پیدایش فلسفه کشاورزی ارگانیک

کشاورزی ارگانیک ،نظام زراعتی است که مبتنی برمدیریت اکوسیستم زراعتی ،تمرکز بر حاصلخیزی خاک ‏وسلامت گیاه وعدم مصرف مواد شیمیایی مصنوعی است

---

عواملی که منجر به ظهور کشاورزی ارگانیک،بیولوژیک و اکولوژیک وبالاخره جنبش کشاورزی تجدید شوند ه ‏شد،به «انتشارات آلبرت هووارد»برمیگردد .کشاورزی تلفیقی ،غیر متمرکز وعاری ازموادشیمیایی ،بوسیله ‏‏«نورث برن» درسال 1940مطرح گردید‎.‎
دراواخر دهه ی 1940واوایل دهه ی 1950منابع علمی متعددی دررابطه با کشاورزی ارگانیک به چاپ رسید. ‏‏«لوئیس بروم فیلد»نیز درتوسعه ی کشاورزی ارگانیک ،که در آن انسان ،گیاه ودام در یک سیستم زنده با هم در ‏ارتباط هستند ،سهیم بود. وی دریافت که مهارت یک کشاورز خوب،گواهی است براینکه هرکس نمی تواند ‏کشاورز باشد .محققین دیگر نیز دررابطه با صدمه به محیط وتخریب منابع که ناشی از روشهای جدید زراعت ‏است. بحث کرده اند .آنها مکررا ًاز روش «جامع نگری » درکشاورزی حمایت کرده اند‏‎.‎
تا سالهای آخر دهه ی 1950 تکنولوژیهای صنعتی به صورت فزاینده ای تکامل یافت ؛ازجمله تخصصی شدن ‏کشت گیاهان زراعی در مزارع وقابلیت دسترسی زیاد به کودها وآفت کش ها زیاد شد؛کمبود نیروی کار با ‏تراکتور مرتفع گردید ؛امکانات مالی برای سرمایه گذاری به آسانی در دسترس بود ؛بااینهمه مشکلات اساسی ‏دراین دوره، مازاد تولیدات کشاورزی بود‏‎.‎
دراواخر دهه ی1960 وابتدای دهه ی 1970،حوادثی باعث شد که توسعه کشاورزی واندیشه های مربوط به آن ‏،فراتر از مرزهای جدید اوایل دهه ی 1960،گسترش یابد.باپیدایش سموم در زنجیر غذایی،آگاهی مردم از اثرات ‏تکنولوژیهای مدرن برروی محیط زیست افزایش یافت ؛تجمع عناصر غذایی در آبهای سطحی وزیر زمینی و بهره ‏برداری بی رویه از آنها زیاد شد. کمبود انرژِی در ابتدای دهه ی 1970،نوعی آگاهی بوجود آورد وبرای اولین ‏بار احساس شد که منابع طبیعی زمین محدود هستند . دردهه ی 1950 به ازای هر 5بشکه ،یک بشکه مصرف می ‏شود . پیش بینی می شود ،بین سالهای 1994تا2005 ،این رقم به یک بشکه به ازای هر بشکه خواهد رسید به ‏نحوی که در آینده در آمریکا جستجو برای نفت به عنوان منبعی ازانرژی ،اقتصادی نخواهد بود‏‎.‎
همانطوریکه ذکر شد سیستمهای کشاورزی باید نیازهای انسان امروزی وآنچه را که انسان دریک دهه یا حتی یک ‏قرن بعد نیاز دارد ،فراهم کند وبدین ترتیب کشاورزی پایدار از اهدافی است که باید هر چه سریعتر به آن دست ‏یافت‎.‎
زمانی عقیده براین بود که چون زمینهای جنگلی در دسترس است،به سهولت می توان آنها را به زمینهای ‏کشاورزی تبدیل کرد. امروزه این عقیده تغییر پیداکرده است ،زیرا زمانی که پوشش گیاهی حذف شود وزمین ‏برای کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد،مشکلات زیست محیطی زیادی بوجود می آید؛درنتیجه باید در جستجوی ‏روشهایی برای افزایش تولید غذا بجز از راه افزایش سطح زیرکشت بود‏‎.‎
کشاورزی ارگانیک ،نظام زراعتی است که مبتنی برمدیریت اکوسیستم زراعتی ،تمرکز بر حاصلخیزی خاک ‏وسلامت گیاه وعدم مصرف مواد شیمیایی مصنوعی است ،که این نظام با شرایط اجتماعی ،اقتصادی منطقه ای و ‏محلی سازگار است . در سطح فراتر از کشاورزی ارگانیک ،کشاورزی بیود ینامیک تعریف می شود که شامل ‏ابعاد روحانی با ساختار ریتم های کیهانی ،نیروی حیاتی ،کیفیت ،تدارکات بیود ینامیک ،موجود زنده مزرعه می ‏شود‎.‎
مفاهیم واصول کشاورزی ارگانیک
مصرف فراوان انواع سموم وکودهای شیمیایی چه ازلحاظ تبعات زیست محیطی ازقبیل آلودگی آب های زیر ‏زمینی وبرهم زدن تعادل زیستی ،روز به روز مورد تردید جدی قرار می گیرد . طرح مسائل جدیدی همچون ‏گیاهان تغییر یافته ژنتیکی نیز به این موارد اضافه شده است .امروزه افزایش آگاهی مصرف کنندگان به مسائل ‏فوق وافزایش گزارشات منتشره در خصوص تاثیرات سوء مواد فوق برسلامتی مصرف کنندگان وایجاد بیماریهای ‏حاد ومزمن ،اشتیاق مصرف کنندگان را به محصولات تولید شده در شرایط طبیعی وحتی الامکان بدون استفاده از ‏انواع سموم وکودهای شیمیایی افزایش داده است. در ابتدا بازار چنین محصولاتی با عناوین متفاوتی که نشان از ‏منشأ طبیعی نهاده های مصرف شده و آگاهی ها بود، رشد قابل توجهی را تجربه نمود، به حدی که برنامه ریزان ‏در جوامع صنعتی به منظور جلوگیری از تقلب ،استاندارهایی را برای تولید،عرضه وبرچسب زنی محصولات ‏ارگانیک تدوین وارائه نموده اند. براساس این استانداردها ،در هر کشوری با نظارت دولت نهادی غیر دولتی ‏نظارت براجرای استاندارد ها در واحد تولید کننده محصولات ارگانیک را، برعهده می گیرد والبته مسئولیت ‏نظارت کلی بر عهده دولت باقی می ماند .البته نظارت از سوی سازمان های بین المللی نیز پیش بینی گردیده است‏‎.‎
کشاورزی ارگانیک در ساده ترین تعریف به عنوان «کشاورزی بدون افزودن مواد شیمیایی صنعتی» تعریف شده ‏است .ماده شیمیایی صنعتی ،ماده ای است که طی فرایند های شیمیایی غیر طبیعی تهیه شده است .این تعریف ‏،ناقص وحتی نادرست است. این تعریف بدان معنا نیست که کشاورزی ارگانیک قطعا ًکشا ورزی بدون مواد ‏شیمیایی باشد،زیرا ما در جهانی زندگی میکنیم که در آن مواد شیمیایی مصنوعی درخاک ،آب وهوا وجود دارد. ‏واژه ارگانیک مانند بسیاری از واژگان انگلیسی، چندین معنا دارد. معنایی که در کشاورزی ارگانیک مدنظر است ‏، برای مدیریت تمام مزرعه به کار می رود و براساس آن، مزرعه به عنوان موجود زنده درنظر گرفته می شود ‏‏.مواد شیمیایی صنعتی (مصنوعی ) چون علف کش ها ، حشره کش ها ،قارچ کش ها ، داروهای دامی ‏،سوپرفسفات واوره در کشاورزی ارگانیک به کارنمی رود . به طور کلی در مزارع ارگانیک ، هیچ گونه ماده ‏شیمیایی مصنوعی به کار برده نمی شود .این مواد در آماده سازی خاک ، رویش گیاه یا تولید نهاده هایی که در ‏تغذیه گیاه ،ذخیره سازی ، فراوری و یا فروش آن دخالت دارند،به کار نمی روند . به علاوه ،دام ها تا حد امکان ‏اجازه حرکت آزادانه در مرتفع را دارند . کشاورزی ارگانیک ،حرکت رو به عقب نیست . دراین سامانه ، بهترین ‏دانش سنتی با علم جدید ترکیب می شود ودرعین حال با سایر روش های نوین مدیریت ،سازگار است .مزارع ‏ارگانیک همچون دیگر زمین های زراعتی به خوبی آماده شده ونیازمند مدیریت قوی ،به ویژه درمورد خاک ‏وآفات است‎.‎
با توجه به افزایش مصرف کود وآفت کش هایی که پیامد آنها زوال باروری خاک ، سلامتی وآلودگی هوا، آب ‏وغذا است ،نگرانی های روز افزونی در باره محیط زیست جهانی ایجاد شده ومفهوم کشاورزی ارگانیک اهمیت ‏فزاینده ای در راستای توسعه ی کشاورزی پایدار و بوم سازگار در سرتاسر جهان پیدا کرده است .کشاورزی ‏ارگانیک برپایه استفاده از نهاده های ارگانیک و طبیعی ودرون مزرعه ای چون کود دامی تازه ، کمپوست ‏،کودسبز ،کنجاله وضایعات فرآوری مواد غذایی وهمچنین کنترل زیستی آفات همراه باکمتری استفاده ازمواد ‏معدنی طبیعی برای تقویت نظام زراعی ـ اقتصادی مزرعه وبهبود فعالیت ها ی زیستی خاک استوار است ‏‏.کشاورزی ارگانک در کشورهای گوناگون با نام های مختلف شناخته می شود که 16نام برای آن ازجمله ‏کشاورزی بیولوژیک ،کشاورزی پایدار وکشاورزی زاینده ذکر شده است .کشاورزی بیولوژیک نامی است که در ‏اروپا بسیار رایج است ،در حالی که در آمریکا وبریتانیا عبارت کشاورزی ارگانیک را ترجیح می دهند ،هر چند ‏که مکتب ارگانیک به عبارت دقیق تر ، فلسفه ای است که شامل آموزش ، هنر ، تغذیه ، مذهب وهمچنین ‏کشاورزی است . کشاورزی پیشرفته ، بیشتر در واکنش به کشاورزی پرنهاده و یا کشاورزی صنعتی بوده است . ‏بر چسب گذاری محصولات ارگانیک باید توسط یک سازمان سوم صورت بگیرد که محصول ، مطابق ‏استانداردهایی که در سراسر جهان توسط صدها سازمان گواهی کننده ، کشاورزان مختلف ،شرکت های تجاری ، ‏سازمان های غیردولتی و اخیراً دولتی شکل گرفته اند، تولید شده است. گواهی محصولات ارگانیک، فرایندی ‏پیچیده است،اما تلاش هایی در راستای هماهنگ کردن استانداردهای گوناگون به منظور توسعه بازار محصولات ‏ارگانیک در جریان است. چالش فعلی در این راه، هماهنگ سازی هرچه بیشتر استانداردها ، ضمن رعایت ‏محدودیت ها و ملاحظات منطقه ای و کاهش هزینه های مراحل چندگانه گواهی و اعتباردهی تنگناهای ورود به ‏بازار این محصولات است. یکی از تصورات اشتباه در مورد کشاورزی ارگانیک،آن است که این شیوه کشاورزی ‏بی نیاز از کاربرد مواد شیمیایی می باشد. چرا که ساختمان تمام موجودات زنده و غیرزنده از ترکیبات شیمیایی ‏تشکیل شده است. لذا کاربرد آن دسته از مواد شیمیایی که به صورت طبیعی به دست آمده اند(مثلاً آب که از خود ‏طبیعت است در واقع یک نوع ماده شیمیایی به حساب می آید و یا سنگ فسفات که از معادن طبیعی استخراج می ‏شود)و یا به اصطلاح مصنوعی نیستند در کشاورزی ارگانیک بلامانع است‎.‎
ضمناً نباید تصور کرد که کشاورزی ارگانیک صرفاً بر جایگزینی نهاده های آلی با مواد شیمیایی بحث می کند ، ‏چرا که کاربرد غلط مواد آلی نیز، چه به صورت مصرف بیش از حد و چه به صورت عدم کاربرد آنها در زمان ‏مناسب و یا ترکیبی از هردوی این موارد به نحو قابل ملاحظه ای سبب اختلال در عمل چرخه های زیستی یا ‏طبیعی می گردد‏‎.‎
تصور اشتباه دیگر از کشاورزی ارگانیک آن است که برخی کشاورزی ارگانیک را نوعی برگشت به عقب و ‏استفاده از شیوه های مرسوم سال های قبل از انقلاب صنعتی می دانند. بلکه، بلعکس،زارعین کشاورزی ارگانیک ‏نمی توانند خود را از دستاوردهای علمی 50 ساله اخیر بی نیاز بدانند. تناوب، کشت مخلوط،روش های مکانیکی ‏کنترل علف های هرز ،استفاده از ماشین آلات مدرن قابل استفاده در سیستم های ارگانیک، مبارزه بیولوژیکی و ‏تلفیقی با آفات و بیماریها،درک بهتر از همزیستی میکوریزا،ریزوبیوم ها و ریزوسفر،تجدید ماده آلی و دیگر بخش ‏های زنده خاک، تلفیق زراعت و دامپروری از موضوعات مورد بحث در کشاورزی ارگانیک می باشند‎.‎
در سیستم های کشاورزی ارگانیک، خاک به عنوان یک سیستم زنده تلقی می شود که با تقویت آن، فعالیت ‏میکروارگانیسم های مفید نیز تقویت می گردد.این ایده که خاک یک سیستم زنده می باشد، بخشی از یک تصور ‏کلی است که معتقد است بین خاک، گیاه، حیوان و انسان یک ارتباط ناگسستنی وجود دارد‏‎

‎