اختلاف آمار تولید گندم برای توجیه واردات یا عملکرد مطلوب‏


دسته بندی: اخبار کشاورزی
اختلاف آمار تولید گندم برای توجیه واردات یا عملکرد مطلوب‏

سوء مدیریت ناشی از اختلاف آماری در بخش تأمین محصول استراتژیک گندم هزینه‌ ارزی هنگفتی را از محل ‏واردات بر کشور تحمیل می‌کند.‏
سوء مدیریت ناشی از اختلاف آماری در بخش تأمین محصول استراتژیک گندم هزینه‌ ارزی هنگفتی را از محل ‏واردات بر کشور تحمیل می‌کند.‏
آمار اعلام شده تولید گندم از سوی دو وزارتخانه جهاد کشاورزی و صنعت،معدن و تجارت در رسانه‌ها اختلاف ‏آفرین شد.‏
وزارت جهاد کشاورزی مدعی است که تولید گندم ایران در سال 91 بیش از 14 میلیون تن بوده و وزارت ‏صنعت، معدن و تجارت مدعی است، کاهش تولید این محصول استراتژیک، مسئولان بازرگانی را مجبور به ‏واردات بیش از 6 میلیون تن گندم کرده است.‏
این نوشته به دنبال بررسی صحت و سقم آمار تولیدی دو وزارتخانه نیست و در نگاهی کلان‌تر به چرایی و تبعات ‏این اختلاف می‌پردازد. البته با اجرای قانون معطل مانده مجلس شورای اسلامی چشم انداز روشنی پیش روی ‏دولت آینده خواهد بود.‏
چرا علی‌رغم توجه اصحاب رسانه، باز اختلاف آماری در دستگاه‌های دولتی است؟‏
در این جریان رسانه‌ای برخی از آب گل آلود ماهی گرفته و توپخانه تخریب و سیاست‌بازی خود را به سمت ‏شخص یا گروهی خاص می‌گیرند. این افراد این‌گونه به مخاطب القا می‌کنند که مدیران دولتی با آمارسازی قصد ‏پوشاندن عیوب مدیریتی خود را دارند. بی‌شک اگر آمارسازی در این سطح صورت می‌گرفت، تا کنون بارها بر ‏ملا شده بود و رسانه‌ها به کرات به آن پرداخته بودند.‏
دلیل این اختلافات آماری بیش از اینکه به جهت خطا یا فساد فردی در روند آمارگیری باشد، خطای سیستمی در ‏شیوه استخراج اطلاعات مورد نیاز است.‏
سازوکار ثبت اطلاعات تولید در وزارتخانه جهاد کشاورزی و همچنین اطلاعات واردات در گمرک جمهوری ‏اسلامی بر مبنای خود اظهاری ذینفعان است. به عبارت دیگر کشاورز و تاجر می‌گوید، چه میزان تولید و واردات ‏صورت گرفته است. جالب اینجاست که هیچ وقت صحت این اطلاعات در روند آمارگیری بررسی و تأیید ‏نمی‌شود. اطلاعاتی که با منافع اظهارکنندگان رابطه مستقیم دارد، به گونه‌ای که کشاورز برای در اختیار گرفتن ‏تسهیلات بیشتر چاره‌ای جز بیان آمار تولید بیشتر ندارد و واردکننده‌ برای دریافت بیشتر ارز دولتی (ارزانتر) باید ‏حجم بیشتری را اظهار کند. این خوداظهاری ذینفعان در مقیاس بزرگ وزارتخانه‌ای هم وجود دارد. وزارتخانه ‏جهاد کشاورزی که توفیقش در گرو ارائه آمار بالای تولید است و همچنین وزارتخانه تجارت که حجم فعالیتش در ‏گرو ارائه آمار بالای واردات و صادرات است، هر یک خودشان اظهارکننده آمار عملکردی خود هستند.‏
بنابراین بدیهی است که هر سال شاهد این تناقضات باشیم. از یک سو آمار تولید مطلوب است و از سوی دیگر ‏واردات گسترده صورت می‌گیرد. از یک طرف کشاورزان از اشباع بازار توسط کالاهای خارجی می‌نالند و از ‏طرف دیگر به جهت کاهش عرضه هزینه مصرف‌ مردم بالا می‌رود.‏
عواقب این اختلاف آمار چیست؟
سوء مدیریت ناشی از اختلاف آماری در بخش تأمین محصولات استراتژیک هزینه‌های ارزی هنگفتی را بر ‏کشور تحمیل می‌کند. فقدان شفافیت اطلاعات تصمیم‌گیران را در دو راهی اجازه واردات یا ممنوعیت واردات ‏سرگردان می‌سازد. اگر نیاز به واردات باشد و وارداتی صورت نگیرد، امنیت ملی تحت الشعاع قرار می‌گیرد که ‏معمولاً به جهت پرهزینه بودن این تصمیم این اتفاق هرگز نمی‌افتد. اما اگر نیازی به واردات نباشد و این کار ‏صورت بگیرد، هزینه ارزی هنگفتی بر بودجه عمومی دولت تحمیل می‌شود. اولین نتیجه واردات غیر ضرور این ‏است که دولت بدون بررسی کارشناسی و در یک ضرب الاجل مجبور به خرید کالا در زمان‌ اوج قیمت جهانی ‏می‌شود. بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که با فرض واردات 6 میلیون و 700 هزار تنی سال 91، بد موقع ‏خریدن گندم خارجی حدود 134 میلیون دلار هزینه اضافی به کشور تحمیل کرده است. عارضه بعدی واردات غیر ‏ضرور بی اعتماد کردن کشاورزان به نظام است. وقتی کشاورزان می‌بینند که دولت گندم تولیدکننده خارجی را ‏حتی دو برابر گندم داخلی می خرد، کشش تولید در سال زراعی آتی کاهش یافته و حجم تولید کم خواهد شد.‏
هزینه‌های هنگفت این چنینی در حالی بر کشور تحمیل می‌شود که طرح کاداستر زمین‌های کشاورزی در استان ‏فارس متوقف شده و طرح اصلاح نظام گمرکی که یکی از اهداف اصلی آن شفافیت اطلاعات تجاری کشور است، ‏در سالهای اخیر به فراموشی سپرده شده است.‏
چشم انداز روشنی که قانون معطل مانده پیش روی دولت آینده می‌گشاید
قانون تمرکز وظایف و اختیارات بخش کشاورزی ذیل وزارت جهاد کشاورزی که توسط مجلس نهم تصویب شد، ‏زمینه‌ساز مدیریت یکپارچه زنجیره تولید کالاهای استراتژیک است. اصلاح ساختاری دولت در صورت اجرای ‏صحیح این قانون، اساسی‌ترین فرصت خدمتگزاری در بخش کشاورزی را فراهم ساخته است. با تصویب این ‏قانون وزارتخانه‌ای که تا سال پیش تنها از او آمار تولید کشاورزی می‌خواستند، باید به دنبال کنترل بازار هم باشد. ‏اصولاً در یک نظام پاسخ‌گویی واحد و اعطای اختیارات لازم مدیریت زنجیره تولید، بهانه‌ها و اختلافات سیاسی ‏جای خود را به اقدامات ملی جهت اصلاح زیربنایی تولید می‌دهد. از این پس وزارت جهاد کشاورزی باید با ‏اولویت دهی به توان تولید داخل، بازار محصولات غذایی را مدیریت کند. اگر واردات بی‌منطقی صورت گیرد و ‏تولید ضربه بخورد، وزارت جهاد کشاورزی باید پاسخگو باشد. همچنین اگر واردات مورد نیاز صورت نگیرد و ‏بازار با اختلال مواجه شود، وزارت جهاد کشاورزی باید پاسخگو باشد. در این صورت وزارتخانه متولی زنجیره ‏تولید محصولات غذایی شفافیت اطلاعات را بیش از هر منتقدی ضرورت توسعه کار خود دانسته و به دنبال تحقق ‏آن خواهد دوید.‏

خبرگزاری فارس – 92/4/23‏