نقش گوگرد در کشاورزی و اهمیت آن

موارد مصرف گوگرد در کشاورزی بیشتر برای تهیه کودهای فسفاته و تا حدود کمتری برای تهیه سولفات آمونیم و سموم دفع آفات می باشد.

---

بیشتر از 40% مصرف سالانه گوگرد در کشاورزی است . موارد مصرف گوگرد در کشاورزی بیشتر برای تهیه کودهای فسفاته و تا حدود کمتری برای تهیه سولفات آمونیم و سموم دفع آفات می باشد. اگر بجای اسید سولفوریک جوهر گوگرد را در نظر بگیریم خواهیم دید که حدود 50% تولید سالانه این اسید در تهیه کودهای شیمیائی به مصرف می رسد. مقادیر کمی گوگرد که شاید حدود 1% کل مصرف سالانه این عنصر باشد برای کنترل انواع آفات نباتی بکار می رود.
علاوه بر تهیه کودهای شیمیائی و دفع آفات نباتی گوگرد در کشاورزی حائز اهمیت دیگری است که مستقیماً با مصرف گوگرد و اسیدسولفوریک ارتباطی ندارد. گوگرد یکی از عناصر حیاتی در تغذیه گیاهی و حیوانی است وقتی به مقدار کافی در منطقه نمو ریشه موجود نباشد رشد گیاهان متوقف می گردد . و مقدار محصول و در بعضی مواقع مرغوبیت آن کاهش می یابد. هر گاه بعضی از مواد آلی گوگرددار به مقدار کافی در غذای پستانداران(بجز حیوانات نشخوار کننده) نباشد عوارض سو تغذیه بروز خواهد نمود . حیوانات نشخوارکننده از مصرف گوگردبی نیاز نیستند ولی قادرند علاوه برانواع آلی از انواع معدنی گوگرد نیز استفاده کنند. لذا اهمیت گوگرد در کشاورزی را می توان در مورد زیر بررسی نمود.
ـ تولید کودهای شیمیائی وتغذیه گیاهی و حاصلخیزی زمین
ـ تهیه سموم دفع آفات
ـ تغذیه حیوانات و انسان
(گوگرد در تغذیه گیاه)
از زمانیکه عناصر مورد نیاز گیاه معلوم گردید. گوگرد بعنوان یکی ازعناصر اصلی و سازنده گیاه مورد قبول واقع شد. ولی اهمیت آن تا چندی قبل زیاد طرف توجه قرار نگرفته بود.
گوگرد برای تنظیم پاره ای از اعمال حیاتی گیاه مورد نیازمی باشد این اعمال عبارتنداز :
1) تشکیل گلوسیدهای چرب که در گیاهانی مانند پیاز و سیریافت می شوند.
2) ساختن اسیدهای آمینه که عوامل سازنده پروتئین می باشد.
3) ساختن بعضی از ویتامینها
4) فعال کردن دیاستازهائیکه در تجربه پروتئین موثرند.
تشکیل زنجیره های (SH)در داخل ساختمان پروتوپلاسم که تراکم آنها در بعضی از گیاهان باعث ازدیاد مقاومت بافتهای گیاهی در مقابل سرما خواهد شد.
تحت شرایط معمولی مصرف گوگرد در انواع گیاهان ازدیاد محصولی همراه بوده است. تعدادی از این محصولات عبارتنداز: یونجه ـ شبدر ـ گیاهان مرتعی ـ پنبه ـ ذرت ـ بادام زمینی ـ برنج ـ کنف ـ موزـ غلات ـ به ـ میوه های هسته دار ـ مرکبات ـ گیاهان خانواده چتری ـ چای و قهوه.
علائم کمبود گوگرد در ازت در گیاه یکسان می باشد (زردی و رنگ پریدگی) با این تفاوت که کمبود ازت در برگهای پایینی و کمبود گوگرد در برگهای جوان دیده می شود.
یکی دیگر از محصولاتیکه در ممالکت در حال توسعه زیاد مورد توجه بوده پنبه است که در صورت اضافه کردن گوگرد به اراضی زیرکشت تولید محصول آن به مراتب بیشتر خواهد شد.
در سالهای اخیر علائم کمبود گوگرد در گیاهان بیشتر مشاهده شده است. علل این وضع را می توان در موارد زیر جستجو نمود.
1ـ کاهش مصرف گوگرد برای کنترل انواع قارچها و حشرات گیاهی
2ـ علت دیگری که در بروز کمبود گوگرد درگیاهان موثر بوده کم شدن غلظت202 دراتمسفر است زیرا در سالهای اخیر تغییراتی درنوع سوخت مورد نیاز صنایع انجام شده که براساس آن بجای چوب و ذغال سنگ که درگذشته مصرف می شد اکنون بیشتر از سوختهای نفتی وگاز استفاده می شود و بدین ترتیب مقادیر کمتری502وارد محیط می گردد در مناطقی که بری تولید بخار مورد نیاز کارخانجات برقی از ذغال سنگ استفاده می شود بدون شک غلظت 502 در هوای مجاور این کارخانجات بیشتر خواهد بود ولی صورتیکه از دستگاههای موثری برای جلوگیری ازآلودگی هوا استفاده شود مقدار 502 در هوای مجاور تغییر محسوسی نخواهد داشت.
3ـ ازدیاد مصرف کودهای فاقد گوگرد
4ـ افزایش تولید محصولات کشاورزی که خود باعث ازدیاد مصرف عناصر مورد نیاز شده است.
مصرف گوگرد در صنایع کودهای شیمیائی:
برای اولین بار در سال 1840 سوپرفسفات توسط johnlawes با اضافه کردن اسیدسولفوریک بر روی سنگ فسفات بدست آمد. از آن تاریخ تاکنون اسید سولفوریک بمراتب بیشتر از سایر اسیدها در تهیه کودهای فسفاته بکاررفته است. در مقایسه با اسیدهای قوی دیگر که برای تهیه کودهای فسفاته بکار می رود، اسیدسولفوریک ارزان و فراوان بوده ومحصول نهائی یعنی سوپر فسفات و یا اسید فسفریک نسبتاً آسانتر بدست می آید. تا چندی قبل کود سوپر فسفات ساده که تقریباً به همان روش اولیه تولید می شد، بمراتب بیش از کودهای فسفاته دیگر تهیه میگردید، ولی در سالهای اخیر سوپر فسفات تریپل و فسفاتهای آمونیم در صنایع فسفات بیشتر طرف توجه قرار گرفته اند و بالنتیجه از اهمیت نسبی سوپر فسفات ساده کاسته شده است.
خصوصیات کشاورزی و بهائیکه مصرف کننده نهائی یعنی زارع می پردازد نوع کودی را که بایددر محل تولید گوگرد مشخص می کند. در مناطقی که هزینه حمل کود زیاد است، تولید محصولات متراکم از قبیل فسفات دی آمونیم و سوپر فسفات تریپل و امثال آنها بیشتر مقرون به صرفه می باشند در نقاطی که مسافت کوتاه و هزینه حمل کم باشد کودهای سولفات آمونیم و سوپرفسفات ساده به آسانی با محصولات متراکم تر رقابت می کنند و در صورتیکه تاثیر گوگرد نیز منظور گردد(مثلاً در مورد زمینهائیکه دچار کمبود گوگرد هستند) کودهای مانند سولفات آمونیم و سوپرفسفات ساده تا مسافات دورتری از محل تولید قابلیت با کودهای متراکم تر را خواهد داشت.
انتخاب اسید سولفوریک با اسیدنیتریک باید براساس خصوصیات اگرونومی و قیمت تحویلی ود به زارع باشد ولی در حال حاضر بالا بودن قیمت اسید نیتریک در مقایسه با اسید سولفوریک(بجز در مواردی معدود) مانع مصرف این اسید برای تهیه کودهای فسفاته می گردد. این توضیح نیز اضافه می شود که برای خاکهای قلیائی کودهای فسفری که با اسیدنیتریک تهیه شده باشند زیاد مناسب نیست در بسیاری از مناطق کشاورزی مصرف کودهای فسفاته که حاوی مقدار بیشتری p205 قابل حل در آب باشند، برای کسب نتایج بهتر و محصول بیشتر لازم به نظر می رسد در شرایط فعلی مقرون بصرفه نخواهد بود لذا تولید این نوع کودها نیتروفسفاته فقط در مراکز بزرگ تولید آمونیاک امکان پذیر خواهد بود.
اسیدنیتریک را می توان برای تهیه کودهائیکه p205 آنها 100% در آب قابل حل باشند بکاربرد، ولی این امر نیاز به استفاده مقادیر بیش از حد اسیدنیتریک دارد که بدلائل ذکر شده اقتصادی نخواهد بود.
اگر بخواهیم هزینه تولید اسیدنیتریک را تا آن حد پائین بیاوریم که با اسیدسولفوریک قابل مقایسه گردد بدون شک مصرف اسیدنیتریک بالا خواهد رفت. ولی با وجودیکه بعلت ازدیاد مصرف گوگرد بعضی اوقات این عنصر بطور موقت کمیاب می شود درحال حاضر فراوانی گوگرد و ترکیبات معدنی آن باعث می شود که دراکثر مناطق همیشه بمقدار لازم گوگرد در دسترس باشد.