رانت پشت پرده توزیع شیر


دسته بندی: اخبار کشاورزی
رانت پشت پرده توزیع شیر

همسویی برخی از قسمت‌های بدنه دولت که با ارایه برخی طرح‌ها اتفاق افتاده است  این شایبه ‏را ایجاد کرده که دامنه این انحصار تا مسوولان گسترده شده است‎.‎
سیاست‌های قیمتی دولت در بازار شیر با ایجاد انحصار، رانت قابل توجهی را برای عده محدودی ‏ایجاد کرده است. همسویی برخی از قسمت‌های بدنه دولت که با ارایه برخی طرح‌ها اتفاق افتاده است نیز این شایبه ‏را ایجاد کرده که دامنه این انحصار تا مسوولان گسترده شده است‎.‎
افزایش هزینه‌های تولید در بخش دامپروری موضوعی نیست که بتوان بر آن چشم پوشید. افزایش هزینه‌ای که در ‏برخی از بخش‌ها مانند تامین خوراک دام تا 200درصد هم رسیده است. در شرایط تورمی سال گذشته، دولت ابتدا ‏شیر یارانه‌ای را حذف می‌کند اما برای حمایت از مصرف‌کننده و حفظ قدرت خرید شیر، به دامداران فشار وارد ‏کرده که قیمت‌ها را فقط تا سقف مورد نظر او افزایش دهد. سقف مورد نظر دولت هم 960‌تومان در کیلو آن هم ‏برای شیری با کمترین میزان بارمیکروبی و بالاترین کیفیت تا ابتدای هفته جاری بود‏‎.‎
در این میان به دلیل محدودبودن صنایع لبنی که خریداران عمده شیر خام محسوب می‌شوند؛ دامداران ناگزیرند ‏شیر تولیدی خود را به قیمت‌های دلخواه صنایع که غالبا پایین‌تر از قیمت تصویب شده است؛ به فروش رسانند. ‏البته باید در نظر داشت که صنایع لبنی نیز از سوی دولت تحت فشار قرار گرفته تا محصولات فرآوری‌شده را با ‏قیمت‌های مورد نظر دولت بفروشند. طبیعی است در شرایطی که حاشیه سود صنایع به حداقل رسیده و در برخی ‏موارد تولیدشان با چند درصد زیان همراه است؛ برای خرید شیر خام با حداقل قیمت تمام تلاش خود را به کار ‏برند‎.‎
حال بشنوید از راهکار دولت. از آنجا که مسوولان نمی‌خواستند تحت هیچ شرایطی اجازه افزایش قیمت ‏مصرف‌کننده را تا سطح مورد انتظار تولیدکنندگان دهند و از سویی باید پاسخی به دامداران و صنایع لبنی ‏متضررشده داشته باشند لذا چاره را در آن می‌بینند که اجازه دهند شیر دامدار به صورت فله‌ای و بدون ‏فرآوری‌شدن در بازار فروخته شود تا به این ترتیب دامدار با گسترده‌ترشدن بازار مصرف، تولیدش را تا سقف ‏قیمت بفروشد و از این رهگذر به حیات خود ادامه دهد‏‎.‎
در واقع دولت با قربانی‌کردن سلامت مردم، زمزمه‌های عرضه فله‌ای شیر را از اردیبهشت ماه سر داد. هرچند ‏مواضع متناقض مسوولان سازمان دامپزشکی، همه را در سردرگمی نگه داشته است اما اجرای آزمایشی طرح ‏عرضه شیر فله‌ای در خراسان رضوی، خبری بود که به طور رسمی اعلام شد‏‎.‎
در این بین معاون بهداشت و پیشگیری سازمان دامپزشکی در گفت‌وگو با رسانه‌ها از یک سو با عرضه شیر فله ‏مخالفت کرده و از سویی دیگر آن را در شرایط گرانی راهگشا دانسته است‏‎!‎
اگرچه دامداران با استناد به اینکه شیر خام مازاد مصرف روی دست آنها مانده، از تشکیل کمیته‌ای برای خرید ‏تضمینی شیر خام مازاد خبر داده و اعلام کردند که براساس مجوز سازمان دامپزشکی، شیر تولیدی دامداری‌ها ‏به‌صورت باز در مراکز سطح شهر فروخته می‌شود اما طبق قانون استاندارد، عرضه شیر و دیگر فرآورده‌های ‏لبنی به‌صورت فله‌ای در بازار غیرقانونی است‏‎.‎
محسن مشکات معاون سازمان دامپزشکی با این حال تاکید می‌کند: گاوهای شیری دارای ظرفیت تولید ویژه‌ای ‏هستند که باید در روز به همان مقدار تولید کنند. بنابراین اگر کارخانه‌ها بخواهند مقدار کمتری شیر از دامدار ‏خریداری کنند، این به ضرر دامداران تمام می‌شود‎.‎
او ادامه می‌دهد: لازم است کارخانه‌ها، صنایع تبدیلی خود را تغییر دهند و محصولات جدیدتری تولید کنند تا ‏جامعه نیز برای خرید سایر فرآورده‌ها رغبت داشته باشد‎.‎
معاون سازمان دامپزشکی با بیان اینکه شیر خام را نمی‌توان برای مدتی طولانی نگهداری کرد، بنابراین لازم ‏است فرآوری حتما انجام شود، توضیح می‌دهد: در حال حاضر برای عرضه قانونی شیر فله‌ای به توافقات لازم ‏نرسیده‌ایم و مخالفانی وجود دارند، اما در صورتی که میزان مصرف لبنیات مردم کمتر شود، باید فکری اساسی ‏در این مورد شود و این فرضیه می‌تواند تا حدی راهگشا باشد. به شرط آنکه تنها دامدارانی مجوز عرضه داشته ‏باشند که بیماری بروسلوز در دام‌هایشان وجود ندارد‏‎.‎
راهکار سازمان دامپزشکی برای خروج از انحصار در حالی بر محوریت عرضه فله‌ای شیر قرار می‌گیرد که ‏دکتر پیام محبی نایب‌رییس جامعه دامپزشکان می‌گوید: ابزارهای دامپزشکی برای تشخیص و کنترل بیماری بسیار ‏ضعیف است و به دلیل کمبود نیرو و نقص در ابزارها احتمال اینکه تاکنون هم در تشخیص بیماری‌ها اشتباه کرده ‏باشید بسیار قوی است‏‎.‎
وی می‌افزاید: با وجود آنکه نمی‌توانیم تست بروسلوز را برای تمام دامداری‌ها انجام دهیم و بروز بیماری‌های ‏مشترک از محل مصرف شیر خام بسیار محتمل است اما از سوی دیگر مردم می‌خواهند محصولی با طعم واقعی ‏شیر مصرف کنند. همچنین به دلیل محدودیت تعداد کارخانه‌های فرآوری، گاها در حق دامدار اجحاف می‌شود‎.‎
محبی با بیان اینکه مشکلاتی که هر یک از طرفین ماجرا عنوان می‌کنند کاملا صحیح است، خاطرنشان می‌کند: ‏اما راهکاری که برای حل آن ارایه شده، راهکاری غیرمنطقی است. هرچند به لحاظ اقتصادی ممکن است این ایده ‏قابل پذیرش باشد ولی به دلیل نداشتن سیستم کنترلی برای بیماری‌ها، این طرح تهدیدی برای سلامت جامعه ‏محسوب می‌شود‎.‎
این دامپزشک در ادامه به مشکل دیگری هم اشاره می‌کند. او معتقد است: شیر فله‌ای احتمالا در بسته‌های نایلونی ‏یا بطری‌های پلاستیکی عرضه خواهد شد. بنابراین این امکان وجود دارد که مصرف‌کننده این محصولات را با ‏شیر پاستوریزه اشتباه گرفته و شرایط جوشاندن و نگهداری مخصوص شیر فله‌ای را رعایت نکند که نهایتا منجر ‏به بروز بیماری می‌شود‎.‎
او با تاکید بر اینکه هر تصمیم اقتصادی منافع عده‌ای را به دنبال دارد متذکر می‌شود: بر اساس همین اصل، عده‌ای ‏به منظور حفظ منافع خود شروع به اعمال فشار به دولت برای تصویب طرح‌هایی از این قبیل کرده‌اند‎.‎
محبی می‌افزاید: در هر حال عرضه مستقیم شیر خام به بازار دو دلیل عمده دارد؛ اول کیفیت پایین شیرهای ‏پاستوریزه و دوم انحصارطلبی کارخانه‌های فرآوری. البته در کنار همه اتفاقاتی که سال گذشته برای این بخش رخ ‏داده است؛ جریمه‌های بی‌دلیل وزارت صنعت هم زیان قابل توجهی برای این بخش به همراه آورد که این مساله ‏عاملی برای پیداکردن راه‌های جبرانی برای تولیدکنندگان شد‏‎.‎
محبی معتقد است برای حل معضل شیر، باید قیمت این محصول را آزاد گذاشت. اگرچه این اقدام پرداخت ‏هزینه‌های بیشتر برای مصرف‌کننده را به همراه خواهد داشت اما با تداوم پایداری چرخه تولید و حفظ سلامت ‏مردم، در آینده از ایجاد هزینه‌های گزاف درمان جلوگیری خواهد کرد‏

خبرگزاری دامپزشک – 92/4/23‏