یمن را خواهیم داش.
ویروس‌عفونی جوجه‌ها قابلیت انتقال عمودی از گله‌هی مادر به جوجه‌ها را دارد، از ینرو یجاد یمنی مناسب در گله‌هی مادر جهت جلوگیری از ین انتقال ضروری می‌باشد. همچنین وجود آنتی‌بادی مادری کافی بر علیه بیماریهی نیوکاسل، گامبورد و برونشیت در جوجه‌ها ضروری است که ین امر با هیپریمیون کردن گله‌هی مادر حاصل می‌شود.
برنامه‌هی هماهنگ
در کمپانی‌هیی که بصورت مستقل عمل کرده و به امر فروش دان، جوجه یکروزه و جوجه‌هی گوشتی مشغول‌اند، علاقه کمی نسبت به تحقیق در مورد «بیوسکوریتی»، وکسیناسیون گله‌هی مادر و حذف بیماریهی داری قابلیت انتقال عمودی وجود دارد. هر بخش از ین نوع صنعت تنها به افزیش سوددهی خود فکر می‌کند، بدون ینکه توجهی به موفقیت دیگر اجزی زنجیره تولیدی بکند. ولی شرکت‌هی معظمی که حوزه عمل وسیعی دارند در مورد کیفیت دان، تولید جوجه‌هی عاری از بیماریهی داری انتقال عمودی و کافی بودن میزان آنتی‌بادی‌هی مادری در جوجه‌هی تحقیق می‌کنند. ضریب تبدیل غذیی و ماندگاری جوجه‌هی گوشتی در چین شریطی به بهترین وضعیت خود خواهد رسید. در ین نوع صنعت هر بخش تولیدی هزینه و درآمد خود را براساس جوجه گوشتی قابل عرضه به بازار محاسبه می‌کند. ین نوع برنامه‌هی هماهنگ باهم، بروز بیماریها و پیامدهی حاصله را به حداقل می‌رساند. تجربیات عملی که در طول 30 سال گذشته بدست آمده است. اهمیت و ارزش پبیشگیری از بیماریها را نشان می‌دهد. شرکت‌هی بزرگی در آمریکی شمالی و اروپی غربی تکید بر «ریشه‌کنی بیماریهی منتقله بطریقه عمودی، بیوسکوریتی سطح بالا و استفاده از برنامه‌هی وکسیناسیون مؤثرتر» دارند. در مقیسه با ین برنامه‌ها در تعدادی از کشورهی خاورمیانه هنگام مواجهه با شیوع بیماریها و افزیش مرگ و میر پرنده‌ها که اثر ترکیبی از بیماریهی مضعف یمنی و بیماریهی تنفسی حاصل شده است، از مصرف میزان بالی آنتی‌بیوتیک جهت درمان گله استفاده می‌شود. استفاده ناصحیح از آنتی‌بیوتیک‌ها تا 20 درصد هزینه‌هی تمام شده جوجه‌هی گوشتی را می‌تواند شامل شود. تجویز طولانی مدت و بیشتر از حد آنتی‌بیوتیک‌هیی نظیر کینونون‌ها، مکرومیدها و داروهی سوولفانامیدی منجر به بروز مقاومت‌هی وسیع دارویی شده است. ین مسئله نه تنها تأثیراتی داروها را کاهش می‌دهد. بلکه دلیل عمده بروز مقاومت‌هی دارویی در بین جمعیت‌هی انسانی می‌باشد.
تجویز بی‌هدف داروها جهت مقابله با سپتی سمی کولیی ممکن است از دورة رشد جوجه‌ها تا 2 روز قبل از روش جوجه‌ها ادامه داشته باشد. عدم رعیت صحیح زمان پرهیز از مصرف داروها منجر به آلوده شدن زنجیره‌غذیی و مصرف مواد پروتئینی واحد باقی مانده‌هی دارویی می‌شود.
تجویز بی‌هدف داروها
دامپزشکانی که آموزش‌هی تئوریکی لازم را دیده‌اند با آزمیشگاههی تشخیصی دولتی، کارخانجات تهیه دان و تهیه کنندگان جوجه همکاری دارند. اما بهرجحال مشکلاتی در رابطه به همه‌گیرشناسی بیماریهی، تداخل عوامل بیماریزا با محیط و اقتصاد تولید وجود دارد. دامپزشکان آموزش‌هی لازم را دیده‌اند. تا بدون بررسی‌هی دقیق علمی و اقتصادی آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز نکنند اما توسط تولیدکنندگان و صاحبان مزارع تحت فشار قرار داده می‌شوند تا بدون بررسی‌هی کافی داروها را تجویز کنند. وجود رشته‌هی تخصصی در زمینه پیشگیری از بیماریها ضروری است و وجود برنامه‌هیی در زمینه مدیریت تهویه، یمونیزاسیون، روش‌هی تشخیصی آزمیشگاهی و تجربی و تفسیر رکودهی تولیدی و سرولوژی لازم است. در بعضی موارد دامپزشکانی از آمریکا و اروپی غربی توسط شرکت‌هی بزرگ به خدمت گرفته‌شده‌اند تا بیماریها را با استفاده از «پیشگیری و درمان صحیح آنها» کنترل کنند.
دامپزشکان در بیشتر کشورهی خاورمیانه امکانات تشخیص محدودی دارند، آزمیش‌هی سرولوژی از طریق الیزا گران تمام می‌شود و جداسازی و تشخیص عوامل بیماریزی طیور بعلل «وجود تعداد کم تکنسین‌هی ماهر، نبود تخم‌مرغ‌هی SPE نبود سیستم‌هی کشت بافتی و مواد لازم آنها» دچار وقفه می‌شود.
عمده‌ترین مشکلاتی که در زمینة بیماریهی طیور در خاورمیانه وجود دارد شامل عفونت‌هی ویروسی و بکتریهیی می‌شود که به هر دو طریقه افقی و عمودی منتقل شده و بصورت ترکیبی از بیماریها، سیستم‌هی تنفسی و گوارشی را درگیر می‌کنند.
بیماری مکوپلاسما
ین بیماری قابلیت انتقال عمودی داشته و در هر دو مزارع اجداد و مادر دیده شده و منجر به کاهش رشد جوجه‌هی گوشتی همراه با افزیش حساسیت نسبت به تورم کیسه‌هی هویی با منشاء ا.کولیی می‌شود. بیماری میکوپلاسما (با منشاء میکوپلاسما گالی سپتکیوم و میکوپلاسما سینوویه) توسط معیارهی صحیح بیوسکوریتی که درگله‌هی اجداد اعمال می‌شود. و ین گله‌ها از مزارع لین عاری از بیماری تهیه می‌شوند، می‌تواند کنترل شود. ین بیماری با سوددهی تناسب معکوس دارد. معیارهی کنترلی شامل وکسیناسیون گله‌هی مادر سالم با استفاده از وکسن‌هی خفیف در طی دورة پرورش می‌باشد. بکتری‌هی میکوپلاسما (کشته) معمولاً تأثیری ندارند. ین بیماری در جوجه‌هیی می‌تواند توسط تجویز صحیح داروهیی نظیر تیلوزین، سینکومیسین و دیگر داروهی از بین برنده میکوپلاسما تضعیف شود. وکسیناسیون گله‌هی مادر و تجویز آنتی‌بیوتیک‌هی عاری از بیماریزی خاص پیشگیری کننده سودمند است و تکید شده است که ریشه‌کنی Mg بری سودمندی صنعت طیور طیور لازم و ضروری است.
بیماری مارک
ین عفونت همه‌جاگیر یاعث تضعیف یمنی و سپتی سمی ا.کولیی متعاقب آن در کشورهی خاورمیانه می‌باشد. برنامه‌هی کنترلی جهت تضعیف ین بیماری در جوجه‌هی گوشتی شامل برنامه‌هی جوجه‌ریزی همسن، ضدعفونی سالن‌ها بین دوره‌هی مختلف جوجه‌ریزی و استفاده از برنامه‌هی وکسیناسیونی مؤثر می‌باشند. در کشورهی خاورمیانه استفاده از وکسن‌هی HVT همراه سلولی یا وکسن‌هی ترکیبی HVT-SB که بصورت داخل تخم‌مرغی و یا زیرجلدی در جوجه‌هی یکروزه استفاده می‌شود ضروری است. در گله‌هی مادر بید وکسن‌هی سویه رسیپنس استفاده شود که میزان بالیی از یمنی را بوجود آورده و مشکل تداخل با آنتی‌بادی هی مادری از بین می‌برد. تکید شده است که وکسن شوفیلیزه بیماری مارک در برابر بیماریزی سویه‌هی وحشی که در خاورمیانه وجود دارند تأثیری ندارد.
بیماری بورس عفونی (گامبورد)
مهمترین تضعیف کننده سیستم یمنی ویروس عامل ین بیماری می‌باشد که منجر به پاسخ ضعیف نسبت به وکسیناسیون شده و حساسیت پرنده‌ها را نسبت به عفونت‌هی تنفسی و سیتی‌سمی ا. کولی ثانویه افزیش مس‌دهد. کنترل بیماری بررسی عفونی (IBD) نیازمند انتقال میزان بالی آنتی‌بادی مادری دارد. ین امر با استفاده از تجویز وکسن‌هی زنده تخفیف حدت یافته جهت تحریک سیستم یمنی گله‌هی مادر در دورة پرورش آنها حاصل می‌شود.
تزریق وکسن‌هی روغنی کشته در موقع انتقال آنها و در صورت نیاز در اواسط تولید، انتقال آنتی‌بادی کافی به نتیج را ممکن می‌سازد. تحت شریط ریسک بالی مواجهه با سویه‌هی بیماریزی IBD، گله‌ها می‌توانند بصورت تجویز داخل تخم‌مرغ یا تزریق زیر جلدی در سن یکروزگی یمن شوند. هردوی وکسن‌هی خفیف و یا ترکیبی از ویروس زنده همراه با فکتور خنثی کننده می‌توانند استفاده شوند. وکسن‌هی تخفیف حدت یافته همراه با آب آشامیدنی و با رعیت احتیاط‌هی لازم بصورت متوالی در دوره رشد می‌تواند استفاده شود. انتخاب سویه وکسن و زمان تجویز وکسن با استفاده از پیش‌هی سرولوژیکی صورت می‌گیرد که زمان کاهش آنتی‌بادی‌هی مادری، پاسخ به وکسیناسیون اولیه و سن ابتلی به بیماری تعیین می‌شود. علیم بالینی ناشی از مواجهه گله باعفونت می‌تواند از طریق مشاهده و ویزیت گله‌ها، میزان مرگ و میر و آزمیش‌هی پس از مرگ مورد بررسی قرار گیردد.
در گله‌هیی که شیوه پیشروندة پستی سمی کولیی دیده می‌شود، جوجه‌هی مبتلا آتروفی بورس- فابرسیوس را نشان می‌دهند که بیانگر مواجهه قبلی جوجه‌ها با ویروس بیماری بورس عفونی می‌باشد. واضح‌تر ینکه بطور معمول جوجه‌هی معمول غیرمبتلی گله فرم و اندازه بورس‌شان متناسب با سن نشان می‌باشد.
بیماری نیوکاسل حاد
بیماری نیوکاسل حاد تقریباً در تمام کشورهی خاورمیانه بصورت اندمیک وجود دارد و شیوع ین بیماری عملکرد وکسیناسیون‌هی فشرده می‌باشد. وقتی که گله‌ها در جی خاصی، به میزان 60-40% حساسیت در برابر ین بیماری می‹سند، شیوع‌هی کلینیکی بیمار(UUND اتفاق می‌افتد. رفت و آمد افراد، ماشین‌هی حمل دان و بار می‌توانند ویروس ین بیماری را وارد مزرعه کرده و عفونت را مابین قسمت‌هی مختلف مزرعه منتشر کنند. بعضی جاها نزدیکی واحدهی مستقل مرغداری با هم دیگر همراه با روش‌هی بیوسکوریتی ضعیفی که دارند یک مجموعه چندسنی عظیمی را بوجود می‌آورد که ممکن است صدها کیلومتر مربع گستردگی داشته باشند. محافظت گله‌ها برعلیه UUND وکسیناسیون می‌خواهد. تجربه نشان می‌دهد وکسن زنده سویه هیچز تخفیف حدت یافته که بصورت اسپری استفاده می‌شود بید با وکسن‌هی کشته تزریقی که واجد میزان بالیی آنتی‌ژن است همراه شود. سپس گله‌ها با وکسیناسیون‌هی مداومی که با فاصله 10 روزه انجام می‌شوند، در طی دوره پرورش بر علیه بیماران یمن می‌شوند. وقتی که سیستم یمنی ابتدا با وکسن سویه هیچز تحریک می‌شود، در گله‌هی عادی از میکوپلاسما و با مدیریت و سیستم تهویه قابل قبول، می‌توان از وکسن سویه لاسوتا استفاده کرد. سویه وکسنی که استفاده می‌شود بستگی به میزان ریسک ابتلی به بیماری و سن مواجهه با بیماری دارد که توسط بررسی سرمی آنتی‌بادیها معلوم می‌شود. درجاهائیکه UUND اندمیک است سویه‌هی اولستر، V4 و سویه‌هی با منشاء گوارش بعلت یجاد یمنی نکافی توصیه نمی‌شوند. توصیه می‌شود که قابلیت هر برنامه وکسیناسیونی با استفاده از مواجهه جوجه‌هی گوشتی 30 روزه با سویه‌هی وحشی ویروس عامل UUND تحت شریط کنترل شده آزمیشگاهی مورد ارزیابی قرار گیرد.
لارنگوترکئیت
ین بیماری در تعداد خاصی از کشورها اندمیک است و ممکن است براساس یک زمینه فصلی رخداد لانگوترکئت را در ین کشورها داشته باشیم. تشخیص زود هنگام ین عفونت با استفاده از جداسازی و تشخیص عامل بیماری یا با استفاده از پیش‌هی سرولوژیک جهت کنترل ین بیماری حیاتی است .متعاقب شیوع ین بیماری، اجری برنامه‌وکسیناسیون مؤر بدون کوچکترین تأخیری لازم و ضروری است. مطالعات در آمریکا نشان می‌دهد که وکسن‌هی با منشاء تخم‌مرغی نسبت به وکسن‌هی با منشاء کشت سلولی یمنی بهتری را بوجود می‌آورند. وکسن‌ها می‌توانند بصورت قطره چشمی یا همراه با آب آشامیدنی تا 7 روز قبل از مواجهه با بیماری مصرف شوند. تکید شده است که وکسن ین بیماری تنها در مناطقی استفاده شود که بیماری در آن منطقه تشخیص داده شده است. گله‌هی وکسینه شده ویروس لارنکوترکئیت را به مدت زمان طولانی دفع خواهند کرد و گله‌ها مادر و پولت‌هی تجارتی ممکن است ویروس را به نقاط جدید وارد کنند.
لکوز طیور- سویه j
ین عفونت بطریقه عمودی منتقل شده و اولین بار در سال 1990 در طیور مادر دیده شده است. پیشرفت‌هیی که در زمینه تکنیک‌هی بیولوژیکی مولکولی حاصل شده، منجر به تشخیص گله‌هی آلوده شده و به پرورش دهندگان ین اجازه را داده تا تقریباً عفونت را از بین ببرند. در چندسال گذشته خسارات حاصل از ین بیماری کاهش داشته است. ین بیماری بطور معمول در گله‌هی مادر دیده شده و با افزیش مرگو میر پیش‌رونده مشخص می‌شود که می‌تواند 40-20 درصد هر دو خروس‌ها و مرغ‌ها را شامل شود. علیم کالبدکشیی شامل تومورهی احشیی و استخوان‌ها ـجناغ) می‌باشد. نتیج حاصل از گله‌هی آلوده ممکن است عدم رشد نشان دهند. براساس گزارش‌هی اولیه تحت شریط آزمیشگاهی ین بیماری مضعف یمنی نیست. بهرحال ممکن است تحت شریط تجربی تقابل اثرهیی مابین ین عفونت و بیماری مارگ و بیماری کم‌خونی عفونی جوجه‌ها رخ دهد.
گله‌هی درگیر می‌توانند با استفاده از شناسیی میزان بالی آنتی‌ژن P85 اختصاصی موجود در آلبومن‌تخم‌مرغ‌ها و سواب‌هیی کلوکی تشخیص داده شوند. تکید شده است که در استفاده از آزمیش ینرا تعدادی مثبت کاذب وجود دارد. تیید تشخیص جداسازی و شناسیی ویروس لکوز j با استفاده از تکنولووی وکنش‌هی زنجیره‌ی پلی‌مر از ترانس کریپتاز معکوس صورت می‌گیرد. ین آزمیش‌ها تنها درد آزمیشگاههی مجهز اروپیی می‌تواند انجام بگیرد.
کلی باسیلوز
ین عفونت یک بیماری اختصاصی نیست اما در نتیجه تضعیف یمنی و عفونت‌هی تنفسی بوجود می‌ید. کلی باسیلوز و تورم کیسه‌هی هویی در اثر میکوپلاسما، مواجهه با سرما در طی دوره پرورش و عدم وجود تهویه کافی در طی نیمه دوم دورة پرورش تشدید می‌شود. تغییرات روزانه دما، میزان بالی گردوغبار و انباشته شدن آمونیک گله‌ها را مستعد اثرات عفونت‌هی تنفسی کرده و شیوع پستی سمی کولیی در سطح گله افزیش خواهد یافت.
تضعیف یمنی و بخصوص بیماری بورس عفونی پاسخ سیستم یمنی را کاهش داده و بعنوان عاملی در جهت بروز کلی باسیلوزهی مجدد معرفی شده است.
ین بیماری می‌تواند با استفاده از اعمال برنامه‌هی صحیح وکسیناسیون برعلیه بیماریهی مضعف یمنی و بیماریهی تنفسی کاهش داده شود. ین امر نیازمند انتخاب سویه‌هی وکسن مناسب و تعیین صحیح زمان تجویز وکسن می‌باشد. مؤثر بودن برنامه‌هی وکسیناسیون بید با استفاده از پیش‌هی سومی بررسی شود. کلرینه کردن آب به میزان PPm2، شستشوی مکرر سیستم‌هی آبرسانی جهت ممانعت از تجمع اجرام و عوامل عفونی در لوله‌ها وقوع کلی سپتی سمی را کاهش خواهد داد. تجویز آنتی‌بیوتیک حتی اگر براساس آزمیش تعیین حساسیت میکروبی نیز صورت بگیرد، مرگ و میر را تنها در طی زمان درمان، کاهش خواهد داد.
تجویز آنتی‌بیوتیک بید براساس قوانین دارویی موجود صورت بگیرد. هزینه تجویز داروها قابل توجه بوده و در تجویز آنها بید ارزیابی «سودمندی- هزینه» صورت بگیرد.
سندرم تورم سر
ین بیماری تظاهر اختصاصی سلولیت 1 کولیی بوده و در گله درگیر تا 15 درصد مرگ و میر در اثر تورم دور چشمی و کلی سپتی سمی ناشی از آن می‌تواند اتفاق بیفتد. منشاء ین عارضه چندعاملی بوده و نیازمند تضعیف یمنی توسط IBD، CIV و بیماری مارک می‌باشد و پاسخ‌هی یمنی همورال و پاسخ‌هی یمنی بافتی موضعی تضعیف می‌یابند. برخی استرس‌هی تنفسی به همراه تهویه پیین‌تر از حد یده‌آل منجر به تجمع گرد و غبار و آمونیک می‌شود. عفونت‌هی مستعدکننده شامل پنومو ویروس‌ها، کرونا ویروس‌ها (برونشیت عفونی) و یا بیماری نیوکاسل سنتوژن می‌باشند که عفونت بخش فوقانی دستگاه تنفسی را بوجود می‌آورند.
پنوموویروس‌ها بطور اختصاصی التهاب ملتحمه، التهاب کام و مجری بینی را یجاد می‌کنند. جوجه‌هی مبتلا چشمهیشان را مورد خارش قرار داده و به کولی بیماریزا امکان تهاجم به بافت‌هی زیر جلوی چشم‌ها و سر را می‌إهند. وارد آوردن جراحت به سر و بافت لنفاوی ملتحمه وضعیت حاصل را مستعد یجاد سلولیت می‌کند. پرندگان داری وضعیت خفیف بیماری می‌توانند به پن دیگر منتقل شده و با در اختیار گذاشتن آب و غذا حفظ شوند. عوامل بیماریزیی که گله‌ها را در خاورمیانه درگیری می‌کنند تقریباً شبیه جدیه‌هیی هستند که در نیم‌کره غربی دیده می‌شوند. شدت و دامنه بیماری بعلل ذیل که کشورهی خاورمیانه بالاتر است: وجود استانداردهی پیین بیوسکوریتی،فروش پرونده زنده، برنامه‌هی وکسیناسیون غیرمؤثر، امکانات تشخیصی نکافی و تکید بیش از حد به درمان آننی‌بیوتیکی. مشکلات مربوط به تکنولوژی با استفاده از آموزش و تحقیق می‌تواند حل شود. نقیص ساختاری نیز در طی زمان و با حرکت ین صنعت بطرف یکپارچگی می‌تواند حل شود.
توئیتر
فیس بوک
لینکدینمحصولات مرتبط
جدیدترین نوشته ها
پیت ماس و کاربردهای آن
دسته بندی:
تغذیه گیاه
انواع بذر خیار و نحوه‌ی کاشت آن
دسته بندی:
زراعت
راهنمای کامل خرید علف زن
دسته بندی:
مکانیزاسیون
انواع بذر گوجه فرنگی و نحوه کاشت آن
دسته بندی:
زراعت
ادوات کشاورزی مخصوص کاشت
دسته بندی:
مکانیزاسیون
آشنایی با نحوه کاشتن انواع بذر گل
دسته بندی:
متفرقه
بهترین نوع نایلون گلخانه
دسته بندی:
گلخانه
هر آنچه که باید در مورد بذر پیاز بدانیم
دسته بندی:
زراعت
کامل‌ترین اطلاعات در مورد کوکوپیت
دسته بندی:
باغبانی
