عناصر سنگین موجود در خاکهای کشاورزی

فلزات سنگین پایدار و غیر قابل تجزیه­ می­باشند. اگرچه بسیاری از آن­ها در مقدار کم برای چرخه­های بیولوژیکی لازم هستند، اما اکثراً در غلظت بالا، سمی می­باشند

---

عناصر سنگین موجود در خاکهای کشاورزی
فلزات سنگین پایدار و غیر قابل تجزیه­ می­باشند. اگرچه بسیاری از آن­ها در مقدار کم برای چرخه­های بیولوژیکی لازم هستند، اما اکثراً در غلظت بالا، سمی می­باشند
مهترین مواردی که باعث افزایش فلزات سنگین در محیط زیست می­شوند عبارتند از:
فعالیت­های انسانی، فرآوری مواد شیمیایی و صنعتی مانند باطری­ها، کاغذها، سوخت­های قایق­ها و کشتی­ها، اگزوز اتومبیل­ها، استخراج معادن، ذوب فلزات، فعالیت­های کشاورزی مثل استفاده از کودهای فسفاته و سموم شیمیایی، مسافرت­ها، سوزاندن ضایعات، استخراج معادن، فعالیت­های ورزشی مانند تیراندازی (آلبولینا وهمکاران، ۲۰۰۳ ؛ کاردیرلو و ناماسیواما
از فلزات سنگین مهم می­توان به سرب و کادمیوم و نیکل اشاره کرد. این عناصر در نارسایی­های کبد، ریه، استخوان، جریان خون، قلب، اندام­های حیاتی مانند مغز و کلیه نقش داشته و بر روی هوش افراد نیز تاثیر سوء می­گذارند
سرب به­طور معمول در نتیجه­ی استفاده از سوخت­های بنزینی سرب­دار وارد محیط شهری می­شود. در سال­های اخیر به دلیل حذف سرب از بنزین، ورود آن به محیط شهری کاهش چشمگیری داشته است، اما همچنان انباشت پیشین آن در محیط باقی است
در شرایط طبیعی خاک، به طور معمول دارای غلظت­های پائین کادمیوم است. اما مقادیر قابل توجهی از این عنصر به طرق مختلف، از جمله مصرف کودهای شیمیایی فسفره و لجن فاضلاب به خاک اضافه می­شود، که می­تواند وارد زنجیره­ی غذایی شود
مقدار عناصرسنگین جابجاشده در محیط خاک تابعی از واکنش خاک، میزان رس، مواد آلی و ظرفیت تبادل کاتیونی است .با افزایش واکنش خاک، کربنات و مواد آلی خاک تحرک عناصر سنگین کاهش می­یابد . خاک­های حاوی کربنات کلسیم آزاد می­توانند کادمیوم و سرب را جذب کرده و از قابل دسترس بودن آن برای گیاه بکاهند . بنابراین خاک­های اسیدی توانایی خیلی کمی نسبت به خاک­های خنثی در جذب و نگه­داری کادمیوم از خود نشان می­دهند . حضور آهک باعث جذب سرب می­شود و انتقال سرب به قسمت­های هوایی به سختی صورت می­گیرد و اغلب در ریشه­ی گیاهان متمرکز می­شود.
عناصری برای رشد گیاه ضروری هستند معمولا در گیاه متحرک بوده، اما عناصر سنگین جابجایی کمی داشته و در ریشه­ها تجمع می­یابند. بنابراین میزان کادمیوم، سرب، نیکل و کروم در ریشه حداکثر است .
با توجه به خسارات شدید ایجاد شده حذف فلزات سنگین یک فاکتور اساسی برای حفاظت محیط­زیست می­باشد .
اندازه­گیری میزان عناصرسنگین در گیاه
جهت اندازه­گیری عناصرسنگین نمونه­ها را به مدت ۴۸ ساعت در داخل آون در دمای ۶۵ درجه­ی سانتی­گراد قرار می­دهیم تا نمونه­ها به وزن ثابت برسند. پس از خشک­شدن در هاون پودر می­کنیم و از الک ۵/۰ میلی­متری عبور می­دهیم.
دو گرم از هر نمونه خشک شده ریشه و یا ساقه توزین و به لوله‌های شیشه ای انتقال داده خواهدشد. پنج میلی­لیتر اسید نیتریک غلیظ (۶۵%) به آن اضافه می­شود و به مدت دو ساعت در دمای ۱۱۰ درجه سانتی­گراد با استفاده از بلوک‌های حرارتی هضم خواهدگردید. بلوک‌های حرارتی مورد استفاده شرایطی را فراهم می‌آورد که انتهای لوله‌های شیشه ای مورد استفاده مسدود بوده و با عبورآب، گازهای خروجی از لوله‌ها تحت تاثیر فرآیند میعان به شکل مایع به سیستم برگشته و امکان خروج از آن را نداشته باشند. پس از گذشت زمان مورد نظر و سردشدن لوله‌ها، یک میلی­لیتر آب اکسیژنه (۳۰%) به هر لوله اضافه خواهدگردید و به مدت یک ساعت در دمای ۱۱۰ درجه سانتی­گراد حرارت داده خواهدشد. پس از این زمان و سردشدن مجدد، نمونه با آب مقطر به حجم ۵۰ میلی­لیتر رسانده خواهد شد.
غلظت فلزات سنگین در عصاره را با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه­گیری می­نماییم.