طرز تهیه خاک پیت ماس

پیت ماس(peat moss)  یا خزه تورب و یا خزه اسفاگنوم، نوعی ماده طبیعی تشکیل شده از بقایای خزه خاصی به نام اسفاگنوم است. خاک پیت ماس از ترکیبات مختلف تشکیل شده که گاهی به عنوان عنصر اصلی بستر گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیت ماس تا سال 1940 به‌عنوان سوخت فسیلی مورداستفاده قرار می‌گرفت و پس از آن جای خود را در صنعت کشاورزی و باغبانی باز نمود. پیت ماس می‌تواند 20 برابر حجم خود آب ذخیره کند و این ویژگی باعث می‌شود که بتواند رطوبت خاک را برای مدت زیادی حفظ کند. این ویژگی یکی از مهم‌ترین  فواید خاک پیت ماس محسوب می‌شود. خاک پیت ماس از مواد فیبری تشکیل شده است. این مواد در نوع مرده قابلیت تشکیل این نوع خاک را دارند. هنگامی که موجودات زنده، ماس یا خزه می‌میرند، در بطن باتلاق‌های پیتی جای می‌گیرند که این باتلاق‌ها مأمن مناسبی برای تجزیه این موجودات می‌باشند. خاک پیت ماس با آن چه که توسط باغداران یا کشاورزان به عنوان کمپوست تهیه می‌شود، متفاوت است. در واقع پیت ماس دارای خزه می‌باشد و زمانی تشکیل می‌شود که با فقدان هوا مواجه گردد که این پروسه نیز مستلزم گذر سال‌های متمادی است. خاک پیت ماس در صنعت کشاورزی به‌خصوص در گلخانه به‌عنوان بستر کشت هیدروپونیک مورد استفاده اقرار می‌گیرد.

روند تشکیل خاک پیت ماس

روند تبدیل این خزه‌ به پیت ماس پس از رشد خزه‌ها در محیط‌هایی با شرایطی چون رطوبت بالا، نور کم، اختلاف دمای بالا در فصل تابستان و زمستان، شرایط بی هوازی و همچنین دارای سایه در بیشتر ساعات روز آغاز  و پس از مدتی به پیت ماس که انبوه خشک شده خزهبا خاصیت  فیبری و جاذب است تبدیل می‌شود. شایان ذکر است امروزه علاوه بر روش طبیعی از روش‌های دیگری نیز برای تهیه خاک پیت ماس  استفاده می‌شود. بیشترین مقدار پیت ماس در روسیه و کانادا قرار دارد. کشورهایی چون فنلاند، سوئد، ایرلند و آلمان نیز شرایطی ایده‌آل برای تشکیل پیت ماس دارند.

انواع خاک پیت ماس

خاک پیت ماس در قالب رنگ، بافت و جنس‌های مختلفی به بازار ارائه می‌شود. پیت ماس دارای رنگ‌های قهوه‌ای، مشکی و سفید است که تفاوت آن‌ها در انواع مواد آلی موجود و بافت پیت ماس است. هریک از انواع خاک پیت ماس برای مصارف و خاک‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد که با تشخیص نوع خاک و محصول باید یکی از آن‌ها را انتخاب کنید. مثلا برای کاشت بذر کاکتوس باید از پیت ماس دانه‌ریز یا متوسط استفاده شود.

مزایای خاک پیت ماس

مزایای خاک پیت ماس بسیار زیاد است و اگر از آن به‌درستی استفاده شود، می‌تواند باعث رشد و بهبود وضعیت سلامتی گیاهتان شود. وجود ترکیبات آلی در این بستر خاک پیت ماس موجب بهبود ساختمان خاک و تهویه هوا خواهد شد. به همین دلیل در خاک‌های رسی و فشرده می‌تواند بسیار مثمرثمر باشد. خاک پیت ماس با پایدار کردن ساختار خاک می‌تواند از فرسایش خاک جلوگیری کند. از آنجا که ظرفیت نگهداری آب در این بستر بسیار بالا است می‌تواند گزینه‌ی بسیار مناسبی برای استفاده در خاک‌های ماسه‌ای و شنی باشد تا علاوه بر افزایش ظرفیت نگهداری آب به رشد میکرو ارگانیسم‌های مفید خاک نیز کمک کند. پیت ماس بدون حضور اکسیژن نیز تجزیه می‌شود، از این رو در محیط‌های مرطوب فاسد نمی‌شود و مواد آلی را به مرور به گیاه می‌رساند. این ویژگی پیت ماس را گزینه‌ای مناسب جهت اضافه نمودن به کمپوست می‌نماید. پیت ماس بسیار سبک  است و هر متر مکعب آن تنها حدود 380 کیلوگرم وزن دارد. خاصیت ارتجاعی آن باعث می‌شود در برابر فشار‌های وارده مقاومت کند و منافذ آن بسته نمی‌شود. پیت ماس خاصیت اسیدی دارد، از این رو برای گیاهانی که دوست‌دار محیط‌های اسیدی هستند، بهترین پیشنهاد است. این ماده می‌تواند اصلاح کننده خاک برای تغییر PH نیز باشد. این خاک مقاومت بالایی دربرابر شسته شدن دارد و می‌تواند مواد معدنی را در خود ذخیره کند، بنابراین می‌تواند به حفظ مواد آلی در خاک کمک کند.

خاک پیت ماس برای چه گیاهانی مناسب است؟

خاک پیت ماس برای گیاهای که محیط اسیدی دوست دارند، بهترین گزینه است. از گیاهانی که بهترین عملکرد را در خاک پیت ماس دارند می‌توان به گیاهانی چون زغال اخته، توت فرنگی، بادرنجبویه، یاحان، مرزنجوش، نعنا، پونه کوهی، رزماری، آویشن مارچوبه، تره فرنگی، کاهو، نخود فرنگی، کدو، آزالیا، کاملیا، گل ادریس و گل صدتومانی اشاره کرد.

زمان استفاده از پیت ماس

پیت ماس یک بستر عالی و مقوی برای رشد گیاهان محسوب می‌شود. معمولا پیت ماس را به تنهایی به‌عنوان بستر استفاده نمی‌کنند.   در گیاهانی که در محیط‌های اسیدی رشد می‌کنند، ترکیبی از خاک پیت ماس، پرلیت و کوک پیت مناسب است.

بهترین زمان استفاده از خاک پیت ماس در انواع خاک‌ها متفاوت است. برای مثال بهترین زمان استفاده در بسترهای ماسه‌ای زمانی است که خاک به جذب آب بیشتری نیاز دارد و در بستر رس در مواقعی است که نیاز به زهکشی بیشتری باشد. استفاده از خاک پیت ماس در مراحل ابتدایی کاشت بذر و دانه نیز مفید می‌باشد در زمان کوددهی خاک پیت ماس خشک و موجب ترک‌خوردگی خاک می‌شود و بهتر است در این زمان مورداستفاده قرار نگیرد. به‌طور کلی فرقی نمی‌کند که چه زمانی می‌خواهید گل بکارید، پیت ماس همیشه برای کاشت مناسب است و گل شما را همیشه سرزنده نگه می‌دارد.

روش استفاده از خاک پیت ماس

خاک پیت ماس یکی از بهترین انتخاب‌ها برای گیاهان اسیددوست است. اما یکی از مهم‌ترین مواردی که باید درمورد پیت ماس بدانید، وجود قارچ و بذر علف هرز در آن است که البته به سبب تشکیل خاک پیت ماس در فرایندی پیچیده و بدون اکسیژن، این موارد در برخی از این خاک‌ها مشاهده می‌شود. پیت ماس به سبب داشتن رطوبت بالا،  محلی مناسب برای رشد قارچ‌ها محسوب می‌شود که یکی از اصلی‌ترین معایب پیت ماس به‌حساب می‌آید. بنابراین قبل از استفاده از پیت ماس در بستر گیاهانی چون کاکتوس یا ساکولنت، بهتر است آن را با مواد قارچ‌کش و سم حشره‌کش ضدعفونی نمایید.