بررسی اجمالی بخشهای یک سیستم آبیاری

پمپ‌ها زمانی بکار برده مى‌شوند که سطح آب در منبع اصلى پائین‌تر از سطح مزرعه باشد و یا قرار باشد از سیستم‌هاى آبیارى تحت فشار استفاده کنیم.

---

بسته به شرایط و وضعیت‌هاى مختلف براى تأمین آب و انتقال آن به مزرعه و توزیع آن در سطح زمین روش‌هاى مختلفی به‌کار گرفته مى‌شود. اگر منبع تامین آب یک مزرعه چاه و لایه‌هاى آبدار زیرزمینى باشد در این‌صورت ناچاراً باید از پمپ استفاده کرد.
پمپ‌ها زمانی بکار برده مى‌شوند که سطح آب در منبع اصلى پائین‌تر از سطح مزرعه باشد و یا قرار باشد از سیستم‌هاى آبیارى تحت فشار استفاده کنیم.
ایستگاه‌هاى پمپاژ آب معمولاً از یک یا چند پمپ سانتریفوژ و یا گریز از مرکز افقى یا عمودى تشکیل شده‌اند که با نیروى برق یا مولدهاى احتراق داخلى کار مى‌کنند. پمپ‌هاى سانتریفوژ عمودى براى بالا آوردن آب از منابع سطحى و یا براى استخراج آب از منابع زیرزمینى مورد استفاده قرار مى‌گیرند و پمپ‌هاى سانتریفوژ افقى معمولا براى بالا کشیدن آب از کانال‌ها استفاده مى‌شوند تا محور پمپ زیر سطح آب قرار گیرد.
این انتقال یعنب هدایت آب از منبع تا مزرعه ممکن است توسط کانال‌هاى روباز و یا لوله‌هاى تحت فشار صورت گیرد. بعضی وقتها نیز آب توسط لوله‌هاى نیمه‌پر و یا آبراهه‌اى سرپوشیده منتقل می شود که به آنها لوله‌هاى کم فشار هم گفته مى‌‌شود. سیستم انتقال آب بسته به اینکه آبراهه روباز و یا لوله‌هاى تحت فشار باشد، تجهیزات مخصوص خود را داراست تا بتواند آب را در طول مسیر انتقال تحت کنترل و اندازه‌گیرى قرار دهد.از جمله این تأسیسات مى‌توان وسایل اندازه‌گیری، آبشارها، مقسم‌ها و آبگیرى‌هاى فرعى را برشمرد .
سیستم‌هاى بارانى ، سیستم‌هاى سطحى یا ثقلى و سیستم‌هاى قطره‌اى یا خرد آبیارى سه روش عمده در توزیع آب در سطح مزرعه هستند که هیچ کدام بر دیگرى برتری ندارد و هر کدام داراى محاسن و معایب خود می باشد که باید متناسب با شرایط انتخاب شوند.
به عنوان مثال در زمین‌هائى با شیب کمتر از ۲ درصد و یا در مواردى که کارگر فراوان در اختیار است سیستم‌هاى سطحى مناسب‌ترند و در زمینهای سبک با نفوذپذیرى زیاد و یا اراضى شیب‌دار و فرسایش‌پذیر مى‌توان از سیستم‌هاى بارانى استفاده کرد. اما هزینه و سرمایه‌گذارى اولیه در این سیستم‌ها بیشتر از سیستم‌هاى ثقلى است. در وضعیتى که ارزش آب زیاد بوده و مقدار آن نیز کم باشد و یا آنکه آب شور بوده و بخواهیم فقط براى هر بوته یا درخت به تنهایى آب را تأمین کنیم روش آبیارى قطره‌اى ارجح است.
آخرین قسمت از یک سیستم آبیارى بخشى است که آب اضافى باید از مزرعه خارج شود. زارعین معمولاً این بخش را نادیده گرفته و حتى ممکن است از خروج آب اضافى از زمین جلوگیرى نمایند. مثلاً غالباً مشاهده مى‌شود که انتهاى کَرت‌ها یا جوبچه‌ها را سد کرده و مانع خروج آب اضافى از زمین مى‌گردند و چنین تصور مى‌کنند که بدین‌صورت جلو تلفات آب گرفته مى‌شود. حال آنکه در این وضعیت قسمت انتهایى مزرعه غرقاب شده و باعث خفگى گیاه و از بین رفتن آن مى‌گردد. در صورتى‌که باید به این نکته مهم توجه شود که زه‌آب بخشى از آب آبیارى بوده و همان‌طور که در تأمین آب براى مزرعه دقت مى‌شود در خروج و زهکشى آب اضافى نیز باید دقت کافى بعمل آمده و تمهیدات لازم براى انجام آن درنظر گرفته شود. بطور خلاصه یک طرح آبیارى مطابق شکل (اجزاء مختلف یک شبکه آبیاری) سه قسمت عمده تشکیل شده است که عبارتند از:
قسمت مصرف
قسمت دفع
قسمت انتقال
در قسمت انتقال آب پس از وارد شدن به مزرعه با نهرهاى کوچک توزیع مى‌شود. به‌طورى‌که در بالاى هر قطعه زمین یک نهر قرار مى‌گیرد تا آب از آن توسط سیفون، لوله دریچه‌دار و یا وسایل دیگر وارد مزرعه شود.