عوارض افزایش نمک بیش از حد مجاز در کنسانتره دامی

در گاوان علائم مسمومیت نمک به اختلالات دستگاه گوارش و CNS  یا سیستم اعصاب مرکزی مربوط می شود.

---

عوارض افزایش نمک بیش از حد مجاز در کنسانتره دامی
دکتر علی چرمدوزی
بروز علائم مسمومیت از نمک در صورت خورانیدن نمک اضافی ( بیش از حد مجاز) و همزمان محرومیت از آب شرب در تمام گونه های حیوانی ا زتمام نقاط جهان گزارش شده است و جیره های حاوی 3 تا 4 درصد نمک طعام معمولا موجب بروز مسمومیت در طیور و بسیاری از چهارپایانمی شوند .
خوک و طیور نسبت به مسمومیت از نمک بسیارحساس تر از سار حیوانات می باشند با این وجودگاو و گوسفندنیز در صورت افزوده شدن بیش از حد نمک طعام به جیره غذایی معمولا عوارض مسمومیت از نمک را نشان می دهند بویژه اگر از نظر دستبابی به آب شرب سالم نیزدچار مشکل شوند.
گوسفند تا 1% درصد وجود نمک در آب آشامیدنی را تحمل می نماید و میزان 5/1% ممکن است موجب بروز مسمومیت شود لذا بطور عموم توصیه می شود آب شرب دامها زیر 5/0 % نمک داشته باشد.
مسمومیت از نمک مزمن نیز موجب اختلالات گوارشی ، از بین رفتن اشتهاء ، کاهش وزن و دهیدراتاسیون می شود.
در گاوان علائم مسمومیت نمک به اختلالات دستگاه گوارش و CNS  یا سیستم اعصاب مرکزی مربوط می شود ریزش بزاق ، افزایش تشنگی ، استفراغ ، درد ناحیه شکم و اسهال از علائم اولیه مسمومیت نمک می باشند که نهایتا به عدم تعادل ، چرخش ، کوری ، تشنج و فلجی و مرگ ختم می شود.
در کالبد گشائی حیوانات تلف شده از مسمومیت با نمک ، ادم عضلات اسکلتی ، تجمع مایع در پرده پریکارد مشهود است ( هیدروپریکارد)
در موراد مسمویت های بسیار شدید ممکن است هیچگونه علائم واضحی در روی لاشه دام تلف شده مشاهده نشود .
جهت تائید تشخیص می توان در سرم خون و یا مایع مغزی نخاعی میزان سدیم را اندازه گیری کرد جراحات مغزی ، آنالیز مواد غذائی و اندازه گیری میزان نمک آب شرب از نظر میزان سدیم نیز به تائید تشخیص کمک می نماید.
جهت درمان دام دچار مسمومیت با نمک طعام درمان خاصی وجود ندارد خارج کردن خوراک و آب شرب حاوی نمک از دسترس دامها در وهله اول توصیه شده است و بهد باید آب شرب فاقد نمک بهمقدار کافی در اختیار دامهای مسموم  قرار گیرد.هرچندکه مصرف آب اضافی ممکن است موجب پیدایش ادم در مغز شود و موجبات بروز علائم عصبی را در دام فراهم نماید.
در موارد شدید کهدام مسموم توانائی نوشیدن آب را ندارد بایستی با لوله معدی آب وارد دستگاه گوارشی حیوان شود.علیرغم اقدامات درمانی میزان مرگ و میر در موراد مسمومیت های شدید ممکن است به یژبیش از 50% برسد در دامهای کوچک تجویز سرمهای دکستروز هیپرتونیک و یا قندی نمکی ایزوتونیک ممکن است در کاهش عوارض مسمومیت و برطرف کردن دهیدراتاسیون مفید باشد.
بطور کلی میزان نیاز به سدیم و کلرین 1/0 % ماده خشک مواد غذائی است. هرچند نمک را معمولا بصورت آزاد در اختیار دام می گذارند و یااغلب به اجزاءجیره غذائی بویژه کنسانتره ها و سیلو افزوده مس شود ولی در هر صورت توصیه می شود بایستی در هر مورد به حداقل قناعت کرد . به نظر می رسد در شرایط نگهداری در مرتع گاوان به میزان نمک بیشتری نسبت به گاوانی که جیره غذائی آماده دریافت می کنند احتیاج دارند.
همچنین گاوان جهت مصرف زیاد نمک بایستی بتدریج عادت نمایند و همواره آب شرب سالم بهمیزان کافی در اختیار حیوان قرار گیرد . کمبود نمک اشتهای کاذبی جهت مصرف بیش از حد نمک در حیوان ایجاد می نماید. تدوام کمبود نمک نیز منجر به لاغری ، ژولیدگی و کاهش تولیدات دام می شود.
مقادیر مورد نیاز نمک جیره روزانه توصیه شده :
 در گاوان خشک کوچک : 12 گرم
در گاوان شیر ده ممتاز 42 گرم