آشنایی با کوکوپیت ، یکی از بهترین بسترهای کشت در صنعت کشاورزی و باغداری

کوکوپیت نوعی بستر کاشت است که از الیاف پوست و پوشش میوه نارگیل یا الیاف تنه درخت نارگیل تهیه می شود که می‌توان از ان به عنوان بستر کاشتی مناسب و جایگزین خاک یا مخلوط با آن استفاده کرد.

---

در صنعت کشاورزی و باغداری یکی از عوامل مهم وضروری توجه به بستر کشت است . اهمیت نوع خاکی که در ان گل و گیاه عمل می اوریم از نکات کلیدی برای موفقیت در کشاورزی و باغبانی است. اینکه از چه نوع خاک یا بستر کاشتی برای پرورش و نگهداری از گیاهان آپارتمانی یا کاشت سبزی و صیفی جات استفاده کنیم در بازده کار نقش موثری دارد . با توجه به مشکل کم آبی سال‌های اخیر در کشور استفاده از کوکوپیت بدلیل قابلیت بالایی که در حفظ اب دارد بیش از پیش گسترش یافته است . و کشاورزان و باغداران با بهره‌ گیری از آن تولیدات و محصولات بهتری خواهند داشت . بر این اساس در این مطلب به معرفی کوکوپیت و مزایای استفاده از آن می پردازیم .

کوکوپیت چیست و چگونه تهیه می گردد ؟
کوکوپیت نوعی بستر کاشت است که از الیاف پوست و پوشش میوه نارگیل یا الیاف تنه درخت نارگیل تهیه می شود که می‌توان از ان به عنوان بستر کاشتی مناسب و جایگزین خاک یا مخلوط با آن استفاده کرد. یکی از ویژگیهای بارز کوکوپیت که ان را به گزینه ای ایده ال جهت بستر کشت تبدیل کرده است ، قابلیت نگهداری زیاد آب است . کوکوپیت می تواند آب را بخوبی در خود نگه دارد از این رو موجب صرفه جویی مصرف آب در بخش کشاورزی می‌گردد .
کوکوپیت را از الیاف دورریختنی پوست نارگیل تولید می‌کنند. روش کار به این صورت است که رشته‌های نازک پوست نارگیل را جدا می کنند ، سپس این پوسته و الیاف را به مدت شش ماه یا بیشتر در اب خیس می کنند ، این کار جهت عمل امدن الیاف است و باعث می شود که الیاف و پوسته نارگیل به طور طبیعی تجزیه شود . البته این فرآیند امروزه در مدت زمان کوتاه تری انجام می گردد و با تکنیک‌های پیشرفته ماشینی حال حاضر این عملیات را می توان طی یک هفته انجام داد. لذا پس از خیساندن ، رشته‌ها به‌وسیله‌ی شانه‌های مخصوص از پوسته جدا می‌شوند، سپس خشک شده و پودر می گردد و در این مرحله کوکوپیت خشک و عمل‌آوری شده به ‌صورت قالب های آجری شکل ، صفحات گرد و یا تخته ای درمی‌آیند و یا به صورت نرم بسته‌بندی می‌گردند . کوکوپیت را هم می‌توان جایگزین خاک کرد و هم آن را بصورت ترکیب و مخلوط با خاکهای دیگر مانند پرلیت و پیت ماس بکار برد . امروزه ازکوکوپیت در کشت هیدروپونیک خانگی و تجاری به طور گسترده استفاده می‌کنند .

مزایای کوکوپیت چیست؟
عوامل زیادی کوکوپیت را به بستری مناسب جهت کشت تبدیل کرده است که در ذیل به چند نمونه اشاره می کنیم :
۱. صرفه جویی در مصرف آب
برجسته ترین مزیت کوکو پیت ، قابلیت بالای ان در حفظ و نگهداری اب است ، که ان را نسبت به دیگر انواع بستر کاشت متمایز می سازد . زیرا هم در مصرف آب صرفه جویی می کند و هم به رشد بهینه گیاه کمک می‌کند. کوکو پیت در واقع شبیه اسفنج عمل می کند و آب را تا ۲۰ برابر وزن خود در خاک نگه می دارد، در نتیجه رطوبت خاک بالا رفته، باعث صرفه جویی قابل توجهی در مصرف آب در بخش کشاورزی می‌گردد .
۲. تخلخل هوایی عالی
خاک کوکوپیت که از مخلوط خاک معمولی با کوکوپیت به دست می‌آید از قدرت تهویه بسیار خوبی برخوردار است. کوکوپیت حتی زمانی که از آب اشباع شده باشد تخلخل هوایی بسیار خوبی دارد و در نتیجه مخلوط ان با خاک از تراکم و فشردگی خاک جلو گیری می کند و ضمن اصلاح خاک از سفت شدن و فشردگی آن جلوگیری می نماید . این امر موجب افزایش رویش بذر، ریشه ، گل و میوه در گیاهان می شود. عملکرد این ماده در کشت صیفی جات مخصوصا گوجه فرنگی و در تولید گلهای شاخه بریده بخصوص گل رز و گل لیلیوم و در کاشت بذر درخت و درختچه بسیار قابل توجه است .
۳. عاری از بیماری‌های خاکزی و آفات
از دیگر مزایای کوکوپیت ، عاری بودن آن از آفات و بیماری ها و انواع بذر علف هرزاست. الیاف نارگیل به دلیل اینکه در بالای درخت و بالاتر از سطح زمین رشد می‌کنند عاری از بسیاری از آلودگی‌هایی هستند که منشا ان خاک است .
۴. ماندگاری بالا
کوکوپیت نسبت به دیگر انواع بستر کاشت ماندگاری بیشتری دارد و حداقل برای چهار سال و حداکثر تا ۱۰ سال می‌توان از آن به عنوان بستر کاشت استفاده کرد . الیاف کوکوپیت ، از تراکم و فشردگی ذرات خاک جلوگیری می کند و محیط مناسبی را برای رشد و توسعه ریشه فراهم می نماید .
۵. PH مناسب برای رشد گیاه
کوکوپیت ، دارای PH ایده آل بین ۵/۶ تا ۶/۵ بوده و به خنثی نمودنPH خاک های قلیایی کمک می کند ودر نتیجه موجب جذب مناسب مواد غذایی به ریشه می گردد .
۶. کاهش زمان جوانه زنی و تسریع رشد ریشه
کیفیت ذاتی الیاف نارگیل و تهویه مناسب این بستر باعث شده تا استفاده از خاک کوکوپیت برای جوانه زدن بذر‌ها و کاشت قلمه به عنوان بهترین بستر کاشت، شناخته شود. طبق نتایج به دست امده ، کوکوپیت سرعت جوانه‌زنی بذر‌ها و ریشه‌دار شدن قلمه‌ها را افزایش می‌دهد . به دلیل در دسترس بودن آب و هوای بهینه برای ریشه دارنمودن سریع و تکثیر ایده آل گیاه مناسب می باشد.
۷. کمک به حفظ محیط زیست
کوکوپیت ماده‌ای کاملا طبیعی و آلی است و هیچ گونه تأثیر نامطلوب بر محیط زیست ندارد و بعد از تجزیه شدن به طبیعت بازمی‌گردد.
۸ . آبیاری بهینه
کوکوپیت بر خلاف پیت ماس رطوبت را حتی در هوای خشک هم جذب می کند . این سهولت خیس شدن و خصوصیت زهکشی سریع الیاف نارگیل بدان معنی است که الیاف نارگیل نیازی به آبیاری مکرر و در فواصل کوتاه ندارد . این امر منجر به کاهش مصرف کود و هزینه کمتر آبیاری می گردد .

معایب کوکوپیت چیست ؟
استفاده از کوکوپیت با همه ی مزایایی که دارد محدودیتها و معایبی نیز دارد . که البته معایب ان بسیار کمتر از مزایای آن است.
۱. کمبود مواد غذایی
یکی از مهمترین معایب کوکوپیت کمبود عناصر غذایی موجود در آن است . بنابراین در صورت استفاده از این بستر به تنهایی لازم است تا از محلو‌لهای غذایی و کود مایع برای تغذیه گیاهان استفاده کرد. همچنین توانایی دوباره خیس شدن و خصوصیت زهکشی سریع کوکوپیت باعث کاهش و هدرفت عناصر غذایی از طریق آبشویی می‌شود.
۲. قیمت بالا
از معایب کوکوپیت قیمت بالای ان است . کوکوپیت نسبت به باقی خاکها قیمت بالاتری دارد و در کل ماده گرانی محسوب می‌شود. قیمت بالای آن به دلیل وارداتی بودن آن است . از این رو هزینه اولیه زیادی را برای گلخانه‌داران به همراه خواهد داشت. و این یکی از معایب ان است.
۳. احتمال وجود نمک در کوکوپیت
دقت کنید کوکوپیتی که انتخاب می‌کنید چگونه تولیدشده است. اگر پوست نارگیل‌ها در آب‌شور خیسانده شده است مطمئن شوید توسط تولیدکننده با آب تازه شستشو شده باشد یا خودتان این کار را انجام دهید.
۴. پاک‌سازی با مواد شیمیایی
در پایان فرآیند خشک‌کردن، بسته‌های الیاف نارگیل با مواد شیمیایی پاک‌سازی می‌شوند تا از رشد عوامل بیماری‌زا در آن‌ها جلوگیری شود. اطلاع از چگونگی این کار کمک می‌کند تا محصولتان را کنترل کنید، چون باقیمانده‌ی مواد شیمیایی ممکن است رشد گیاه را تحت تأثیر قرار دهد. برای اطلاعات بیشتر برچسب تولیدکننده را مطالعه کرده یا به وب‌سایت آن مراجعه کنید .

چگونه می توان از کوکوپیت استفاده کرد ؟
کوکوپیت به صورت قالب‌های فشرده در مراکز فروش تجهیزات کشاورزی و گل و گیاه موجود است. جهت استفاده باید آنها را باز کرده در معرض هوا قرار داد و به آن آب اضافه کرد . هر ۱ کیلوگرم کوکوپیت فشرده بعد از قرار گرفتن در آب و جذب رطوبت ، می‌تواند به ۱۵ لیتر کوکوپیت مرطوب تبدیل شود که بسته به سایز گلدان و نوع گیاه ، می‌توان آن را به تنهایی یا مخلوط با دیگر بستر‌های کاشت مانند پرلیت، پیت ماس، خاک اره و … در گلدان قرار داد . کوکوپیت اغلب از کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند سریلانکا، هندوستان و … وارد کشور میشود.
طبق نظر کارشناسان علم کشاورزی استفاده از کوکوپیت به تنهایی به عنوان بستر کاشت مناسب نیست و بهتر است در ترکیب با دیگر بستر‌ها استفاده شود. ترکیب رایج برای استفاده در بستر گیاهان خانگی و زینتی معمولا نسبت ۵۰ درصد کوکوپیت + ۴۰ درصد پیت ماس + ۱۰ درصد پرلیت است.
Trichodema نوعی قارچ است که به طور طبیعی در کوکوپیت موجود است و در همزیستی با ریشه گیاه ، آن را از قارچ های بیماری زا مانند Pythium محافظت میکند. این خصوصیت در کوکوپیتهای استرلیزه شده وجود ندارد. کوکوپیت به عنوان یک افزودنی به خاک بکاربرده می شود و با توجه به کمبود مواد مغذی در ترکیب آن معمولا تنها افزودنی برای رشد گیاه نیست. وقتی گیاه در کوکوپیت پرورش داده می شود بسته به نوع گیاه باید از مواد مغذی دیگر نیز استفاده کرد.
بعضی از کوکوپیتها به خوبی تجزیه نمی شوند و شروع به مصرف کردن نیتروژن موجود می کنند و در صورت کم بودن، برای مصرف نیتروژن با گیاه رقابت می کند. کوکوپیتهای نامرغوب شامل مقادیر زیادی EC ) نمک ) می باشند که قبل از مصرف باید شسته شوند. قالبهای کوکوپیت بر اساس نوع و درصد الیاف و میزان باز شدن پس از جذب آب درجه بندی می شوند. به دلیل خواص فیزیکی خاص کوکوپیت در کشتهای هیدروپونیک به طور گسترده از این ماده استفاده می گردد .

کشور‌های تولید کننده کوکوپیت کدامند ؟
در حال حاضر دو کشور تولید کننده کوکوپیت در سطح جهان هند و سریلانکا هستند :
۱. هند : کشورهند به دلیل داشتن درختان نارگیل فروان یکی از تولید کنندگان کوکوپیت است ، اما کوکوپیت‌های این کشور به علت شوری زیاد ، در ایران خریداری ندارد. زیرا این کوکوپیت‌ها را با آب دریا آبشویی می کنند و برای کشور ما که در بیشتر مناطق شوری آب زیاد است ، مناسب نمی باشد .
۲. سریلانکا : کوکوپیت‌های این کشور دارای کیفیت و مرغوبیت بالاتری نسبت به هند است ودرصد شوری پایین‌تر، سرعت حجم گیری و بازشدن بالاتری دارد.

کوکوپیت برای کشت چه گیاهانی استفاده می‌شود؟
از کوکوپیت به عنوان بستر کشت سیستم هیدروپونیک ، برای بستر کاشت گوجه فرنگی، فلفل دلمه ، خیار و گیاهان آپارتمانی می‌توان استفاده‌ کرد. هم چنین این خاک بستر خوبی برای رشد و رویش گیاه و بذر، نشا، انواع پیاز و قلمه است. در بخش صیفی‌جات و گلهای شاخه بریده مانند رز و لیلیوم و نیز کاشت درختچه و قارچ نیز عالی عمل می‌کند .
یکی دیگر از کاربردهای ان ، بستری عالی برای تکثیر و کاشت کاکتوس است . هم آب مورد نیاز را برای گیاه ذخیره می کند و هم بسیار سبک است و آب اضافی را به سرعت از گلدان خارج می کند . لذا می توان برای تکثیر کاکتوس از کوکوپیت و کمی پرلیت استفاده کرد .

کاربردهای مختلف کوکوپیت :
کوکوپیت به عنوان محیط کشتی برای خزانه های نهال و نشاء، در گیاهان گلدانی ، در عملیات طراحی باغ ، تولید گلها، سبزیجات، درختها و درختچه ها به روش هیدروپونیک ، در پرورش قارچ بعنوان لایه پوششی و در صنایع تولید کمپوست استفاده می شود.
به عنوان جایگزین کودگیاهی .
به عنوان خاک مرغوب برای گلدان ( قابل ترکیب با شن و کود گیاهی )
برای رشد گیاه قارچ لازم و حیاتی است .
چون کوکوپیت، یک جذب کننده خوب و قوی است میتوان از کوکوپیت خشک برای جذب روغن در زمین های لغزنده استفاده کرد .
به عنوان بستر در محل های نگهداری حیوانات برای جذب فضولات حیوانی جهت تمیز ماندن اینگونه محیط ها .

انواع کوکوپیت بر اساس درصد اختلات اجزای آن :
بافت فاین : که شامل هشتادو پنج درصد پیت و پانزده درصد الیاف با اندازه حداکثر ۴ سانتی‌متر است
بافت مدیوم : که شامل هشتاد تا هشتاد و پنج درصد پیت و همچنین پانزده تا بیست درصد الیاف با اندازه حداکثر ۱۵ سانتی‌متر می‌باشد.
کوکوچیپس : که شامل سی درصد پیت و سی تا شصت درصد چیپس و مابقی الیاف با ابعاد متغیر می‌باشد.





.