سختی آب و عناصر ایجاد کننده آن

سختی آب که معمولا، قابلیت آب در فعل و انفعال با صابون را تداعی میکند، به مجموعه املاح کلسیم و منیزیم ‏موجود در آب که بر حسب میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم بیان می شود اطلاق میگردد.

---

سختی آب که معمولا، قابلیت آب در فعل و انفعال با صابون را تداعی میکند، به مجموعه املاح کلسیم و منیزیم ‏موجود در آب که بر حسب میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم بیان می شود اطلاق میگردد.
صابون عمدتا توسط کلسیم و منیزیم قابل ترسیب است، ولی به غیر از آنها فلزات دیگری نظیر آلومینیوم ، آهن ، ‏منگنز ، استرانسیم و روی نیز در ایجاد سختی آب شرکت می‌کنند، ولی از این نظر که دو عنصر اولی در مقادیر ‏زیاد در آبهای طبیعی وجود دارند، لذا سختی آب بطور عمده بر اساس این دو سنجیده می‌شود. ولی با وجود این ، ‏اگر مقادیر فلزات دیگر قابل توجه باشد، باید آنها را نیز محسوب داشت‏‎.‎
محاسبه سختی آب‏
مقدار سختی آب ، برحسب اکی‌والانهای کربنات کلسیم آنها محاسبه و بیان می‌شود‎.‎
تقسیم بندی سختی آب‏
سختی آب را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد‏‎:‎
سختی موقت‏
سختی موقت‏‎ (Temporary Hardner) ‎را سختی کربناتی‎ (Carbonate Hardner) ‎نیز می‌نامند. این سختی ، ‏مولود بی‌کربنات کلسیم و منیزیم است که عمدتا به کمک حرارت و یا ازدیاد‎ PH ‎کاهش می‌یابد‎.‎
سختی دائم‏
سختی دائم‏‎ (Permanent Hardner) ‎را سختی غیرکربناتی‎ (Noncarbonate Hardner) ‎نیز می‌نامند. این ‏سختی ، با حرارت دادن قابل حذف نیست‎.‎
اهمیت سختی آب‏
مقدار سختی آب ، علاوه بر اینکه در آبهای صنعتی اهمیت وافر دارد، از نظر بهداشت عمومی نیز اهمیت خاصی ‏دارد. کلسیم که یکی از عوامل سختی آب است، در رشد استخوان و حفظ تعادل بدن دخالت داشته، ولی به همان ‏اندازه ، سولفات کلسیم به علت کمی قابلیت هضم ، ناراحتیهایی در دستگاه هاضمه بوجود می‌آورد‎.‎
گاهی توصیه می‌شود که جهت تامین بهداشت و سلامت مصرف کنندگان ، آهک به آب آشامیدنی افزوده شود. ‏بعضی دانشمندان معتقدند، بهتر است کلسیم و منیزیم لازم بدن توسط غذا تامین شود و حتی‌الامکان از آبهای سبک ‏برای شرب استفاده شود. باید توجه داشت که بدن نسبت به سنگینی موجود در آب مورد مصرف خود حساسیت ‏دارد، چنانچه این نوشیدنی تغییر یابد، ممکن است در دستگاه گوارش ایجاد اخلال نماید و این موضوع را به ‏اصطلاح آب به آب شدن می‌گویند‎.‎
طبقه بندی آب از نظر سختی
سختی آب (کربنات کلسیم‎ mg/lit)‎
‏55‏‎ - ‎‏5‏‎ ‎
‏100‏‎ - ‎‏56‏
‏200‏‎ - ‎‏101‏
‎ ‎‏500‏‎ - ‎‏201‏
نوع آب‏‎ ‎
سبک
سختی کم‏
متوسط
خیلی سخت‏‎ ‎
در بعضی از طبقه بندیها حداکثر سختی آبهای قابل شرب ، 300 میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم تعیین شده است‏‎. ‎
‎ ‎تاثیر قلیائیت در سختی آب‏
اگر قلیائیت کل آب ، مساوی یا بیشتر از سختی کل باشد، تمام سختی آب به صورت سختی کربناتی خواهد بود. در ‏صورتی که که قلیائیت کل ، کمتر از سختی باشد، سختی کربناتی آب معادل قلیائیت بوده و سختی دائم ، اختلاف ‏بین سختی کل و قلیائیت است‏‎.‎
واحدهای بکار رفته در سختی آب‏
در صورتی که مقادیر کاتیونهای مختلف برحسب میلی گرم بر لیتر‎ (ppm) ‎در دست باشد، معمولا جهت سهولت ، ‏به کمک فاکتورهایی که از تقسیم وزن مولکولی کربنات کلسیم به وزن اتمی هر یک از عناصر بدست آمده ، کلیه ‏این مقادیر برحسب کربنات کلسیم محاسبه و بیان می‌گردد. سختی آب ، معمولا بر حسب‏‎ ppm ‎یعنی‎ mg/lit ‎بیان ‏می‌شود. علاوه بر این ، واحدهای آلمانی ، انگلیسی ، فرانسوی ، آمریکایی را نیز در بیان آن بکار می‌برند؛
هر یک از درجات فوق به ترتیب برابر 17.9 و 14.3 و 10 و 17.2 میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم است‏‎.‎