کاربرد لوله های پلی اتیلن در بخش کشاورزی و آبیاری

با توجه به رشد جمعیت در جهان، نیاز به غذا نیز افزایش می یابد و قسمت اعظم این غذا از راه کشاورزی به دست می آید.

---

شناخت انواع لوله های قابل مصرف در آبیاری تحت فشار
لوله های مورد استفاده در ادوات سیستم های آبیاری تحت فشار
لوله های مورد استفاده در سیستم آبرسانی
آشنایی با سیستم های آبیاری تحت فشار
آبیاری قرقره ای یاگان
آبیاری بارانی
آبیاری خطی یا لینیر
آبیاری دوار مرکزی یا سنترپیوت
آبیاری قطره ای
نکات ضروری در استفاده از سیستم آبیاری قطره ای
شناخت انواع لوله های قابل مصرف در آبیاری تحت فشار
لوله های قابل مصرف در سیستم آبرسانی:
لوله پلی اتیلن HDPG:
مشخصات عمده و شاخص لوله پلی اتیلن به شرح زیر است:
اتصالات آن رزوه ای و جوشی است.
ضریب هیزن ویلیام این لوله 140 می باشد (هر چه ضریب هیزن ویلیام لوله بیشتر باشد اصطحکاک آب در داخل لوله کمتر است).
فشار کارکرد آن 5/2-4-6-10 اتمسفر است.
سایز لوله پلی اتیلن 16-20-25-32-40-50-63-75-90-110-125-140-160-180-200-225-250-280-315 میلی متر است.
محاسبه قطر لوله بر اساس قطر دهانه قطر دهانه خارجی لوله است و بر حسب میلی متر می باشد.
لوله آزبست:
مشخصات لوله آزبست:
محاسبه قطر لوله بر اساس قطر داخلی دهانه لوله و بر حسب میلی متر است.
ضریب هیزن ویلیام آن 140 است.
اتصالات آن شامل مانشن، سوکت و اورینگ است.
طول لوله آزبست 4 متر و یا 5 متری است.
فشار کارکرد 6-9-12-15 اتمسفر است.
لوله پلیکا PVC:
اتصالات آن نر و ماده، اورینگ و اتصالات سری است
محاسبه قطر بر اساس قطر داخلی دهانه لوله و بر حسب اینچ است.
ضریب هیزن ویلیام این لوله 140 می باشد.
فشار کارکرد آن 2-4-6-8-10-12-14-16 اتمسفر است.
لوله آلومینیوم:
تا فشار 20 اتمسفر را تجمل می کند.
ضریب هیزن ویلیام این لوله 120 می باشد.
طول شاخه های لوله آلومنیومی 6-9-12 متری است.
محاسبه قطر لوله بر اساس قطر داخلی لوله است و بر حسب اینچ می باشد.
اتصالات آن جوشی، بست و قلاب، کمربند و اتصالات سری است.
لوله گالونیزه:
ضریب هیزن ویلیام این لوله و بر حسب اینچ است.
طول لوله 6 متر است.
اتصالات آن قفل، کمربند و برشن است.
2. لوله های قابل مصرف در ادوات سیستم های آبیاری تحت فشار:
لوله گالوانیزه:
قابل استفاده در سیستم آبیاری سنترپیوت و سیستم های آبیاری خطی یا لینیر.
لوله پلی اتیلن:
قابل مصرف در لوله های آبده سیستم آبیاری قطره ای و سیستم گان یا قرقره ای.
لوله آلومینیوم:
قابل مصرف در سیستم آبیاری غلطان و سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک.
•آشنایی با سیستم های آبیاری تحت فشار
سیستم آبیاری قرقره ای یاگان:
این سیستم بیشتر برای تکمیلی و در اراضی دیم استفاده می شود و تشکیل گردیده از قرقره، شاسی، لوله پلی اتیلن، آبفشان گان و غیره.
نکات ضروری در مورد استفاده از سیستم یا گان:
-در مناطق گرم اگر مدت طولانی آب در لوله باشد و سپس دستگاه را روشن نمود ممکن است آب داغی که روی محصول ریخته می شود موجب بروز خساراتی در روی محصول می گردد، بنابراین باید بعد از انجام آبیاری آب داخل لوله را تخلیه نمود.
در این روش لوله پلی اتیلن روی قرقره ای پیچیده شده است که به تراکتور در مزرعه جابجا می شود و انتهای لوله پلی اتیلن آبفشان یا گان قرار دارد.
-استفاده از این سیستم در موقع سبز کردن محصول باعث کوبیدگی خاک و عدم سبز شدن محصول می شود و می بایستی در ابتدای کاشت از سیستم مه پاش استفاده کرد. عرض پاشش آب در گان 60 تا 70 متر است.
-استفاده از این روش در ارضی رسی و سنگین و یا برای کشت گیاهانی که دارای بذر زیر هستند باید با دقت کافی انجام گیرد تا بتوان از این سیستم استفاده نمود.
آبیاری بارانی
-.آبیاری بارانی کلاسیک:
4- سیستم کاملا ثابت.
1- سیستم کاملا متحرک
2- سیستم نیمه متحرک
3- سیستم ثابت با آب پاش متحرک
سیستم کاملا ثابت:
در این روش کل سیستم کاملا ثابت است و بیشتر برای خزانه کاری و محصولات خاصی استفاده می شود.
لازم به یادآوری است که هنگاه عملیات کاشت و برداشت و در پایان فصل آبیاری کلیه لوله های روی سطح زمین را باید جمع آوری نمود.
سیستم کاملا متحرک:
در این روش کلیه سیستم قابل انتقال و جابجایی است و بیشتر جهت استفاده از آبیاری تکمیلی استفاده می شود.
سیستم کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک:
در این روش کلیه لوله ها و بال ها ثابت است و فقط آبپاش ها که روی رایزرها نصب می شوند متحرک است. در این روش کلیه لوله ها را می توان در زیر خاک نصب کرد. مزایای این روش سهولت کار با آن و سادگی سیستم است.
مزایای آبیاری بارانی کلاسیک:
-امکان آبیاری در اراضی شیبدار و ناهموار.
- صرفه جویی در مصرف آب و توزیع یکنواخت آب در مزرعه.گ
-کاهش علف های هرز در مزرعه.
-کاهش هزینه های تولید.
-توزیع یکنواخت سم و کود در مزرعه.
-تمیز شدن برگ گیاهان و جلوگیری از سرمازدگی.
-آبیاری بارانی مکانیزه:
• سیستم آبفشان غلطان یا ویلمو.
• سیستم آبیاری خطی یا لینیر (Linear).
• سیستم آبیاری دوار مرکزی یا سنترپیوت.
• سیستم آبیاری قرقره ای یا گان.
-3سیستم آبفشان غلطان یا ویلمو:
این روش آبیاری برای سطوح بزرگ و هموار و همچنین برای گیاهان زراعی پا کوتاه که حداکثر ارتفاعشان یک متر بیشتر نباشد، استفاده می شود.
این دستگاه شامل قسمت های زیر است:
چرخ ها: محیط چرخ ها 6/4-5 یا 6 متر می تواند باشد که معمولا محیط چرخ ها را کمتر از 60 متر انتخاب می کنند. فاصله چرخ ها از هم دیگر 12 متر است.
لوله های اصلی: لوله های اصلی در این سیستم از جنس آلومنیوم است که طول هر شاخه آن 12 متر است. طول دستگاه یا بال می تواند تا 372 متر باشد. لوله های اصلی به وسیله لوله خرطومی به شیر هیدرانت یا شیرهای آبده وصل می شوند.
آبپاش ها: آبپاش ها روی بال ها قرار دارند که زیر هر آبپاش یک سوپاپ تخلیه آب است، که بعد از اتمام کار سیستم، آب دستگاه تخلیه می شود. فاصله آب پاش ها از هم 12 متر است، که بعد از اتمام کار سیستم، آب دستگاه تخلیه می شود. فاصله آبپاش ها از هم 12 متر است.
موتور و شاسی: که در وسط قرار دارد.
نکات قابل توجه در استفاده از این سیستم:
-آب لوله ها یا بال ها باید تخلیه گردد
-دستگاه را باید با ترمز مخصوص یا کیسه شن در مزرعه ثابت نگه داشت.
-در مواقع جابجایی سیستم باید شیر فلکه را بست و لوله رابط خرطومی را از دستگاه جدا کرد و ترمز را آزاد کرد.
-کنترل و سرویس موتور دستگاه انجام شود.
-مانعی در مسیر حرکت نباشد.
-سیستم آبیاری خطی یا لینیر:
در این روش آبگیری از کانال وسط مزرعه یا از طریق لوله های زیرزمینی و شیر هیدرانت های کنار مزرعه انجام می شود.
در سیستم خطی، دستگاه به صورت مستقیم حرکت می کند تا به انتهای مزرعه برسد سپس باید در همین مسیر برگردد حال برای اینکه در مواقع برگشتن قسمت انتهای مزرعه گل آلود است بهتر است، دستگاه نصف مزرعه را آبیاری کند سپس تا انتهای مزرعه بدون انجام آبیاری حرکت کند و در زمان برگشت انتهای مزرعه را آبیاری کند و قسمت ابتدای مزرعه که قبلا آبیاری شده بوده بدون آبیاری حرکت کند.
-3سیستم آبیاری دوار مرکزی یا سنترپیوت:
این سیستم در حال حاضر یکی از مکانیزه ترین سیستم های آبیاری تحت فشار است که برای آبیاری در سطوح بزرگ و یکپارچه و برای اراضی نسبتا سبک استفاده می گردد و مزرعه را به صورت دایره ای آبیاری می کند. مساحت تحت پوشش این سیستم بین 25 تا 60 هکتار است.
قسمت های مختلف دستگاه سنترپیوت عبارتند از:
- بال اضافی:
این بال برای آبیاری گوشه های مزرعه استفاده می شود و در مواقع ضروری بر روی دستگاه نصب می گردد.
- برج ثابت مرکزی:
این برج در محل برداشت آب مستقر است و تابلوی کنترل کامپیوتری در این سکو نصب است و سیستم به دور این برج می چرخد.
- بال ها یا Spam:
طول بال ها حدود 5/52 متر است و تعداد آن ها بستگی به وسعت مزرعه دارد. در انتهای بال ها شیر تخلیه آب وجود دارد که وقتی دستگاه خاموش می شود فشار آب داخل لوله ها کاهش می یابد و شیر خودکار انتهای لوله باز شده و آب درون بال ها را تخلیه می کند و برعکس موقعی که دستگاه را روشن می کنیم و فشار آب در داخل بال ها زیاد می شود شیرها به طور اتوماتیک و خودکار بسته شده و در نتیجه آب از آب پاش ها خارج می شود.
- برج متحرک:
برج های متحرک که دارای دو چرخ هستند و با سرعتی حدود 2 متر در دقیقه حرکت می کنند.
-آب پاش ها:
که به فاصله 3 متر از یکدیگر روی بال ها نصب گردیده است و در این سیستم می توان از دو نوع آبفشان استفاده کرد:
الف) آبفشان با فشار کم که آب را به صورت اسپری روی محصول می پاشد که بیشتر در اراضی شنی به کارمی رود.
ب) آبفشان ضربه ای که به فشار بیشتری نیاز دارد و برای خاک های نسبتا سنگین تر استفاده می شود.
ضمنا آب پاش های دورتر از برج مرکزی دارای آبدهی بیشتری نسبت به آب پاش های نزدیک برج هستند. زیرا آب پاش های دورتر مساحت بیشتری را تحت پوشش قرار می دهند.
• آبیاری قطره ای
در این روش بیشترین راندمان آبیاری وجود دارد و در اکثر باغات مورد استفاده قرار می گیرد.
تجهیزات آبیاری قطره ای عبارتند از:
-1سیستم کنترل مرکزی
-2لوله های اصلی و فرعی
-3قطره چکان ها
سیستم کنترل مرکزیک
شامل:
-فیلتر توری:
این فیلتر از دو فیلتر داخل هم تشکیل شده و تصفیه نهایی توسط این فیلتر انجام می گیرد و باید هفته ای دو مرتبه این توری ها را تمیز کرد.
-پمپ تامین کننده فشار آب
-سیکلون:
اولین مخزنی که بعد از پمپ قرار دارد سیکلون است و آب از پهلو وارد دستگاه شده و پس از چرخش و دوران شن های موجود در آب به مخزن پایین سیکلون سقوط می کند و آب از مجرای خروجی بالای سیکلون خارج می شود. 80 درصد رسوبات در سیکلون ته نشین می گردد.
-فیلتر شن:
فیلتر شن بعد از سیلکون قار دارد. در این دستگاه سه لایه شن روی یک فیلتر یا صفحه مشبک قرار دارد که آب از بالا وارد دستگاه شده و پس از عبور از لایه های شن و جدا شدن ذرات معلق و مواد اضافی آب از مجرای خروجی پایین دستگاه خرج می شود.
برای شستن و تمیز کردن شن ها باید شیر فلکه 1 و 3 را بست و شیرهای 2 و 4 را باز کرد تا جریان آب حالت عکس پیدا کرده و رسوبات از دهانه شماره 4 خارج می شود و در حالت کار باید شیر 1 و 3 را باز نمود تاسیستم کار کند.
-مخزن کود:
این مخزن بین فیلتر شن و فیلتر توری قرار دارد و کودهای قابل حل در آب در این مخزن ریخته و سپس وارد سیستم می شود.
کودهای قابل حل در آب عبارتند از:
اوره، نیترات آمونیوم، سولفات آمونیوم، کلرور پتاس و کودهای میکرو.
نکته قابل توجه اینکه شلینگ ورودی آب به مخزن کود باید تا نزدیکی انتهای تانک برسد تا کود با آب به خوبی مخلوط گردد. طریقه کود دادن به این نحو است که کود قابل حل در آب را باید طبق نظر کارشناس و با توجه به نوع گیاه در تانک کود ریخت و شیر فلکه زیر تانک کود را آن قدر ببندیم که اختلاف فشار بین دو نقطه ورود و خروج آب در داخل تانک حدود 5 متر باشد بنابراین کود بخ نسبت معین وارد آب آبیاری می گردد.
لوله های آبیاری قطره ای:
-لوله های فرعی که قطره چکان ها روی آنها نصب است و در سطح باغات و روی زمین قرار دارند.
-لوله های اصلی که آب را از ایستگاه پمپاژ به مزرعه می برد.
-لوله های نیمه اصلی که آب را از لوله های اصلی گرفته و به لوله های فرعی می رساند.
قطره چکان ها:
ساختمان قطره چکان ها که جلو فشار آب اضافی را گرفته و در مقابل سرما و گرما مقاوم می باشند.
قطره چکان ها انواع مختلفی دارند مانند قطره چکان در خط – روی خط تنظیم شونده – تک خروجی و چند خروجی که بر حسب نیاز از آنها استفاده می شود. گاهی در آبیاری قطره ای به جای قطره چکان از آبفشان هم استفاده می شود که انواع مختلفی دارد.
-بابلر: که آب را به صورت فواره مانند پخش می کند.
-مه پاش: که آب را به صورت مه پخش می کند.
-میکروجت: آب را به صورت چندین رشته باریک پخش می کند.
عواملی که باعث گرفتگی قطره چکان ها می شود:
-عوامل بیولوژیکی مانند باکتری و جلبک
-عوامل فیزیکی مانند شن و ماسه
-عوامل شیمیایی مانند رسوبات سولفات کلسیم و منیزیم
نکات ضروری در استفاده از سیستم آبیاری قطره ای:
-اگر در طول فصل از آب شور استفاده شده بهتر است در فصل زمستان خاک را به وسیله آبیاری غرقابی شستشو داد.
-استفاده از صافی در مجرای خروجی آب از استخر یا کانال های آبیاری
-سیستم را در پایان فصل آبیاری جرم گیری و شستشو داد و آب لوله ها را تخلیه نمود.
مراقبت و سرویس های لازم از دستگاه های آبیاری قطره ای:
فیلتر صافی:
در داخل محفظه فیلتر صافی دو عدد فیلتر توری وجود دارد که باید در هر نوبت آبیاری بازدید و تمیز نمود.
طریقه تمیز کردن سیکلون:
هفته ای یک مرتبه دریچه پایین مخزن سیلکون را باز کرده و رسوبات ته نشین شده در این مخزن را تخلیه می کنیم.
فیلتر شن:
طریقه تمیز کردن فیلتر شن به این روش است که شیر فلکه ورود آب در بالا و شیر ورود آب به مخزن کود یا فیلتر صافی را بسته و سپس شیر فلکه ورود آب در جهت عکس جریان قبلی حرکت کند و املاح و رسوبات ته نشین شده را به خارج هدایت کند.
دقت شود که هر ساله بایستی شن داخل مخزن را تعویض و یا خارج نمود و شستشو داد.
سرویس های لازم در شروع فصل آبیاری:
سرویس موتور پمپ.
قبل از شروع فصل آبیاری کلیه فیلتر ها بازدید شود تا در صورت پارگی آنها را تعویض نمود.
تعویض شن داخل مخزن فیلتر شن و یا شستشوی آن.
بازدید از کلیه لوله ها (در صورت پارگی تعمییر یا تعویض گردد)
دقت شود که انتهای لوله و کلیه شیرها بسته شود.
سرویس ها و مراقبت های لازم در حین کار:
-1فیلترها را باید حداقل 3 روز یک مرتبه به طور مرتب بازدید و تمیز کرد.
-2انتهای لوله های آبده را هر ماه بازدید و سعی کنید حداقل ده دقیقه آب از انتهای آن خارج شود تا رسوبات لوله ها شسته شود.
-3هر دو ماه یک بار شیر انتهای لوله های اصلی که خاک بیرون گذاشته است را باز کنید و اجازه دهید حداقل ده دقیقه آب انتهای لوله ها خارج شود تا در اثر این کار در لوله ها رسوب ایجاد نشود.
سرویس ها و مراقبت های لازم در پایان فصل آبیاری:
-1کلیه شیرهای ساده و اتوماتیک را باز کنید.
-2در قسمت کنترل مرکزی مهره ها و ماسوره ها را شل کنید.
-3شیرهای تخلیه تانک کود، فیلتر صافی، فیلتر شن و سیکلون را باز کنید تا آب آنها به طور کامل تخلیه شود.
-4انتهای لوله های اصلی و آبرسان را باز کنید تا آب داخل لوله ها و مرکز کنترل به خوبی تخلیه شود.
-5در فصل سرد توصیه می شود اطراف شیر فلکه ها و شیرهای اتوماتیک را با گونی ببندید.
مزایای آبیاری قطره ای:
کنترل زمان و دور آبیاری
افزایش کیفیت و کمیت محصول
صرفه جویی در مصرف آب
کاهش هزینه های کاری
امکان آبیاری در اراضی شیبدار و ناهموار
استفاده از منابع آب باد بی کم
افزایش سطح زیر کشت
امکان دادن عناصر غذایی همراه با آب آبیاری
کاهش رویش غلف های هرز
عدم ایجاد فرسایش خاک