انتخاب هواکش برای سیستم تهویه تونلی در سالن مرغداری

نکته بسیار مهمی که در زمان انتخاب هواکش باید درنظر داشت تعیین حداقل ظرفیت هوایی مورد نیاز در گرمترین فصول سال و مشخص کردن میزان نیاز هوایی است .

---

انتخاب هواکش برای سیستم تهویه تونلی در سالن مرغداری  
عزت اله قربانی
در هنگام خرید هواکش برای سالن های پرورش جوجه گوشتی یا در زمان تعویض آنها باید توجه داشت که شما در حال خرید ( جریان هوا ) هستید و باید مطمئن باشید که ظرفیت هواکش های انتخابی به حد کفایت باشد علاوه بر این عوامل نظیر هزینه اولیه ( خرید و نصب ) هزینه کارکرد ، میزان دوام و قابل اعتماد بودن ، ضمانت نامه و نگهداری آسان نیزاز نکات مهم در انتخاب نوع هواکش بشمار می آید درهر حال عامل اصلی در این زمینه انتخاب هواکش هایی است که هوا را با سرعت مورد نیاز در سالن به جریان بیاندازند . ظرفیت هواکش های مورد نیاز شمار چقدر باید باشد ؟ در سیستم تونلی این ظرفیت باید حداقل درهر دقیقه توانایی تعویض کامل هوای سالن را داشته باشد لذا برای سالنی به طول 400 فوت سرعت جریان هوا باید 400 فوت در دقیقه باشد وبرای یک سالن 500 فوتی هواکش ها باید هوا را با سرعت 500 فوت دقیقه به جریان بیاندازند این سرعت بالای جریان هوا موجب کاهش اثرات گرما شده تاثیر خنک کنندگی بر روی جوجه ها خواهد داشت چنانچه هواکش ها فاقد توانایی لازم باشند عملکرد جوجه ها کاهش می یابد . معمولا با یک حساب سر انگشتی تعداد هواکش های مورد نیاز یک سالن 400 فوتی را هشت عدد و برای یک سالن 500 فوتی ، 10 عدد در نظر می گیرند . البته این حساب سرانگشتی هنگامی صحیح خواهد بود که ظرفیت هر کدام از این هواکش ها معادل 20000 فوت مکعب در دقیقه باشد یک سالن 400 فوتی مخصوص پرورش جوجه گوشتی معمولا دارای ظرفیت هوایی معادل 160000 فوت مکعب است بنابراین جهت تهرویه این سالن به هشت هواکش با ظرفیت هر کدام معادل 20000 فوت مکعب در دقیقه احتیاج می باشد انتخاب هواکش هایی با قدرت بالاتر موجب تخلیه سریعتر هوای سالن و سرعت بیشتر جریان هوا می گردد و هواکش ها ی با ظرفیت کمتر باعث دیر تخلیه شدن هوا و کاهش سرعت جریان هوا به کمتر از 400 فوت در دقیقه می گردد .
تفاوت ظرفیت هواکش ها
ظرفیت هواکش های موجود در بازار و قابلیت نصب آنها در سالن های مخصوص پرورش جوجه گوشتی بسیار متنوع و از 16000 تا 24000 فوت مکعب در دقیقه متغیر است اگر بر اساس محاسبات سرانگشتی که فقط تعداد هواکش ها را مورد توجه قرار م یدهد عمل کنیم با توجه به ظرفیت های موجود در بعضی سالن ها با کمبود هوای کافی مواجه خواهیم شد و در بعضی موارد توانایی سیستم تهویه بیش از حد نیاز خواهد بود ولی همیشه این حالت نخواهد بود . روش دیگر محاسبه بالاترین میزان نیاز هوایی در زمان حداکثر تولید می باشد در این روش هواکش هایی خریداری می گردد که توانایی تهویه کامل هوای سالن را حداقل دریک دقیقه دارا باشند با در نظر گرفتن تمام جوانب امر ممکن است هواکش هایی با ظرفیت های مختلف برای یک سالن 400 فوتی در نظر گرفته شود که تعداد آنها نیز می تواند کمتر از 8 عدد یا بیشتر از آن باشد که این امر بستگی به میزان قدرت تخلیه هوایی هواکش انتخاب شده بر حسب فوت مکعب در دقیقه دارد به عنوان مثال چنانچه برای یک سالن 400 فوتی هواکش هایی با ظرفیت 18000 انتخاب شود جهت تهویه مناسب به 9 عدد از این نوع هواکش نیاز خواهیم داشت تخلیه هوا در یک سالن 400 فوتی در عرض یک دقیقه به طور خودکار موجب جریان هوا با سرعت 400 فوت در دقیقه خواهد شد جهت محاسبه عملی سرعت جریان هوا می توان مجموع ظرفیت هواکش ها را به مساحت سطح مقطع سالن تقسیم کرد در مثال فوق که مجموع ظرفیت هواکش ها 162000 می باشد چنانچه مساحت سطح مقطع سالن 400 فوت مربع باشد سرعت جریان هوا معادل 405 فوت در دقیقه خواهد بود مساحت سطح مقطع سالن در مواقعی که ظرفیت هاکش ها ثابت است می تواند موجب اختلاف در سرعت جریان هوا در مدت زمان تخلیه هوا گردد برای مثال اگر در سقف افتادگی وجود نداشته باشد و میانگین ارتفاع سقف 12 فوت باشد مساحت سطح مقطع 480 فوت مربع خواهد بود و با توجه به مجموع ظرفیت هواکش ها که معادل 162000 فوت مکعب است سرعت جریان هوا فقط 337 فوت د ردقیقه خواهد بود از آنجایی که حجم واقعی سالن نیز 192000 فوت مکعب است و ظرفیت هواکش های سالن 162000 فوت مکعب می باشد مدت زمان تخلیه کامل هوای سالن بیش از یک دقیقه طول خواهد کشیداز طرف دیگر چنانچه میانگین ارتفاع سقف 5/9 فوت باشد با همین ظرفیت هواکش ها سرعت جریان هوا به 426 فوت در دقیقه افزایش یافته مدت زمان تخلیه هوای سالن به کمتر از یک دقیقه خواهد رسید .
استفاده از روش های آزمایشگاهی
در هنگام انتخاب هواکش به جای توجه به دستور العمل کارخانه سازنده درمورد ظرفیت آن بهتر است با انجام آزمایش از ظرفیت واقعی هواکش آگاه شویم در ایالات متحده آمریکا دو مرکز معتبر جهت انجام این گونه آزمایش ها وجود دارد که یکی از انجمن کنترل و جریان هوا وابسته به بخش مهندسی کشاورزی دانشگاه ایلی نوی می باشد نتایج آزمایش ها مشخص کننده نوع و مشخصات فنی هواکش سرعت و ظرفیت تخلیه هوا و همچنین بازده آن در شرایط هوایی مختلف است مهمترین عوامل ظرفیت تخلیه هوا و بازده هواکش در فشار ساکن می باشد که مشخصه سیستم تهویه تونلی است . نسبت بازده هواکش نشان می دهد که چه میزان هوا به ازای یک وات نیروی برق قابل جابه جا شدن است نسبت معمولا در فشار ساکن 05/0 اینچ بین 16 تا 30 می باشد هر چه این عدد بالاتر باشد هزینه برق مصرفی یا هزینه برق مصرفی یک هواکش با ظرفیت 20000 با راندمان 16 برابر با متحده 5/12 سنت و در مورد هواکشی باهمین ظرفیت هوایی و راندمان 20 حدود 10 سنت درهر ساعت کار است که نسبت به هواکش اولی 20 درصدکمتر می باشد هواکش هایی با راندمان بهتر معمولا دارای قیمت بالاتری نیز هستند ولی در طول زمان استفاده با کاهش هزینه برق مصرفی جبران قیمت بالای خود را می نمایند لذا در هنگام انتخاب و خرید میزان ظرفیت مورد نیاز خود را با صرف کمترین هزینه مصرف برق بدست آورد . در جدول های شماره 1 و 2 هزینه کارکرد در مقابل ظرفیت هوایی پنج نوع هواکش که از کارخانه های مختلف برای یک سالن پرورشی به طول 400 فوت تهیه شده اند مقایسه گردیده است قیمت هواکش ها مربوط به کارخانه سازنده می باشد و ظرفیت هوایی و راندمان توسط مرکز آزمایشی مشخص شده است تعداد هواکش های لازم و میزان هزینه کارکرد بر اساس سرعت جریان هوای مورد نیاز در سالن که معادل 400 فوت در دقیقه بوده است محاسبه گردیده است قیمت برق مصرفی 10 سنت در هر کیلو وات ساعت منظور شده است .
نکته بسیار مهمی که در زمان انتخاب هواکش باید درنظر داشت تعیین حداقل ظرفیت هوایی مورد نیاز در گرمترین فصول سال و مشخص کردن میزان نیاز هوایی است که بدلایلی بهتر است ظرفیت هواکش ها را به جهت رسیدن به ضریب اطمینان اندکی بالاتر از آن میزان نیاز انتخاب نماییم نخستین دلیل این کار عبارت است از داشتن قدرت تهویه بیشتر از نیاز که موجب می گردد  در مواقعی که قدرت تخلیه هوا به علت گرد و خاک گرفتن هواکش یا شل شدن تسمه آن و یا به هر علت دیگری به طور اجتناب ناپذیری کاهش یابد عمل تهویه در حداقل میزان مورد نیاز انجام پذیرد دوم آنکه قدرت تهویه ای که بیش از 400 فوت در دقیقه باشد سرعت جریان هوایی را که سطح جوجه ها اندکی کمتر است جبران می نماید و این امکان را بوجود می اورد تاب امواج گرمایی شدید و حرارتی که هنگام پرورش مرغ های بزرگتر اضافه می شود بهتر مقابله نمود سوم آنکه با افزایش فشار ساکن هوا ، قدرت تخلیه هواکش ها کاهش می یابد لذا چنانچه فشار ساکن هوا به عللی در سالن افزایش یابد سرعت جریان هوا کاهش می یابد برای مثال سیستم های خنک کننده تبخیری موجب افزایش فشار ساکن هوا در سالن و در نتیجه کاهش سرعت جریان هوا می گردند در نتیجه انتخاب هواکش هایی با ظرفیتی معادل حداقل نیاز هوایی سالن با فشار ساکن 05/0 موجب می شود که در زمان استفاده از خنک کننده های تبخیری از بازدهی هواکش ها کاسته شود اما می توان با طراحی صحیح ورودی های هوا در زمان استفاده از خنک کننده های تبخیری این افزایش فشار را به حداقل رساند نگاره شماره 1 که براساس داده های مندرج در جدول های 1 و 2 رسم گردیده است مقایسه ای است میان هواکش های مختلف از نظر سرعت جریان هوا و مجموع هزینه کل و همچنین نشان دهنده وجود میزان ضریب اطمینان و میزان هزینه ای که باید به ازای آن پرداخت گردد می باشد عملکرد مناسب جوجه ها در هوای گرم بستگی بسیار زیادی به کافی بودن میزان تهویه در سالن دارد در اینجا به چند نکته اصلی که باید مورد توجه قرار گیرد اشاره می کنیم :
1- در درجه اول چنانچه در تدارک خرید هواکش هستید بهتر است هواکش هایی را انتخاب کنید که قادر باشند هوا را در سالن با سرعت 400 فوت در دقیقه به جریان اندازند و همچنین بتوانند هوای سالن را حداقل هر یک دقیقه یکبار به طور کامل تخلیه نمایند .
2- در هنگام خرید سعی شود هواکش هایی با ظرفیت بیش از حداقل نیاز هوایی سالن در فصول گرم جهت رسیدن به ضریب اطمینان انتخاب گردد تا از افت سرعت جریان هوا در اثر مرور زمان و عوامل دیگر جلوگیری بعمل اید .
3- در هنگام خرید به نسبت توجه گردد و هواکش ها بر اساس قیمت اولیه آنها انتخاب نگردند بلکه با رعایت این نسبت و محاسبه هزینه کارکرد ان در دراز مدت هواکش مناسب را انتخاب نماید در هنگامی که نسبت هواکش به کمتر از 20 می رسد در مورد اقتصادی بودن آن در دراز مدت با دیده شک بنگرید زیرا قیمت برق همیشه در حال افزایش است لذا پایین نگه داشتن هزینه های کارکرد هواکش ها در سال های آینده یکی از رموز موفقیت واحد تولیدی خواهد بود .
4- به منظور بدست آوردن حداکثر ظرفیت هوایی هواکش ها باید عملیات نگهداری بدقت انجام گیرد تسمه پروانه نباید شل بوده و باید بطور مرتب کنترل گردد عملکرد سایبان هواکش ها باید بدرستی انجام گیرد و از کثیف شدن و گرد و غبار گرفتن سایبان و پرده های هواکش ها باید جلوگیری بعمل آید پوشال های خنک کننده های تبخیری نیز باید تمیز باشند .