شرایط استاندارد در گلخانه و لزوم رعایت آنها

استفاده از سیستم هایدروپونیک به دلیل کاهش نیروی کار انسانی، عدم نیاز به عملیات خاک ورزی و استفاده از سموم و عدم نیاز به مبارزه با علفهای هرز موجب کاهش هزینه های جاری تولید می شود.

---

سازمان تغذیه خار و بار جهانی (FAO) در راستای افزایش میزان بهره‌وری‌ و کیفیت تولیدات و کاهش هزینه‌های جاری استانداردهایی را برای گلخانه ها معرفی کرد که امروزه این استانداردها در اکثر نقاط دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله این استانداردها می‌توان به استاندارد ساختمان و سازة گلخانه و استاندارد روش کشت و مبارزه با آفات و امراض اشاره کرد.
مزایای استفاده از این استاندارها در زیر بصورت خلاصه خواهد آمد :
-کاهش هزینه های جاری تولید
استفاده از سیستم هایدروپونیک به دلیل کاهش نیروی کار انسانی، عدم نیاز به عملیات خاک ورزی و استفاده از سموم و عدم نیاز به مبارزه با علفهای هرز موجب کاهش هزینه های جاری تولید می شود. مخارج کار برای شخم و آماده سازی زمین ، تدخین خاک و ضد عفونی آب آبیاری و دیگر عملیات سنتی عملاً حذف میشود.
-کمترین استفاده از مواد سمی و شیمیایی برای کنترل آفات و بیماریها
با در نظر گرفتن محیط کشت گیاهان و ضمن رعایت بهداشت محیط گلخانه می توان آلودگی را در این سیستم کشت گیاهان به حداقل رسانید به گونه ای که نیاز به استفاده از علفکشها به صفر رسیده و سموم دفع آفات نباتی نیز در حداقل مقدار ممکن استفاده می‌شود که موجب بالا رفتن ارزش غذایی محصولات می شود. همچنین به علت عدم وجود خاک، مشکل عمدة تولیدکنندگان محصولات گلخانه‌ای که بیماری‌های خاکزاد می‌باشد در این روش منتفی می‌گردد.
-افزایش طول دوره رشد گیاهان و مخصوصاً سبزیجات میوه ای
به گونه ای که می توان زمان میوه دهی را برای محصولاتی مانند خیار و گوجه فرنگی تا 8 ماه افزایش داد که این امر خود به دلیل عدم تلاش گیاه و عدم صرف انرژی زیاد برای جذب مواد غذایی مورد نیاز می‌باشد که موجب جوان‌تر و شاداب‌تر ماندن بوته ها می‌شود. در اختیار قرار گرفتن مواد غذایی بدون هیچگونه کم و کاستی در عناصر ماکرو و میکرو موجب بالا رفتن کیفیت میوه ها و همچنین افزایش کمی تعداد میوه ها می‌شود. همچنین ارقام مورد استفاده در سیستم هایدروپونیک به دلیل عدم وجود مشکل تغذیه ای، ارقامی با عملکرد بالا و رشد زایشی قوی (برای محصولات میوه ای) هستند که اصطلاحا ارقام پرگل نامیده می شوند و راندمان محصول را به میزان قابل توجهی بالا می برند. برداشت بالاترین میزان محصول سیستم را از نظر اقتصادی حتی در اراضی گرانقیمت یا نواحی پر تراکم مقرون به صرفه می سازد.
همچنین:
-در جاهایی که خاک (زراعی) وجود ندارد یا در جاهایی که خاک آلوده به بیماری هست گیاهان را میتوان به این روش کشت نمود
-کنترل بهتر شرایط محیطی ( محیط ریشه ، تغذیه و آبیاری به موقع) یکی دیگر از مزایای این سیستمها است و در شرایط گلخانه از لحاظ نور ، درجه حرارت ، رطوبت و ترکیبات شیمیایی هوا قابل کنترل است.
-از آب حاوی مقادیر بالای نمک محلول با دقت زیاد میتوان استفاده کرد. چنانچه نمکهای محلول آب مصرفی بیشتر از 500 ppm باشد از یک سیستم آبکشت باز میتوان استفاده کرد و در آن با شستشوی مکرر محیط کشت از تجمع بیش از حد نمکهای محلول میشود جلوگیری کرد.
تمامی این دلایل کافیست تا اقتصادی بودن و عملی بودن این روش را نسبت به روشهای قدیمی ثابت کند.
طرحی که این سازمان برای روش کشت استاندارد معرفی کرده است، کشت به روش هایدروپونیک می‌باشد. متخصصین علم تغذیه گیاهی با در نظر گرفتن تمهیدات خاص ضمن یک حرکت جسورانه روشی را پیشنهاد کردند تا طی آن خاک زراعی به مفهوم عام از مجموعه روشهای کشت گیاهان حذف شده و تغذیه گیاهان با استفاده از محلولهای غذایی دقیق صورت گیرد. این روش ابتدا توسط سازمان فضانوردی ایالات متحده (ناسا) برای تامین غذای فضانوردان بدون نیاز به خاک در فضا طراحی شد. سپس محققین به ارزش بالای تولیدی این سیستم پی بردند و بحثها بر روی استفاده از این سیستم برای تولید تجاری محصولات در کشورهای پیشرفته آغاز شد. آزمونها و مطالعات بیشتر نشان داد که این روش تولید گیاهان دارای مزایای بسیار زیادی نسبت به روشهای سنتی می‌باشد.
هیدرو پونیک یا آب کشت عبارت است از کشت گیاه در آب یا محلول غذایی . در تعریف عملی دیگر این روش طریقه کاشتی است که در آن گیاهان، هر بار که آبیاری می شوند، مواد غذایی کودی هم به آنها داده می شود.
استفاده از هیدروپونیک توام با گلخانه ، سیستمی با تکنولوژی سطح بالااست. میزان تولید در چنین سیستمی نیز بسیار بالا بوده و از نظر مصرف آب و زمین بسیار با صرفه و در برابر شرایط جوی محفوظ است. از آنجا که تنظیم شرایط محیطی ریشه و هوا اهمیت فوق العاده ای در یک چنین سیستمهای کشاورزی دارد، پرورش گیاه در فضایی انجام می گیرد که در طراحی آن کنترل حرارت محیط ریشه و هوا ، نور ، آب ، تغذیه گیاه و شرایط نامساعد جوی تماماً در نظر گرفته شده است.
در طرحی که این سازمان برای سازه‌های گلخانه‌ای معرفی کرده تمام اسکلت گلخانه پیش ساخته و بدون استفاده از هرگونه جوشکاری و تماماً فلز آهن گالوانیزه بوده و توسط پیچ و مهره و بست مونتاژ می‌شود. ارتفاع و عرض دهانه بنا به نوع کشت متفاوت بوده و این سازه از نظر مهندسی لزوماً باید در برابر باد با سرعت 120 کیلومتر در ساعت و وزن برف تا ارتفاع 80 سانتیمتر (در صورت روشن بودن سیستم گرمایشی) مقاوم باشد. در این سازه جهت تهویة مناسب، پنجره‌های کناری به ارتفاع 5/1 متر در طرفین و سیستم پد و فن در ابتدا و انتهای گلخانه و پنجرة سقفی سراسری دقیقاً در راس کمان تعبیه می‌شود. برای پوشش این سازه از پلاستیک آنتی UV (حداقل دارای 3% مادة موثر) و ضد عرق و در مکانهای سردسیری و کم نور استفاده از پوشش پلی کربنات دو جداره (حداقل فاصلة دو جداره 8 میلیمتر) پیشنهاد می‌شود. جهت حفظ دما و انرژی، این سازه به صورت به هم پیوسته بوده و حتی‌الامکان یک‌پارچه و دارای اندازة طول و عرض نزدیک به هم (تقریباً مربع شکل) می‌باشد.