تغذیه دام با محصولات جانبی نخل خرما‏


دسته بندی: تعذیه و پرورش دام
تغذیه دام با محصولات جانبی نخل خرما‏

از برگها و خوشه‌های خالی خرما می‌توان در تغذیه دام استفاده کرد.
یکی از مهمترین محصولات باغی جنوب کشور‍ ، خرما است. این گیاه با زندگی ساکنین این مناطق ، پیوندی ‏تاریخی دارد. آنان از دیر باز علاوه بر میوه ، سایر بخشهای دیگر آن را برای منظورهای خاص بویژه صنایع ‏دستی بکار می‌برند. امروزه با به بازار آمدن وسایل و تجهیزات آماده و کاراتر که جایگزین صنایع دستی نخل ‏شده‌اند، کشش این بخش کمتر شده است. در نتیجه این امر و تولید بسیار زیاد خرمای کشور به عنوان اولین تولید ‏کننده خرمای جهان ، استفاده از سایر بخشهای این درخت همچون برگ و هسته ، جهت افزایش در آمد کشاورزان ‏و افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی امری ضروری است. همچنین از آنجا که پتانسیل استفاده از این مواد ، ‏بیشتر به عنوان خوراک دام مطرح است و نیز با توجه به نیاز روز افزون کشور به توسعه دامداریها جهت تأمین ‏نیاز گوشتی کشور با استفاده از برگ و هسته خرما به عنوان خوراک دام ، می‌توان بخشی از نیاز غذایی دام‌ها را ‏از این طریق تأمین کرد‏‎.‎
محصولات جانبی نخل خرما شامل مواد سبزینه‌ای و بقایای میوه خرما است‏‎.‎
مواد سبزینه‌ای نخل خرما‏
استفاده از مواد سبزینه‌ای به عنوان علوفه تازه‏
از برگها و خوشه‌های خالی خرما می‌توان در تغذیه دام استفاده کرد. اثرات تغذیه با استفاده از برگهای خرما به ‏جای جو در تغذیه گاوهای نژاد هولشتاین به عنوان مواد با حجم بالا مورد مطالعه قرار گرفته است. این آزمایشات ‏نشان داده‌اند که بطور تقریبی 190 مگا ژول انرژی و 250 گرم پروتئین به صورت روزانه در جیره تهیه شده ‏موجود بوده است. برگهای خرما دارای میزان لیگنین بالا ، پتانسیل هضم پائین و انرژی متابولیسم کمی می‌باشد. ‏تفاوت مشخصی بین جیوه غذایی جو و جیره برگهای خرما وجود نداشت ولی گاوهایی که به دوره شیردهی رسیده ‏بودند همان مقدار شیر اما با کیفیت بالاتری تولید می‌کردند. وزن گاوهای پرورش یافته با برگها ، به مقدار جزیی ‏بالاتر از سایر تیمارها بود‏‎.‎
استفاده از مواد سبزینه‌ای به عنوان علوفه سیلویی
مواد سبزینه‌ای خرما را می‌توان به دو صورت سیلو کرد و در تغذیه دام مورد استفاده قرار داد‏‎.‎
سیلوی برگهای خرما‏
سیلوسازی برگهای خرما باعث افزایش ارزش غذایی برگهای خرما از طریق تخمیر میکروبی می‌شود. در این ‏روش ابتدا برگهای خرما را که به قطعات 20 سانتیمتری تکه تکه شده‌اند، فشرده کرده و در شرایط غیر هوازی ‏در زیر پلاستیک نگه داری می‌کنند. پس از اینکه اکسیژن زیر پلاستیک بوسیله میکروارگانیزمها مصرف شد، ‏لاکتوباسیل‌ها قند موجود در برگها را به اسیدهای آلی تبدیل می‌کنند. در این فرآیند رطوبت باید حدود 60% و دامنه ‏دما 36 - 25 درجه سانتیگراد باشد، همچنین باید مقداری شیره خرما و یا ملاس چغندر قند یا نیشکر را همراه با ‏یک منبع نیتروژن به آن اضافه کرد‏‎.‎
سیلوی غنی شده با پروتئین
بقایای لیگنوسلولزی درخت خرما را می‌توان به کمک قارچهای ایجاد کننده پوسیدگی سفید تخمیر کرد نتایج تخمیر ‏این قارچها ، تولید علوفه‌ای با میزان پروتئین 8 تا 10درصد می‌باشد‎.‎
بقایای میوه
میوه خرما بطور عمده به منظور مصرف به صورت خام و یا فرآوری شده تولید می‌شود. بقایای میوه خرما به ‏صورت کنجاله خرما و هسته خرما برای تغذیه دامها بویژه طیور مفید می‌باشد‎.‎
کنجاله خرما‏
کنجاله نتیجه فرآیندی است که در آن از خرما عصاره گیری می‌شود مانند تولید شربت و الکل براساس نوع فرآیند ‏عصاره‌گیری در این فرآوریها گوشت خرما با مقدار باقی مانده با قند با هسته و یا بدون هسته حاصل می‌شود. این ‏مواد تحت عنوان کنجاله خرما شناخته می‌شود. کنجاله خرما را می‌توان در غذای مرغهای گوشتی مورد استفاده ‏قرار داد و به کار بردن آن بستگی به عملی بودن این کار و هزینه نسبی کنجاله خرما برای جایگزینی غلات دارد‏‎.‎
هسته خرما‏
یکی دیگر از بخشهای مهم خرما، هسته آن است. از دیر باز از هسته خرما جهت تغذیه دام استفاده می‌شود. از آنجا ‏که هسته خرما ، استخوانی و سخت است از قبل آن را خیس می‌کنند سپس به دام می‌دهند بلغور هسته خرما به ‏واسطه داشتن مواد مغذی در مرغداریها مورد استفاده قرار می‌گیرد. هسته خرما را به علت داشتن مواد قندی قابل ‏توجه آن می‌توان بعد از آسیاب کردن با سایر علوفه‌ها مانند ذرت ، جو ، یونجه و غیره مخلوط کرده و برای تغذیه ‏حیوانات مورد استفاده قرار داد. ترکیبات اصلی هسته خرما عبارتند از: آب ، پروتئین ، فیبر ، چربی ، ‏کربوهیدرات و خاکستر‏‎.‎