کاربرد هومون اتیلن در باغبانی

از مدتها پیش معلوم شد که گاز اتیلن در بافتهای گیاهی ساخته می‌شود و موجب فعل و انفعالات رشدی معین و همچنین واکنشهای فیزیولوژیکی در گیاه می‌شود و معلوم شده است که این گازها همه صفات خاص یک هورمون را دار است.

---

کاربرد هومون اتیلن در باغبانی
مقدمه
از مدتها پیش معلوم شد که گاز اتیلن در بافتهای گیاهی ساخته می‌شود و موجب فعل و انفعالات رشدی معین و همچنین واکنشهای فیزیولوژیکی در گیاه می‌شود و معلوم شده است که این گازها همه صفات خاص یک هورمون را دار است. اتیلن در درجه حرارتهای معمولی به صورت گاز است در نتیجه خواص معینی را از خود نشان می‌دهد که در هورمون‌های دیگر دیده نمی‌شود. اتیلن همچنین ممکن است از گیاه خارج شود و رشد گیاهان به مجاور را تحت تاثیر قرار دهد.
ماهیت شیمیایی اتیلن
ساختمان اتیلن به صورت یک ترکیب دو کربنه با یک بند دو گانه می‌باشد. (ch2=ch2)
مراکز عمده ساخته شدن اتیلن
برخلاف هورمون‌های گیاهی دیگر که در نقاط خاصی تولید می‌شود این هورمون به صورت موضعی در هر نقطه‌ای از گیاه ممکن است تولید شود.
نحوه انتقال اتیلن
حرکت اتیلن در داخل بافتها به صورت انتشار گاز می‌باشد.
کاربرد اتیلن در باغبانی
رسیدن میوه ریزش آن
با بزرگ شدن میوه ساخته شدن اتیلن شدت می‌یابد و مقداری گاز اتیلن آزاد می‌شود بکار بردن اتیلن روی میوه‌های خرمالو - موز و طالبی که هنوز به حد کامل نرسیده‌اند رسیدن میوه‌ها را تسریع می‌کند. در گردو و فندق استفاده از این هورمون باعث ترکیدن پوست و تسریع در شکاف خوردن پوست میوه‌ها می‌شود. در صورتی که ده روز قبل از برداشت میوه‌های سیب و گلابی ، گیلاس ، آلو و هلو از هورمون اتیلن استفاده شود باعث تحریک ریزش میوه می‌شود. لازم به یادآوری است که وقتی از اتیلن در باغ استفاده می‌شود میوه از دم جدا شده یعنی دم میوه روی درخت باقی می‌ماند که این خود در صنعت کمپوت سازی از نظر اقتصادی با ارزش است.
افزایش کیفیت و کمیت محصول
استفاده از اتیلن روی محصولات مختلف میزان محصولات و بازارپسندی آنها را افزایش می‌دهد. از جمله گوجه فرنگی که استفاده از‌ این هورمون از مرحله گرده افشانی تا زمانیکه میوه سبز و بالغ می‌شود باعث افزایش محصول می‌شود. اتیلن باعث رنگ پذیری بهتر گوجه فرنگی ، مرکبات ، هلو ، انگور ، گیلاس ، آلبالو و آلو می‌شود. اتیلن در مورد خیار باعث تولید بیشتر گل ماده و افزایش عملکرد می‌شود و در مورد سیب و انجیر یک تا دو هفته قبل از برداشت باعث رسیدن کامل و رنگ پذیری بهتر آنها می‌شود.
همزمان رسیدن محصول افزایش کارایی برداشت
با استفاده از این هورمون می‌توان میوه را به سهولت برداشت کرد و کارایی برداشت مکانیزه را افزایش داد که این امر در برداشت میوه‌های آجیلی مثل گردو حائز اهمیت است.
گل انگیزی و نمو جوانه‌های گل
هورمون اتیلن باعث نمو جوانه‌های گل در آناناس و سیب و انبه می‌شود.
به تاخیر انداختن باز شدن جوانه‌های گل
اگر در اوایل پاییز این هورمون مصرف شود در میوه‌های هسته دار مانند هلو و گیلاس ، شکفتن جوانه‌ها در آنها به تاخیر می‌افتد و در نتیجه در مقابل سرماهای بهاره محفوظ می‌مانند.
کنترل جوانه زنی بذر و غده‌ها و پیازها
این امر بسته به مقدار را اتیلن مصرفی دارد بطوریکه اگر غلظت اتیلن مصرفی در مواد نامبرده شدن در مقدار کم استفاده شده در مقدار کم استفاده شود باعث تحریک جوانه زنی و اگر با غلظت بالا استفاده شود مانع از جوانه زنی خواهد شد.
جایگزین طول روز
این هورمون می‌تواند جایگزین طول روز بلند شود مثلا در پیاز خوراکی که در شرایط روز بلند (12-6) ساعت پیاز تشکیل می‌دهد استفاده از این هورمون می‌تواند آنرا در شرایط روز کوتاهی وادار به تشکیل پیاز کرد.
هرس شیمیایی
از این هورمون می‌توان به عنوان یک ماده شیمیایی هرس کننده استفاده کرد مثلا استفاده از این هورمون در اوایل تابستان بد روی آلوی ایتالیایی می‌توان هرس شیمیایی انجام داد و یا برای کوتاه نگه داشتن چمن‌ها که مانع از رشد چمن و هم مانع از تولید بذر آن می‌شود.
تنک کردن
در تنک کردن شاخ و برگهای سیب زمینی (وادار کردن به ریزش شاخه و برگها) کاربرد دار که موجب زود برداشت کردن محصول می‌شود.
سایر
• باعث افزایش میزان شیرابه درختان کائوچو می‌شود که در صنعت لاستیک سازی اهمیت دارد.
• زود به بار نشاندن درختان میوه که با کوتاه کردن دوره نونهالی (صغیری) انجام می‌شود.
• اتیلن باعث افزایش میزان مقاومت محصولات انباری در انبار می‌شود.
• اتیلن باعث افزایش تعداد شاخه‌های گل دهنده در گل داوری می‌شود.
کاربرد بازدارنده‌های هورمونی در باغبان
مقدمه
بازدارنده‌های هورمونی دسته دیگری از هورمونهای گیاهی هستند که بدلیل خاصیت بازدارندگی اکثرا برای کنترل شیمیایی علفهای هرز استفاده می‌شود. بازدارنده‌های هورمونی به دو دسته طبعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند. گروه طبیعی تنهاشامل اسیدآبسیزیک است که در تمام گیاهان وجود دارد و گروه مصنوعی خود به چها گروه مواد بازدارنده رشد - مواد کند کننده رشد- مورفکتین و مواد شاخه زا را تقسیم می‌شوند.
مواد باز دارنده رشد
این مواد از رشد گیاهان بطور کلی جلوگیری می‌کنند وباعث مرگ گیاهان می‌شوند که علف کش‌ها جز این گروه هستند علاوه بر این ماده مالئیکهیدرازید هم جز این گروه است که در غلظتهای کم از رشد پیاز وسیبزمینیدر انبار جلوگیری می‌کند ولی در غلظتهای بالا به عنوان علف کش است.
مواد کند کننده رشد
مواد تشکیل دهنده این گروه بدون اینکه تغییری در ظاهرگیاه و یا تعداد برگها و شاخه‌ها بوجود آوردند ازرشد گیاه می‌کاهد. مهمترین کاربرد آنها درهرس و به گل نشاندن گیاهان و مقاومت گیاهان در برابر خشکی است.
مورفکتین‌ها
این مواد به عنوان علف کشو نیز در گل انگیزی و ریزش میوه‌ها وشاخه زایی هم کاربرد دارند.
•مواد شاخه زا:این مواد تحت عنوان مواد هرس کننده شناخته شده‌اند و برای هرس در باغات میوه از این مواد هم استفاده می‌شود.
اسید آبسیزیک و توضیحاتی در مورد آن
اسیدآبسیزیک
این هورمون بطور گسترده در گیاهان وجود دارد و اینبازدارنده هورمونی حدود صد مرتبه از سایر بازدارنده‌ها قویتر است. وقتی که گیاه تحت تاثیر کمودهای نظیر آب ،اکسیژن و مواد غذایی قرار گیرد میزان این هورمون به سرعت بالا می‌رود و زمانیکه کمبود مربوط به رف شود مقداری آن در طول یکی دو روز به حالت عادی بر می‌گردد.
ماهیت شیمیایی اسیدابسیزیک
اسیدآبسیزیک در ساختمان خود حلقه پیریمیدین (یک حلقه) دارد و یک اسید آلی است.
مراکز عمده ساخته شدن اسیدآبسیزیک
محل ساخته شدن این هورمون جای خاصی در گیاه نسبت و تمام اندامهای می‌توانند بر حسب نیاز به تولید این ماده بپردازد.
نحوه انتقال اسیدآبسیزیک در گیاه
انتقال این هورمون در ‌آوندها صورت می‌گیرد.
کاربردهای هورمون اسیدابسیزیک در باغبانی
کمک به ریزش
این بازدارنده هورمونی باعث تحریک ریزش و پیری برگ ومیوه می‌شود.
جلوگیری از سبز شدن بذر
اسیدآبسیزیک از سبز شدن تعداد زیادی از بذرها جلوگیریکرده و یا سبز شدن آنها را به تاخیر می‌اندازد و نیز به علت همین ماده است که بذر ودر داخل میوه جوانه نمی‌زنند.
کند شدن رشد و ایجاد پیری
اسیدابسیزیک رشد انوع زیادی از بافتها و اندام‌های گیاهای از جمله به ساقه‌ها و ریشه‌ها را کند می‌سازد و اثر دیگر آن مربوط به پیری اندامهای گیاهی است چون این هورمون تجزیه کلروفیل را تسریع می‌کند.
تسریع در تشکیل ریشه
در برخی از گونه‌های ریشه را بهبود می‌بخشد.
اثر روی گلدهی
در برخی از گیاهان روز کوتاه به گلدهی کمک می‌کند کهممکن است ناشی از کند سازی رشد باشد که خود ان می‌تواند برای گل دادن مساعد باشد.
در طولانی کردن دوره خواب بذور و جوانه‌ها و کوتاه داشت نقد گیاهان چوبی از این هورمون استفاده می‌کنند.
استفاهده از این هورمون باعث کنترل بسته شدن روزنه‌های گیاه می‌شود که بدین وسیله در هنگام کم آبی مانع از دست رفتن آب گیاه می‌شود.
دخالت در تشکیل غده: در گیاهانی که در روزهای کوتاه غده‌های خود را گسترش می‌دهند عامل موثر در تحریک رشد غده‌ها هورمون اسیدآبسیزیک می‌باشد.
بازدارنده های رشد
یشتر مواد تنظیم کننده ی رشد، عموماً رشد را تحریک می کنند و رشد و نمو را در تکامل مورفولوژیکی گیاهی به هم ربط می دهند. یک گروه از مواد گوناگون وجود دارند که در فرایند هماهنگی رشد، عموماً از رشد جلوگیری می کنند. این مواد، بازدارنده های رشد نامیده می شوند. رایج ترین بازدارنده ها ترکیبات حلقوی مثل فنولها و لاکتونها هستند اما آلکالوئیدها، بعضی از الکل ها، اسیدهای آلی و چرب و حتی یونهای فلزی هم می توانند به عنوان بازدارنده ها عمل کنند.
به طور خلاصه، بازدارنده های رشد را معمولاً به سه دسته تقسیم می کنند:
۱ ) فیتوهورمونها . ترپنوئیدها مثل ABA . گلوکز – ABA (گلوکوزید) که یک شکل پیوندی است نیز می تواند همانند ABA فعالیت کند.
۲) بازدارنده های طبیعی دیگر شامل مشتقات اسیدهای فنولیک و بنزوئیک و لاکتن ها. این مواد بر عکس هورمون ABA، به ظاهر، فرآورده های فرعی فعالیت های متابولیک هستند و در مقادیر زیاد وجود دارند. این مواد ممکن است نقش بازدارنده – هماهنگ کننده ی عمده ای را در رشد و نمو ایفا کنند. به عنوان مثال می توان خواب دانه در بعضی از گونه ها را ذکر کرد.
۳) مواد مصنوعی . تعداد زیادی از ترکیبات مصنوعی، در رشد فعالیت بازدارندگی در رشد دارند. بسیاری از آنها برای استفاده در کشاورزی در نظر گرفته شده اند. نمک های چهارگانه ی آمونیوم (Amo -۱۶۱۸) و فسفون – دی، ازمواد کند کننده رشد هستند.
دیگر مواد مصنوعی مهم، اسید سوکسینک ۲،۲ – دی متیل هیدرازید (دامینوزید یا SADH) هستند. کلرمکوات کلرید (CCC) به شکل تجارتی در دسترس است و به طور گسترده ای در کتان و محصولات دانه ای برای کاهش ورس به کار می رود و اخیراً سرعت رشد پنجه های گندم و جو را تعدیل می کند.
مورفاکتین ها ( فلورکول و کلروفلورکول ) نیز به تازگی به لیست کند کننده های رشد اضافه شده است. اسید کلرو فعالترین شکل این دو مورفاکتین است.‏
● حضورطبیعی بازدارنده های رشد :
در اوایل دهه ی ۱۹۶۰، یک بازدارنده ی رشد خیلی فعال از میوه های پنبه به دست آمد و آبسسین -۲ (Abscisin II) نام گرفت. یک ترکیب مشابه نیز در انگلستان از برگهای چنار(Sycamore) بدست آمد و دورمین (Dormin) نام گرفت همزمان مشخص گردید که این دو ماده از نظر شیمیایی و بیولوژیکی یکسان هستند و موافقت گردید که نام ماده را اسید آبسیسیک یا ABA بگذارند.
هورمون ABA از غده ها، جوانه ها، دانه های گرده، میوه ها، جنین، آندوسپرم و پوشش بذر حدود ۴۰ تا ۵۰ گونه ی علفی یا چوبی گیاهان یک ساله و چندساله بدست آمده است. منطقی است اگر نتیجه گیری شود که ABA شبیه IAA در همه جا و همه وقت در گیاهان عالی وجود دارد. ABA به صورت طبیعی در کلروپلاست وجود دارد اما پس از ایجاد تنش های محیطی در دیگر اندامهای سلولی وارد می شود و در کنترل روزنه ها دخالت می کند.
آنالوگهای ABA نیز به طور وسیعی در گیاهان پراکنده اند ولی از نظر بیولوژیکی به اندازه ABA فعال نیستند. اسید فاسئیک در بذور لوبیا وجود دارد و تئوزپیرون یک بازدارنده ی طبیعی و یک ترکیب خوش طعم است که در برگ چای وجود دارد.
مواد ثانوی از قبیل آلکالوئیدها، فنولیک ها و لاکتونها، اغلب در غلظت های کافی که بتوان مواد غذایی را انبار کرد وجود دارند ( به عبارت دیگر خیلی بیشتر از سطح هورمونی ).
ژوگلان که یک لاکتون است در غلظت های زیاد در مزوکارپ و ریشه های گردو وجود دارد. کدوی روغنی (Curcurbita foetidissima) که گیاهی پیچنده و پرشاخ و برگ است و با نواحی نیمه خشک سازگاری یافته است، مقادیر زیادی کربوهیدرات که در اتصال با یک ماده ی سمی نامشخص است، در ریشه های اصلی گوشتی خود ذخیره می کند. یک عصاره ی مایع که محتوی مواد شیمیایی است برای گیاهان گوجه فرنگی جوان و کاهو کشنده است و از جوانه زنی بذور کاهو و تربچه به طور کامل جلوگیری می کند. به نظر می رسد که این بازدارنده ی رشد احتمالاً از رقابت کدوی روغنی با دیگر گونه ها در محیط ریشه بکاهد، که این امر منجر به بقای  کدوی روغنی در اسلامحیستم می شود. مواد ثانویه احتمالاً در بسیاری از گونه ها اثر می گذارند و در تداوم نسل طبیعی گیاه فعال می باشند. آنها ممکن است گیاه را از گزند حشرات و جانوران علف خوار و شاید از موجودات مولد بیماری حفظ کنند، زیرا بسیاری از ترکیبات ثانوی بازدارنده ی میکروبها هستند.