دلایل استفاده از روشهای نوین سیستم های آبیاری


دسته بندی: آبیاری
دلایل استفاده از روشهای نوین سیستم های آبیاری

آب به عنوان منبع و سرچشمه حیات یکی از اصلی‌ترین عوامل رشد و توسعه در جوامع بشری و همچنین توزیع ‏گونه های گیاهی درسطح زمین به شمار می آید.
آب به عنوان منبع و سرچشمه حیات یکی از اصلی‌ترین عوامل رشد و توسعه در جوامع بشری و همچنین توزیع ‏گونه های گیاهی درسطح زمین به شمار می آید. ازسوی دیگربخش کشاورزی که تأمین کننده اصلی غذا، این نیاز ‏حیاتی در جهان به شمار می رود، کاملاً وابسته به منابع آبی است به طوری که بیشترین میزان مصرف آب درجهان ‏‏(حدود75درصد) به بخش کشاورزی اختصاص یافته است که این رقم درکشورهای درحال توسعه به بیش ‏از90درصدآب مصرفی میرسد. این درحالی است که درایران 92درصد آب استحصالی ازمنابع مختلف درعرصه ‏کشاورزی مصرف می‌شود و تنها کمتراز 8 درصدآن به مصارف خانگی وصنعتی می‌رسد. اما متأسفانه بایدگفت که ‏به دلیل رواج شیوه های آبیاری سنتی درکشور که از راندمان پایینی برخوردارند ، عملاً بیش از75 درصدآب ‏مصرفی دربخش کشاورزی به هدر رفته ونقش مؤثری درتولید محصول ایفا نمی‌نماید. آبیاری
طبق آمار اعلام شده درسال‌های اخیر به دلیل کاهش نزولات جوی در ایران و برداشت بی رویه ازمنابع آب ‏زیرزمینی ، باکاهش سالانه بیش از3 میلیارد مترمکعب ذخیره آب های زیرزمینی روبرو هستیم . همچنین متوسط ‏سالانه آب های سطحی مورد استفاده دربخش کشاورزی بالغ بر240 میلیون مترمکعب است. با مقایسه حجم کل آب ‏مصرفی در بخش کشاورزی (یک میلیارد مترمکعب) و مساحت اراضی فاریاب زیرکشت انواع محصولات زراعی ‏وباغی به ترتیب 69470 و82000 هکتار مشاهده می‌شود که سالانه به طور متوسط 12 الی 13هزارمترمکعب ‏درهرهکتار از اراضی زراعی مصرف می شود. این درحالی است که با استفاده ازتکنولوژی و دانش روز دنیا در ‏زمینه آبیاری می توان تا حد زیادی ازهدر رفتن این منابع حیاتی وگرانقدر جلوگیری نمود. دراین راستا ترویج ‏استفاده ازسیستم های نوین وبه نسبت کم هزینه آبیاری و بهینه سازی مدیریت ازمنابع آب امری بسیارمؤثراست‎.‎
گرچه درسال‌های اخیراستفاده ازشیوه های آبیاری تحت فشار رشد سریعی داشته است لکن روش های آبیاری, آبیاری ‏سطحی هنوز هم رایج ترین شیوه آبیاری در دنیاست. درایران 90درصدکل آبیاری کشوربه طریق سطحی یا ردیفی ‏انجام می شود‏‎.‎
روش های آبیاری سطحی بدلیل پایین بودن سرمایه گذاری اولیه ، هزینه کم تعمیر و نگهداری و نیاز به انرژی کمتر ‏نسبت به روشهای آبیاری تحت فشار ، یکی از متداولترین روشهای آبیاری در دنیا می باشد‏‎.‎
بدآبیاریلیل ماهیت ذاتی روابط آب و خاک ، راندمان پایین و پیچیده بودن مدیریت آبیاری از عمده نقاط ضعف این ‏روش به شمار می‌آید که این ناشی از درجه اتوماسیون پایین ، عدم امکان بکارگیری ابزار و تاسیسات اندازه‌گیری و ‏کنترل جریان و از طرف دیگر نیاز به نیروی کارگری ماهر در این روش آبیاری می‌باشد . پیشرفتهای اخیر در ‏تکنولوژی روشهای آبیاری سطحی بطور قابل ملاحظه‌ای برتری سیستم‌های تحت فشار را از نظر بازدهی کاهش ‏داده و یا در برخی شرایط از بین برده است‏‎ .‎
با توجه به مشکلات و مسائلی که در استفاده از نهرهای خاکی برای آبرسانی به مزارع وجود دارد ، ایجاب می کند ‏تا دیگر روشهایی که برای این منظور می تواند به کار برده شود نیز مورد ارزیابی قرارگیرد تا ضمن حفظ مزایای ‏آبیاری سطحی ، از معایب آن کاسته گردد‏‎ .‎
روش های آبیاری تحت فشاراغلب باوجود راندمان بالا بامحدودیت های متعددی مواجهند که مانع ازکاربرد وسیع ‏آنها شده است . استفاده ازاین روش ها پیش زمینه های متعددی را می‌طلبد. ازجمله نیاز به یکپارچه سازی اراضی ‏کشاورزی ، سرمایه گذاری کلان دولتی و خصوصی ، با صرفه‌تر شدن کار کشاورزی برای تولیدکننده . برخی ‏محدودیت های ذاتی این سیستم ها نظیرعامل گرفتگی و عامل شوری. به همین دلیل نیز روش های آبیاری تحت فشار ‏تاکنون نتوانسته اند در کشور جایگزین روش های آبیاری سطحی شده ودر مقیاس وسیع مورد استقبال قرارگیرند‎.‎