نقش کاروتنوئیدها در تامین ایمنی طیور

جیره های غذایی فاقد ترکیبات آنتی اکسیدانی، کیفیت کاروتنوئیدها را به تدریج کاهش می دهند.

---

نقش کاروتنوئیدها در تامین ایمنی طیور
نقش کاروتنوئیدها در تامین ایمنی طیورکاروتنوئیدها شامل دو دسته از ترکیبات هستند:
۱ – هیدروکربن های غیر اشباع محلول در چربی که تحت عنوان کاروتن ها نامیده می شوند.
۲ – هیدروکربن های غیر اشباع محلول در چربی که به صورت اکسید شده درآمده اند و تحت عنوان گزانتوفیل ها نامیده می شوند.
کاروتنوئیدها به وسیله گیاهان، قارچ ها و میکروارگانیسم ها تولید می شوند. مقدار تولید کل کاروتنوئیدها در سال توسط موجودات فوق الذکر، ۱۰۰۰۰ کیلوگرم می باشد. این در حالی است که کاروتنوئیدها در بدن مهره داران ساخته نمی شوند و باید از طریق جیره غذایی در دسترس این حیوانات قرار گیرند.کاروتنوئیدها وظایف فیزیولوژیکی مختلفی را در بدن بر عهده دارند که از آن جمله می توان به خاصیت جذب نور، خاصیت آنتی اکسیدانی و تقویت سیستم ایمنی در مقابل بیماری های مختلف، اشاره نمود.از نظر قابلیت تولید رنگ، کاروتنوئیدها اهمیت اقتصادی دارند به طوری که موفقیت تولید مثلی پرندگان وحشی و در نتیجه بقای این پرندگان تا حد زیادی به وجود کاروتنوئیدها در بدن آن ها باز می گردد. علاوه بر این، رنگ زرده تخم مرغ و رنگ مطلوب گوشت، دو صفت اقتصادی می باشد که در حفظ کیفیت این محصولات می تواند نقش موثری را داشته باشد.قابلیت ذخیره شدن کاروتنوئیدها در بافت های بدن پرنده به قابلیت هضم، جذب و متابولیسم آن ها بازمی گردد. نکته حائز اهمیت در این ارتباط آن است که حیوانات مختلف قادر به جذب انواع مختلفی از کاروتنوئیدها می باشند. به طور کلی پستانداران قادر به جذب کاروتن ها هستند، در حالی که پرندگان، جذب گزانتوفیل ها را ترجیح می دهند. علاوه بر تفاوت بین گونه ای، ترکیب جیره غذایی هم می تواند به عنوان یک فاکتور موثر در جذب رنگدانه موثر باشد. به طوری که
۱ – تشکیل میسل های چربی یکی از عوامل ضروری در جذب رنگدانه ها می باشد. بنابراین جیره غذایی باید شامل سطح مناسبی از چربی باشد.
۲ – جیره های غذایی فاقد ترکیبات آنتی اکسیدانی، کیفیت کاروتنوئیدها را به تدریج کاهش می دهند. بنابراین به منظور حفظ کیفیت کاروتنوئیدها در جیره غذایی، وجود ترکیبات با خواص آنتی اکسیدانی ضروری به نظر می رسد.
علاوه بر این، کاروتنوئیدها برای جذب یا سایر کاروتنوئیدها و اجزاء محلول در چربی موجود در جیره، رقابت می کنند.تعادل هورمونی بدن پرنده هم یکی از مواردی است که می تواند بر روی جذب رنگدانه موثر باشد. به طور کلی در طول دوره تخمگذاری، ذخیره کاروتنوئیدها در درون بافت های بدن کاهش می یابد ولی در عوض ذخیره آن ها در زرده تخم مرغ افزایش قابل ملاحظه ای را نشان می دهد. سایر عوامل موثر در جذب رنگدانه ها در بدن طیور عبارتند از : سن و نژاد پرنده.
وضعیت سلامت پرنده هم می تواند تاثیر بسیار چشمگیری بر روی جذب رنگدانه ها داشته باشد. به طور کلی بیماری های مربوط به دستگاه گوارش طیور از قبیل کوکسیدیوز (که باعث تضعیف جذب مواد مغذی می شود) می تواند ظرفیت هضم و جذب رنگدانه ها را در جیره غذایی کاهش دهد و به همان اندازه دفع رنگدانه ها را از طریق مدفوع افزایش دهد. ابتلا گله به بیماری های ویروسی (رئو ویروس ها، ویروس کوریزا و ویروس نیوکاسل) هم می تواند باعث تضعیف جذب رنگدانه ها شود. وجود مواد و ترکیبات سمی در جیره غذایی شامل سموم ناشی از انتروسیت ها و هپاتوسیت ها، می توانند جذب رنگدانه ها را کاهش و حتی مختل نمایند. درگیری گله به این بیماری ها، متابولیسم چربی ها و لیپوپروتئین ها را تحت تاثیر قرار می دهد. این تاثیر از طریق کاهش فعالیت لیپاز موجود در بافت ها، لیپوپروتئین پلاسما و تری گلیسرید پلاسما، می تواند کاهش جذب رنگدانه ها را موجب شود.
تحقیقات مختلف نشان می دهند که تحریک اولیه سیتوکینین اینترلوکین ۱ـ که در تغییرات مربوط به متابولیسم چربی ها موثر است، در قابلیت ذخیره شدن رنگدانه ها در بافت های مختلف بدن هم تاثیر ویژه ای دارد. از طرف دیگر همان طوری که ابتلا به بیماری های مختلف و پاسخ ایمنی به آن ها می تواند بر روی متابولیسم کاروتنوئیدها تاثیر بگذارد، مطالعات مختلف نشان می دهند که کاروتنوئیدها می توانند نقش مثبت و موثری را در تامین ایمنی بدن داشته باشند. کاروتنوئیدها می توانندهمانند آنی اکسیدان ها سیستم ایمنی بدن را تحریک نمایند. کاروتنوئدها همچنین با تاثیر مستقیم بر روی ژن های درون سلولی، می توانند اثر متقابلی را بین لنفوسیت های نوع B و T ایجاد نمایند و به این ترتیب ایمنی سلول را موجب می شوند. همچنین کاروتنوئیدها می توانند بر روی اتصالات بین سلولی تاثیر بگذارند و این ارتباطات را تقویت نمایند. این موضوع باعث می شود که از تقسیمات غیر قابل کنترل سلول ها و در نتیجه تومورهای مختلف در بدن جلوگیری شود. همچنین کاروتنوئیدها با دارا بودن خواصی مشابه ویتامین A می توانند موجب تحریک سیستم ایمنی شوند.
همچنین استفاده از لوتئین و کاروتن در جیره غذایی، موجب افزایش تکثیر لنفوسیت ها در طحال می شود. نکته جالب در این ارتباط آن است که در دسترس قرار گرفتن کاروتنوئیدها در طول مراحل نمو جنین، می تواند به طور غیر مستقیم، توانایی پرنده را در حفظ و ذخیره کاروتنوئیدها افزایش دهد. یافته های جدید ثابت می کند که کاروتنوئیدهای زرده تخم مرغ با کاروتنوئیدهای موجود در جیره تفاوت دارند. به این ترتیب که کاروتنوئیدهای موجود در زرده تخم مرغ می توانند تولید mRNA را برای تحریک ترشح مواد حد واسط افزایش دهند.