مزایای کنترل کیفیت در تغذیه طیور

مدیریت نمونه برداری یکی از عناصر کلیدی درمدیریت ریسک و کیفیت به شمار می آید.

---

مزایای کنترل کیفیت در تغذیه طیور
مدیریت نمونه برداری یکی از عناصر کلیدی درمدیریت ریسک و کیفیت به شمار می آید. برنامه های مورد استفاده بیشتر باید بر مقدار و تنوع اقلام مورد استفاده نمونه داشته و یا اینکه به خطر مواد آلاینده بیشترین اهمیت را بدهند.
روندهای نمونه برداری، روندهای روتین روزانه و برنامه های آموزشی کارکنان باید در تطابق با یکدیگر قرار داشته باشند تا در هزینه ها صرفه جویی شده ونتایج مطمئنی به دست آورده شوند.
مقدمه:
کیفیت اقلام و مواد از تاثیر مستقیمی بر میزان سودآوری تولیدات حیوانی برخوردار می باشد و ویژگی های فیزیکی یا بیولوژیکی اقلام مورد تغذیه بر کیفیت تغذیه نهایی حیوانات تاثیر گذارده و از این روی بر راندمان مثبت یا منفی آنها تاثیر گذار می باشند. تاثیرات مالی و اقتصادی نه تنها بر تولیدات حیوانی، بلکه بر کارهای مربوط به آسیاب مواد غذایی نیز تاثیر می گذارند. مواد غذایی مورد استفاده برای تغذیه حیوانات، بخشی از زنجیره غذایی به شمار می آیند. تحلیل های پیشگیری از خطر و روندهای HACCP امروزه بخشی از سیستم های کنترلی در حفظ تولید زنجیره های غذایی به شمار می آیند. این امر در زمینه سیستم های کنترل کیفیت برای اقلام موادغذایی نیز صحیح به نظر می رسد. ماک 2000 گزارش نموده است که بهترین عملکرد حیوانات و بالاترین میزان سودآوری و تولید آنها تا حد بسیار زیادی به کیفیت مواد تغذیه ای بستگی خواهد داشت . این مطلب در رابطه با مواد گیاهی سرشار از پروتئین و یا محصولات جانبی حیوانی که دارای ترکیبات مغذی مختلفی مستند نیز صادق می باشد. استفاده از دانه های نسل جدید، شیوه های کشاورزی، شرایط زیست محیطی و فن آوری های فرآوری، منجر به بروز تغییرات گسترده ای در ترکیب مواد خام و محصولات جانبی شده اند از این روی، هر یک از اقلام غذایی مورد استفاده از سهام بسیار زیادی در کیفیت تغذیه نهایی برخوردار می باشند. یکی از مسائل مالی بسیار مهم در برنامه های کنترل کیفی، اتخاذ تصمیم در رابطه با نوع قسمت های سودآور و نحوه بسیاری از نمونه برداری های مورد تحلیل می باشند. طراحی صحیح وبرنامه ریزی های آزمایشی باید به ارزیابی تمامی فاکتورهایی بپردازند که در میزان تنوع مواد غذایی دارای نقش می باشند. در اینجا لازم است تا سهم هر یک از اقلام غذایی دخیل در ایجاد تنوع تعیین شده و تاثیرات اقتصادی آنها بر رژیم نهایی، مشخص گردیده شود.
دراینجا باید به خاطر داشته باشیم که برای افزایش میزان سودآوری انجام سرمایه گذاری لازم، ضروری می باشد. باید به خاطر داشته باشیم که هر یک از روندهای نمونه برداری در یک آسیاب مواد غذایی مورد استفاده قرار داده می شوند و قبل از اتخاذ یک شیوه نمونه برداری به صورت منظم با هر شخص باید اقلام غذایی مورد استفاده را نیز تحلیل نماید و سپس مهمترین یا ضروری ترین اطلاعات در روندهای تصمیم گیری را مورد استفاده قرار دهید. حتی با وجود استانداردها و مهارت های حرفه ای موجود در ابزارهای تحلیلی نیز به وجود افراد آموزش دیده نیاز بوده واطلاعات تحلیلی به دست آمده هرگز بهتر از نمونه ای که مورد تحلیل قرار داده می شود، نخواهند بود. بنابراین، در برنامه های کنترل کیفیت، روندهای نمونه برداری از بیشترین اولویت ها برخوردارند و داده ها و اطلاعات به دست امده در رابطه با میزان و حجم یک ماده غذایی خاص باید تا حد امکان بی طرفانه بوده و از مزیت اطمینان بالایی برخوردار باشند.
روندهای نمونه برداری پایه:
کیفیت اقلام مورد استفاده یکی از پایه هایی است که رژیم غذایی حیوانات بر مبنای آن استوار می باشد. انجام نمونه برداری های صحیح و روندهای ارزیابی نمونه ها، مدیران تولید و متخصصان تغذیه را قادر می سازد تا به آگاهی های لازم در رابطه با کیفیت یک حجم زیاد از مواد غذایی وارد شده دست پیدا کنند. وجود حجم بیشتری از نمونه های تحلیل شده لزوما به معنای افزایش ضریب اطمینان نخواهد بود. زیرا هر یک از اقلام غذایی دارای هزینه های زیادی بوده و حتی با وجود NIRS قبل از تصمیم گیری در رابطه با نحوه تحلیل نمونه ها برای بیان بهترین ارزش غذایی آنها چندین سوال مختلف باید پاسخ داده شوند. برای تعیین تعداد اقلام نمونه برداری مورد تحلیل در آزمایشگاه چندین معیار باید مدنظر قرار داده شوند. این معیارها عبارتند از:
* میزان اهمیت اقلام مورد استفاده درمخلوط نهای به چه اندازه می باشد؟
* تغذیه در رژیم نهایی از چه اهمیتی برخوردار می باشد؟
* برای جمع آوری و تحلیل نمونه ها از اقلام غذایی به چقدر زمان نیاز می باشد؟
* آیا با تحلیل نمونه های بیشتر، دقت روندها تحلیلی افزایش می یابند؟
*آیا با توجه به شرایط فعلی تولید این روندها امکان پذیر می باشند؟
* تنوع تغذیه ای برای کدامیک از گونه های حیوانی و در چه شرایط سنی اعمال می شود؟
بنابراین نمونه برداری فرایندی می باشد که در آن مقدار مناسبی از اقلام غذایی برای تست یک حجم بزرگتر به گونه ای برداشته می شوند که نسبت به سهم فاکتورهای مورد آزمایش در حجم کلی محصول ونمونه های به دست آمده، در حد مشابهی قرار داشته باشند. روندهای نمونه برداری نه تنها تصویر جامعی از ترکیب موادخام ارائه می دهند، بلکه اطلاعات لازم در رابطه با نحوه مدیریت، حمل ونقل و نگهداری صحیح را نیز ارائه می کنند. به طور کلی روند نمونه برداری باید به گونه ای انجام شود که مبین ویژگی های کلی محصول بوده باشد. نمونه ها را می توان از بخش های خوب یا به اقلام غذایی انتخاب نمود. روشهای صحیح نمونه برداری متضمن حصول ارزیابی های صحیح در رابطه با کیفیت اقلام مورد بررسی می باشند. در هر زمان، نمونه برداری با روندهای مشابهی انجام شده و معیارهای قانونی لازم بر ای نمونه برداری، در تمام زمانها رعایت می شوند.
ابزارهای نمونه برداری:
ابزارهای مناسب برای انجام نمونه برداری، مقدار صحیح نمونه ها از هر حجم محصول را با توجه به روش بارگیری و حمل ونقل آنها، انتخاب می کنند. در زمان استفاده از یک روند نمونه برداری دستی با یک پروب، حداکثر تا عمق 2 متری مواد قابل دستیابی می باشند این یکی از ابزارهای متعارف درنمونه برداری می باشد کارکنانی که انجام نمونه برداری های دستی را بر عهده می گیرند باید دقت زیادی به خرج دهند زیرا در بسیاری از موارد به سبب خستگی فرد و یا روش اتخاذ شده برای نمونه برداری با دقت لازم برای انجام کار مبذول داشته نمی شود. یک پروب دستی را باید به صورت عمودی به درون مواد خام وارده نموده و به همین شیوه آنرا خارج کرده تا منفذهای پروب به طور پر شده باشند. قبل از زمان بالا کشیدن، پروب باید بسته شده ونمونه ها در یک ظرف کاملا تمیز قرار داده شده باشند. این پروب ها در هر نوبت 400 گرم از مواد تست را جمع آوری می کنند. نمونه گیر پلیکان نیز تنها ابزار مجاز برای نمونه برداری های نهایی شناخته شده است. تعداد زیادی از ابزارهای نمونه برداری خود کار نیز وجود دارند و انتخاب ابزار نمونه برداری صحیح تصمیمی است که با توجه به معیارهای زیر باید اتخاذ گردیده شود:
نوع مواد و جداسازی آنها، نوع نقاله یا جریانی که نمونه ها را حرکت می دهد، ویژگی های خاص مواد، حجم ذرات، تراکم، میزان غبار، حال چسبندگی و ... .
یکی از رایجترین گونه های مورد استفاده در صنایع، استفاده از نمونه گیر برش عرضی است. نصب این ابزار به صورت دستی و در خطی از جریان گرانشی انجام می شود که جریان آزادانه مواد را موجب می شود. نمونه گیرهای جریانی با یک لودر منفذدار به گونه ای طراحی می شوند که منفذ آن در برابر جریان مواد و یا شیب آنها قرار بگیرد. برخی از محدودیت ها این ابزار عبارتند از: حجم ذرات، نمونه برداری از تنها یک بخش از محصول، مواد نمونه برداری باید خشک بوده و دارای جریان آزاد باشند.
محققان بیان نموده اند که استفاده از پروب های پنوماتیک مستلزم وجود طراحی صحیح در این نوع از ابزارها می باشد و در هر صورت باید از ابزارهایی که دارای اثرواکیوم بوده وذرات مواد را به درون می مکند، باید اجتناب نمود. پروب پنوماتیک باید دارای یک مخزن دوگانه باشد تا از این طریق تاثیر واکیوم آن برطرف گردیده شود.
در رابطه با مواد مایع قدیمی ترین ابزار نمونه برداری خودکار، روش جریانی مداوم است. این شیوه توسط جامعه شیمی آمریکا به تصویب رسیده است و حاوی یک خط Bleederساخته شده از یک لوله استاندارد است که در بخش عمودی در مسیر جریان قرار می گیرند. نمونه گیرهای Bamb یا منطقه ای، ابزارهایی هستند که برای گرفتن مایعات از یک حجم زیاد استفاده می شوند. این ابزارها استوانه هایی بسته شده با حجم های مختلف هستند و ظرفیت آنها 950 یا 120 میلی لیتر خواهد بود. شیر مخزن زمانی باز می شود که بمب به کف آن برخورد می کند. کاهش حجم نمونه بهوسیله ابزارهای مختفی انجام می شود. هدف از انجام این کار دستیابی به نمونه ای است که مبین حجم کلی محصول بوده باشد. دستی یا خودکار قابل تقسیم می باشند و در انتها، کیفیت نمونه و روندهای تحلیلی انجام می شوند.
علاوه بر ویژگی های فیزیکی اقلام مورد آزمایش، تست های حسی نیز باید انجام شوند. این تست ها یکی از اولین مراحلی هستند که در هر نمونه برداری توسط پرسنل انجام می شوند و اطلاعات لازم در رابطه با کیفیت کلی محموله را ارائه می کنند. موزینگ 2003 بیان نموده است که تست های حسی در زمان های دسته بندی کیفیت محصولاتی مثل گندم، هنوز هم مورد نیاز می باشند و به شناسایی ناخالص ها، آسیب های ناشی از حشرات و آلودگی های ناشناخته، کمک می کنند. این تست ها از آن جهت دارای اهمیت می باشند که خطرات احتمالی برای سلامت انسان یا حیوان را به خوبی شناسایی می کنند.
تعیین تعداد نمونه ها:
انتخاب اقلامی که بیانگر بیشترین تنوع هستند، از اهمیت بسیار زیادی و طراحی برنامه های کنترل کیفی برخوردار می باشد. میزان نمونه مورد نیاز از یک ماده غذایی خاص برای حصول اطمینان از ضریب اطمینان داده ها و اطلاعات به تنوع روندهای مورد استفاده بستگی دارد. در بیشتر مواد حصول اطمینان 95 درصد از اینکه میزان میانگین به دست آمده از مجموعه تحلیل ها در طیف مقدارهای مورد نظر قرار دارد، رضایت بخش خواهد بود. مشکل فعلی در زمینه نمونه برداری اطمینان از آن می باشد که نمونه ها به طور دقیق نماینده حجم کلی محصول بوده و به واسطه ماهیت فرایندهای فراوری تحت تاثیر قرار نگرفته است.
تعداد نمونه ها در رابطه با حجم بار وارده تعیین شده و تحت نظارت قوانین محلی قرار می گیرد. مثال هایی از تعداد نمونه برداری های لازم در جدول های 1 و 2 اشاره شده اند. انواع مواد مختلف یا شیوه های بارگیری به نمونه برداری با روشی نیاز دارند که اجازه دخالت متغیرهای خارجی در یافته های نهایی را ندهد.
انتخاب نمونه:
در فرایندهای تصمیم گیری نیاز است تا نمووه هایی به دست آورده شوند که نمایانگر حجم کلی محصول بوده باشند. استفاده از روندهای صحیح در هر نمونه برداری نه تنها کیفیت اقلام مشخص شده را تضمین می کند بلکه از آلودگی های احتمالی به وسیله مواد قبلی نیز جلوگیری می نماید. نمونه برداری نامناسب نیز یکی از فاکتورهای دخیل در عدم ویژگی خاص محصول نهایی خواهد بود. روندهای نمونه برداری و آموزش کارکنان مجاز، در هر صورت دارای اهمیت خواهد بود. حصول نتایج صحیح از روندهای تحلیلی، به آینه ی از حجم نمونه وهمسانی آن می باشد. اهمیت روندهای نمونه برداری، تعداد نمونه ها، فاصله نمونه برداری ها و حجم نمونه ها به طور خاص در زمانی دارای اهمیت می باشد که یک آلاینده مشکوک در مقدارهای که وجود دارد. بنابراین در این شرایط به حجم زیادی از نمونه ها نیاز خواهد بود. دستورالعمل های اتحادی اروپا برای کنترل دولتی بر اوکراتوکسین ها، مستلزم انجام نمونه برداری های بیشتر در مقایسه با روندهای رایج فعلی می باشند. دلیل اتخاذ این شیوه آن است که این سموم و هاگ های قارچی به طور همسان در درون حجم مواد پراکنده نمی شوند. محققان وجود یک رابطه میان تعداد نمونه ها ودقت روندهای تحلیلی نهایی را مشخص نموده اند. تست های انجام شده بر روی یک محموله ذرت حاوی مواد خارجی و سایر مواد، مفید هستند. نتایج به دست آمده از این تست ها در جدول شماره 3 نشان داده شده اند و هر یک از آنها بیان می دارند که زیاد بودن تعداد نمونه ها لزوما به معنای کسب نتایج تحلیلی بهتر نخواهد بود و از این روی اتخاذ تصمیمات عاقلانه اجتناب ناپذیر می باشد. ارزش مغذی اقلام غذایی در متابعت از قوانین بیومتدیک به دست آورده می شود و این امر بدان معناست که همیشه تفاوت هایی در بین محموله های دریافت شده وجود خواهند داشت. یک ماده غذایی دارای یک عدد پروتئین خام بوده و انجام یک نمونه برداری تصادفی در هر صورت بیانگر مقدارهای میانگین خواهد بود.
به همین دلیل است که انجام تنها یک نمونه برداری نتایج قطعی از میانگین محتویات مورد تحلیل را ارائه نمی کند. تنها یک روند مداوم نمونه برداری و جمع آوری اطلاعات است که ارزیابی مقدار میانگین از مواد پراکنده درهر زمان را امکان پذیر می سازد. بنابراین لازم است تا در هر زمان مقدار مناسبی از نمونه ها به دست آورده شده و آن ها را برای تحلیل های بعدی تقسیم نمود.
نتایج:
در زمان طراحی رژیم غذای حیوانات، کیفیت اقلام غذایی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد و این نکته به طور خاص زمانی دارای اهمیت است که مکان های تولید مواد غذایی تحت نظارت GMP یا HACCP قرار دارند. نمونه برداری یک بخش بسیار مهم از برنامه های کنترل کیفیت است و داده ها و اطلاعات به دست آمده از این روندها در تعین میزان کیفیت و روندهای تصمیم گیری دارای اهمیت می باشند. نمونه برداری در لحظه توزیع مواد همیشه یک امر مهم در موقعیت مالی تولیدکنندگان اقلام غذایی بوده و با توجه به اتخاذ روندهای بهداشتی جدید، امروزه از اهمیت بیشتری نیز برخوردار گردیده است. تمامی مراحل دخیل در فرایند نمونه برداری باید با ملاحظه نوع مواد، فرایند بارگیری و شیوه توزیع آنها، انجام شوند. تعیین صحیح کیفیت اقلام و ارزش غذایی آنها، حجم الگوی نمونه برداری را تعیین می کند نمونه برداری یک فرایند دینامیک است که در آن تولید کننده موادغذایی باید به بهترین اطلاعات ممکن در رابطه با کیفیت اقلام دست پیدا کند. نمونه برداری یک بخش ضروری از فرایندهای بازرسی بوده و در تعیین دقت نتایج نهایی دارای اهمیت بسیار زیادی می باشد. در صورتی که یک نمونه بیانگر حجم کلی محصول نبوده باشد، فرایند درجه بندی آن نیز گسترده مواد مغذی آن را نشان نخواهد داد. با دستیابی به نمونه های مناسب وانجام بررسی های دقیق مکان های تولیدی، کیفیت صحیح اقلام را در مدت کوتاهی تعیین می کند. شرایط نگهداری، خرد کردن، مخلوط کردن، فرآوری های حرارتی از تاثیرات بیشتری بر محصول نهایی برخوردار می باشند. بنابراین نمونه برداری یک فرایند اسان نبوده و انجام صحیح آن در همه زمان ها دارای اهمیت بسیار زیاد می باشد. روندهای تحلیلی بعدی و اطلاعات به دست آمده از آنها به روندهای صحیح نمونه برداری بستگی خواهند داشت ودر پایان، هدف ما انجام مدیریت صحیح بر کیفیت و تنوع اقلام وارداتی می باشد. این امرف هدف اصلی ما در هر برنامه کنترل کیفیت به شمار می آید. تعیین ارزش مالی برنامه های کنترل کیفیت در اغلب موارد بسیار دشوار است اما هزینه های صرف شده برای آگاهی کیفیت مواد خام مورد استفاده مورد استفاده در تولید باید به وسیله صرفه جویی های انجام شده در بهینه سازی هزینه های نهایی، توجیه گردیده شوند. تنوع مواد باید در قالب ارزش مالی یا به شکل آمینو اسیدها و سایر اقلام مغذی مهم دیگر، بیان گردیده شوند. با انجام سناریوهای رژیمی متفاوت، تنوع مواد مغذی در قالب هزینه های عمومی منعکس خواهد شد.