گروه بندی انواع گلخانه بر اساس شکل و ساختار

گلخانه به فضای محدود اطلاق می شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد .

---

تقسیم بندی گلخانه ها :
از نظر شکل : گلخانه های یک طرفه - گلخانه های نیمه دوطرفه - گلخانه آ شکل -گلخانه های جوی پشته ای - گلخانه های نیم استوانه ای
از نظر ساختار جدا یا متصل بودن : - گلخانه های تک واحدی - گلخانه های چند واحدی (متطل به هم )
تقسیم بندی از نظر ساختار:
گلخانه های متصل به هم یا چند واحدی :
بسیاری از گلخانه ها می توانند به هم متصل شودند . گلخانه جوی پشته ای دارای یک قسمت برجسته (پشته)ویک قسکت فرورفته(جوی)می باشد و دیواره های میانی بین هر قسمت برداشته شده است و تعداد واحدهای که به هم متصل می شوند بستگی به نوع و تعداد گیاهان دارد که قرار است در آن کشت شود .
گلخانه های تک واحدی :
در گلخانه های تک واحدی راحت تر می توان به دمای مورد نظر رسید و همچنین تهویه این نوع گلخانه ها (بدون صدمه به گیاه ) ساده تر است . نور وارد شده به گلخانه تک واحدی در منطقه رشد گیاهان به صورت یکنواخت توزیع می شود . در حالی که در گلخانه های جوی پشتی محل های اتصال نور ورودی را شکسته و روی گیاهان سایه می اندازد و منجر به کاهش رشد گیاهان می شود . داشتن فاصله مناسب اطراف گلخانه باعث ذوب سریع برف (بدون ایجاد خسارت ) می شود . در نهایت گلخانه تک واحدی به دستگاهاهی تهویه کمتری نیاز دارد. اما از معایب گلخانه های تک واحدی می توان به موارد زیر اشاره کرد: 1- ارتفاع زیاد گلخانه های تک واحدی باعث افزایش میزان سوخت مصرفی برای گرم کردن حجم هوای گلخانه می شود . همچنین بزرگ بودن حجم به این معنی است که سطح بیشتری از گلخانه در معرض باد زمستانی است . در نتیجه هدر رفت گرما از آن بیشتر است . گلخانه های بزرگ تک واحدی هزینه اولیه بیشتری دارند و زمین زیادی برای یک گلخانه تک واحدی مورد نیاز است .
معایب گلخانه های متصل به هم :
برف به سختی از گلخانه های متصل به هم خارج می شود (قرار گرفتن برف در ناودان ها باعث شکستن اسکلت می شود ,ناودان ها باعث کاهش نور وارده به گلخانه می شود و اغلب باعث تاخیر گلدهی می شود) حجم کم هوا در بالای گیاهان مقدار دی اکسید کربن را محدود می کند . مقدار پوشش سقف در گلخانه های متصل به هم و جدا از هم با مساحت یکسان برابر است.
مزایای گلخانه های متصل به هم :
- نیاز به گرمایی کمتر (چون دیوار های تبادل کننده گرما کمتر شده است)
- نیاز به اسکلت کمتر (به علت نداشتن دیواره میانی)
- نیاز به زمین کمتر جهت احداث
تیپ های مختلف گلخانه ای
تقسیم بندی از نظر شکل
گلخانه جوی پشته ای
در این نوع گلخانه ها دیوار بین گلخانه ها بر داشته می شود . بنابراین به اسکلت کمتری نیاز دارد و دارایی یک فضای داخلی واحد است . هزینه اتوماسیون کمتر , نیرویی کار کمتر , مدیریت پرسنل بهتر و مصرف سوخت کمتر (به علت کاهش سطوح تماس هدر دهنده گرما) از مزایای این نوع گلخانه است . تنها عیب این نوع گلخانه این است که برف نمی تواند ذوب شود و باید زیر ناودانها منبع حرارتی گذاشت و ناودانها باید دارایی شیب مناسب باشند تا انتقال آب به آسانی صورت گیرد .
در کل طراحی گلخانه باید طوری باشد که واحد های گلخانه توسط کریدور مرکزی به هم وصل شوند در این صورت گیاهان در اثر انتقال از یک واحد به واحد دیگر صدمه کمتری می خورند .
گلخانه آ شکل (A- shaped) :
در این نوع گلخانه پهنای دو سقف مساوی است . ارتفاع گلخانه در بالاترین نقطه سقف 3.5 تا 2.5 متر و عرض آن 6 تا 3 متر است . زاویه شیب سقف 55 تا 35 درجه می باشد .
گلخانه نیمه استوانه ای یا کوانست (Quonset) : اسکلت آن توسط لوله های آب ساخته می شود که قوس 180 درجه دارند (قطر لوله ها 2.5 تا 1.88 سانتی متر ). و توسط تیر های فرعی که در امتداد طولی گلخانه قرار دارند نگهداشته می شود. فاصله تیر های اصلی از هم 4.5 متر و فاصله تیر های فرعی از هم 1.2 تا 9/0 متر می باشد که به صورت مجزا از هم قرار گرفته اند .
گلخانه نیمه دو طرفه :
که شبیه گلخانه دوطرفه است با این تفاوت که سقف آن از دو شیب نا مساوی پوشانیده شده است . زاویه شیب سقف 55 تا 35 درجه است که در این نوع گلخانه بهترین استفاده از نور به عمل می آید و نیاز به سقف به حداقل می رسد . در مناطقی که شدت نور در زمستان کم است گلخانه با دو شیب نامساوی(نیمه دوطرفه ) که سطح جنوبی آن نسبت به شمال نور بیشتری دریافت می کند ساخته می شود اگر در این گلخانه سقف جنوبی با سطح افقی زاویه 25 درجه و سطح شمالی با سطح افقی زاویه 55 درجه تشکیل دهد 11 درصد نور بیشتر توسط پوشش دریاغت می کند . واگر زاویه سقف90 درجه و زاویه سطح شمالی با سطح افقی 65 درجه باشد نور بیشتری نسبت به حالت قبل دریافت می شود که دیوار شمال را می توان با موادی عایق منعکس کننده نور تعبیه کرد . در نتیجه مقدار نور رسیده به گیاهان بیشتر و گرمای از دست رفته از گلخانه کمتر می شود .
گلخانه یک طرفه :
گلخانه یک طرفه معمولا در کنار دیوار ساخته می شود و دیوار شمالی با مصالح و دیوار شرقی و غربی آن تماما یا نصف آن از آجر ساخته می شود و دیواره جنوبی کوتاه تر از شمالی و رو به جنوب است . زاویه شیب سقف با زمین 55تا 30 درجه است که البته مقدار این زاویه بستگی به عرض جغرافیایی دارد . به این معنی که در نیمکره شمالی هر چه از خط استوا درو شویم سقف مایل تر و هر چه به استوا نزذیک شویم زاویه سقف با سطح زمین باید کمتر باشد . چون حداکثر استفاده از نور در گلخانه موقعی است که نور به صورت عمودی بر سطح گلخانه بتابد و انعکاس نداشته باشد . بنابراین هر چه به طرف قطب نزدیک کی شویم اشعه خورشید مایل تر می تابد .