کود شیمیایی چیست؟ | انواع کود شیمیایی

معرفی خواص 3 کود شیمیایی برای درخت

کود شیمیایی به هر ماده معدنی با منشاء کاملاً یا جزئی مصنوعی گفته می‌شود که برای حفظ رشد گیاه به خاک اضافه می‌شود. کودهای شیمیایی به صورت مصنوعی از مواد معدنی تولید می‌شوند. از آن‌جایی که آن‌ها از مواد معدنی به طور مصنوعی تهیه می‌شوند، ممکن است اسیدهای مضری داشته باشند که مانع رشد میکروارگانیسم‌های موجود در خاک می‌شود. آن‌ها سرشار از سه ماده مغذی ضروری مورد نیاز برای رشد گیاه هستند. نمونه‌هایی از کودهای شیمیایی عبارتند از: سولفات آمونیوم، فسفات آمونیوم، نیترات آمونیوم، اوره، کلرید آمونیوم و مانند آن.

نحوه تولید کود شیمیایی و ترکیبات آن

صنعت کود، میلیون‌ها تن هوا، گاز طبیعی و سنگ معدن استخراج شده را به محصولات غذایی گیاهی بر اساس سه ماده مغذی ضروری نیتروژن، فسفر و پتاسیم تبدیل می‌کند. اما کودها چگونه تولید می‌شوند؟

  نیتروژن (N)

برای کودهای مبتنی بر نیتروژن، بزرگترین گروه محصول، فرآیند با مخلوط کردن نیتروژن از هوا با هیدروژن گاز طبیعی در دما و فشار بالا برای ایجاد آمونیاک آغاز می‌شود. تقریباً 60 درصد از گاز طبیعی به عنوان ماده خام مورد استفاده قرار می‌گیرد و مابقی برای تأمین انرژی فرآیند سنتز استفاده می‌شود. از آمونیاک برای تولید اسید نیتریک استفاده می‌شود و سپس برای تولید کودهای نیتراتی مانند نیترات آمونیوم (AN) با آن مخلوط می‌شود. آمونیاک همچنین ممکن است با دی اکسید کربن مایع برای ایجاد اوره مخلوط شود. هر دوی این محصولات را می‌توان بیشتر با آب مخلوط کرد تا محلول UAN (نیترات آمونیوم اوره) تشکیل شود.

فسفر  PHOSHPORUS (P)

کودهای مبتنی بر فسفر از سنگ معدن استخراج شده تولید می‌شوند. سنگ فسفات عمدتاً با اسید سولفوریک برای تولید اسید فسفریک تصفیه می‌شود که یا غلیظ و یا با آمونیاک مخلوط می‌گردد تا طیفی از کودهای فسفاته (P2O5) تولید شود.

پتاسیم (K)

پتاسیم سومین ماده غذایی مهم گیاهی است. کودهای مبتنی بر پتاسیم نیز از سنگ معدن استخراج شده تولید می‌شوند. برای تبدیل سنگ پتاس به غذای گیاهی می‌توان از چندین فرآیند شیمیایی از جمله کلرید پتاسیم، سولفات و نیترات استفاده کرد.

انواع کودهای شیمیایی

کودهای شیمیایی بر اساس نوع و شکل مواد مغذی موجود در آن‌ها طبقه‌بندی می‌شوند:

الف) کودهای نیتروژن دار (N)

ب) کودهای فسفاته

ج) کودهای پتاسیم

 1. کودهای نیتروژن دار

الف) کودهای نیترات حاوی نیتروژن به شکل نیترات هستند و توسط اکثر گیاهان ترجیح داده می‌شود، زیرا به راحتی در آب حل می‌شود و به سرعت در دسترس گیاهان قرار می‌گیرد. این کودها در شرایط مرطوب و غرقاب، شسته می شوند و به شکل گاز تبدیل می‌شوند و در دسترس گیاهان قرار می‌گیرند.

ب) کودهای آمونیکی حاوی نیتروژن به شکل آمونیکی هستند. در برابر شسته شدن کاملاً مقاوم هستند. از این رو، در شرایط غرق آب نیز استفاده می‌شود. اگرچه این کودها به راحتی در آب حل می‌شوند، اما به اندازه کودهای نیترات در دسترس گیاهان نیستند. مقداری زمان برای تبدیل NH4 به NO3 لازم است. از این رو، برای محصولات با رشد کند و طولانی مدت مناسب است.

ج) کودهای آمیدی به آسانی در آب محلول هستند و به راحتی توسط میکروارگانیسم‌های موجود در خاک تجزیه می‌شوند، این کودها به شکل آمونیکی و سپس به شکل نیترات تبدیل می‌شوند تا در دسترس گیاهان قرار گیرند. اوره ارزان‌ترین کود نیتروژن است. در خاک، اوره توسط آنزیم اوره ترشح شده و توسط میکروارگانیسم‌های خاک تجزیه می‌شود و در برابر شسته شدن مقاوم است.

2. کودهای فسفاته

در کنار نیتروژن، فسفر کمبودترین عنصر غذایی اولیه در خاک است:

الف) کودهای فسفاته محلول در آب حاوی فسفات به شکل بسیار محلول (H2PO4) در آب هستند و بنابراین به آسانی در دسترس گیاهان هستند، مانند سوپر فسفات منفرد (SSP: 16-18٪ فسفات). سوپر فسفات دوگانه (DSP: 32% فسفات)؛ سوپر فسفات تریپل (TSP: 42% فسفات).

ب) کودهای فسفاته محلول در اسید سیتریک، به راحتی در آب اسیدی / اسیدهای ضعیف محلول هستند و حاوی فسفر به شکل موجود (H3PO4) هستند.

 ج) کودهای فسفاته نامحلول، کاملاً نامحلول در آب هستند. کمی محلول در اسیدهای ضعیف مانند اسید سیتریک به عنوان مثال، سنگ فسفات (20-40٪P2O5)؛ پودر استخوان.

3. کودهای پتاسیم

عمده‌ترین آن‌ها سولفات پتاسیم (50٪K20) و موریات پتاس (60٪K2O) هستند. NPK کودهای پیچیده‌ای هستند که برای تامین هر سه ماده مغذی اولیه طراحی شده‌اند. در گریدهای مختلف مشخص می‌شوند که نشان‌دهنده درصد مربوط به نیتروژن (N)، فسفر (P2O5) و پتاس (K2O) است، به عنوان مثال، درجه NPK 15-15-15 به این معنی است که کود حاوی 15 درصد از هر کدام از N، P2O5 و K2O است. تولید کودهای شیمیایی مستلزم مقادیر زیادی انرژی است به عنوان مثال برای تولید یک کیلوگرم کود نیتروژن دار، کود فسفاته و کود پتاسیم 80 مگاژول. به ترتیب 12 مگا ژول و 8 مگا ژول انرژی مصرف می‌شود.

خواص کود شیمیایی برای درخت

تغذیه اولیه گیاه شامل جذب شانزده عنصر معدنی ضروری برای رشد گیاه است. علاوه بر کربن، هیدروژن و اکسیژن که از هوا و آب به دست می‌آیند، عناصر نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) به فراوانی مورد نیاز هستند. تحقیقات در مورد تغذیه گیاهان چوبی نشان داده است که نیتروژن عنصری است که بیشترین واکنش رشد را در درختان و درختچه‌ها ایجاد می‌کند. به همین دلیل، کودهای نیتروژن بالا با نسبت N-P-K 4-1-1، 3-1-1 یا 3-1-2 به طور کلی برای تغذیه گیاهان چوبی مستقر توصیه می‌شود. این‌ها شامل کودهایی با آنالیزهایی مانند 8-2-2، 15-5-5، 24-8-16 و فرمولاسیون‌های مشابه است. آنالیز به درصد نیتروژن، درصد فسفر (به عنوان P2O5) و درصد پتاسیم (به عنوان K2O) در کود اشاره دارد.

فسفر، پتاسیم و عناصر ضروری غیر از نیتروژن به آهستگی از خاک تخلیه می‌شوند. به شرطی که این مواد مغذی در سطوح توصیه شده باشند، یک برنامه کود برای گیاهان چوبی مستقر می‌تواند شامل استفاده از منابع نیتروژن به تنهایی باشد. کودهای کامل فقط باید برای درختان و درختچه‌ها استفاده شوند که آزمایش خاک و یا بافت برگ نیاز را نشان دهد.

استفاده از اشکال آهسته رهش نیتروژن کارآمدترین استفاده از این ماده مغذی را فراهم می‌کند زیرا رشد ریشه و جذب عناصر غذایی می‌تواند، در هر زمانی که دمای خاک بالای 40 درجه فارنهایت باشد اتفاق بیفتد. به آرامی منجر به رشد یکنواخت تر می شود. آن‌ها همچنین تأثیر بالقوه کمتری بر محیط زیست دارند. کودهای نیتروژن سریع رهش فقط در صورتی باید استفاده شوند که هدف از کوددهی بازیابی محتوای نیتروژن برگ و سبز کردن گیاهان باشد.

معایب کودهای شیمیایی

یکی از معایب اصلی کودهای شیمیایی این است که برخلاف کودهای آلی، چندین کود شیمیایی مانند اسید سولفوریک و اسید کلریدریک دارای اسید بالا هستند. این محتوای اسیدی بالا باعث از بین رفتن باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن می‌شود که برای تامین نیتروژن گیاه در حال رشد مفید است. در مقابل، کودهای آلی از رشد باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن حمایت می‌کنند.

 جمع‌بندی