اهمیت خوراک آغازین در رشد و تکامل‏‎ ‎گوساله


دسته بندی: تعذیه و پرورش دام
اهمیت خوراک آغازین در رشد و تکامل‏‎ ‎گوساله

مصرف زود هنگام خوراک خشک مهمترین عامل موثر در انتقال گوساله جوان از حالت متابولیسم و هضم پیش ‏از نشخوار به وضعیت حیوان نشخوار کننده بالغ می باشد
مصرف زود هنگام خوراک خشک مهمترین عامل موثر در انتقال گوساله جوان از حالت متابولیسم و هضم پیش ‏از نشخوار به وضعیت حیوان نشخوار کننده بالغ می باشد این دوره انتقال در بر گیرنده تغییرات مورفولوژیک ‏بافتهای دستگاه گوارش همچون تغییرات عمومی در متابولیسم می باشد این تغییرات در عرض چند هفته با افزایش ‏اشتهای گوساله به غذای خشک کامل می گردد. وجود مواد سریع التخمیر درشکمبه ونگاری رشد بافت پوششی ‏مخصوصاً پرزهایی که سطوح داخلی اپیتیلیوم شکمبه- نگاری را می پوشانند، تحریک می کند‏‎.‎
تغییرات موجود در رشد مورفولوژی بافتی، سطوح مورد نیاز بیشتری را جهت جذب فرآورده های هضم ‏میکروبی که در پیش معده با افزایش مصرف خوراک خشک رخ می دهد، فراهم می کند،‏
فرآورده های تخمیری اسیدهای چرب فرار‏‎(VFA) ‎بویژه اسید پروپیونیک و بوتریک عامل رشد و تکامل بافتهای ‏شکمبه می باشند مشخص شده که این اسیدهای چرب فرار به عنوان محرکهای اصلی رشد بافت شکمبه همچون ‏تکامل سیستم متابولیکی جهت تامین انرژی برای این رشد مفید است در اکثر سیستم های عملی متداول از شیر ‏گیری، رشد بافت شکمبه- نگاری در طی سن 3تا 8 هفتگی گوساله خیلی سریع بوده و 4 تا 8 برابر سریعتر از ‏رشد کل بدن می باشد به محض اینکه حیوان از شیر گرفته شده به خوراک انتقال داده می شود. مشکلات بیماری ‏مخصوصاً اسهال، روند کاهشی نشان می دهد. هزینه خوراک و کارگری هم اساساً موتعی که گوساله به برنامه ‏غذایی خوراک خشک عادت می کند، کاهش می یابد‎.‎
ترکیب خوراک خشک(آغازین) برای گوساله ها‏‎:‎
روشن شده که نوع غذای عرضه شده از زمان تولد بر سرعت و بلوغ دستگاه گوارش گوساله نشخوار کننده جوان ‏تاثیر بسیاری دارد علف خشک بلند غذای قابل قبول برای گوساله جوان( از تولد تا 8-6 هفتگی) نمی باشد. زیرا ‏به دهان گیری وهضم چنین مواد خوراک خشبی مشکل می باشد سرعت تخمیر مواد مغذی موجود در علف خشک ‏یا مواد علوفه ای نسبت به مواد متراکم کندتر است همچنین میکروارگانیسم هایی که الیاف را تجزیه می کنند نیاز ‏به دوره زمانی طولانی تری جهت استقرار در شکمبه ونگاری نسبت به میکروارگانیسم هایی که نشاسته وقندها را ‏تخمیر می کنند، دارند. بنابراین مواد علوفه ای غلظت بسیار کمتری از اسیدهای چرب فرار نسبت به مواد متراکم ‏تولید می کنند علاوه بر این درنتیجه تخمیر مواد علوفه ای نسبت بالاتری اسید لاکتیک و نسبت پائین تری از اسید ‏پروپیونیک و بوتریک تولید می شود‏‎.‎
اجزای تشکیل دهنده جیره آغازین برای گوساله ها‏‎:‎
هر چند پیشنهاد بر این است که علف خشک بلند در جیره گوساله گنجانده نشود وارد کردن مقادیری مواد که از ‏منابع الیافی با اندازه ذرات کوچکتر هر چند به طور مطلق ضروری نیست ولی مصلحت آمیز می باشد نشان داده ‏شده که جیر ه های متشکل از غذاهای متراکم، و در نتیجه با الیاف پائین موجب مصرف غذای کمتر، هیپرکراتینه ‏شدن پرزهای شکمبه و توده ای شدن ساختمان های پرز ها می شود. پرزها شکل های غیر طبیعی داشته وتوانایی ‏آنها به جذب مواد مغذی کاهش می یابد به طور معمول افزودن مقادیر 10 تا 25% علف خشک خرد شده یا آسیاب ‏شده با کیفیت بالا یا مقادیرمواد الیافی مناسب دیگر، به خوراک آغازین کامل در گوساله ها توصیه می شود نشان ‏داده شده این روش عملی، ماده خشک مصرفی و افزایش وزن بدن را در مقایسه با تغذیه جیره های بدون مواد ‏الیافی عمده، افزایش می دهد‎.‎
دستگاه گوارش گوساله‏‎:‎
در گوساله جوان، شکمبه ونگاری هنوز برای استفاده از علوفه رشد نیافته وغذا باید ویتامین‎ B‎، پروتئین مرغوب ‏با تعادل مناسب اسیدهای آمینه را داشته باشد زیرا این مواد مغذی نمی توانند توسط جمعیت میکروبی طبیعی ‏شکمبه ساخته شوند. همه جیره غذایی گوساله تازه متولد شده باید شیر باشد زیرا آنزیم های گوارش لازم برای ‏تجزیه و پروتئین های پیچیده و کربوهیدرات ها، تا 7 الی 10 روز بعد از تولد ساخته نمی شوند. به موازات رشد ‏شکمبه ونگاری می توان مصرف غذا را آغاز نمود عوامل متعددی درنمو شکمبه ونگاری موثراست محصولات ‏نهایی تخمیر شکمبه ای محرک اصلی رشد پرزهای شکمبه ای ونگاری است اسیدهای چرب فرار از نظر تاثیر بر ‏رشد پرزها به ترتیب اهمیت بوتیرات، پروپیونات واستات می باشد گلوکز و محلول های نمکی در تحریک رشد ‏شکمبه موثر نیستند ونمو عضلانی این عنصر به وجود مواد خشک و فیبر در آن بستگی دارد‏‎. ‎تغذیه گوساله یک ماهه‏‎:‎
پس از اینکه گوساله یک ماه زندگی اش را از شیر کامل تغذیه کرد، می توان از انواع مختلف باقیمانده محصولات ‏شیری(شیر پس چرخ دوغ، آب پنیر و...) در تغذیه گوساله استفاده کرد‏‎.‎
گوساله های نژادهای بزرگ را مادامی که حیوان روزانه در حدود‎ g‎‏700‏‎ ‎کنسانتره دریافت نمی کند نباید از شیر ‏گرفت(زمان از شیر گرفتن حیوان بایستی در حدود 700 گرم کنسانتره در جیره روزانه داشته باشد‏‎).‎
بعضی از گوساله ها که در 3 هفتگی از شیر گرفته می شوند تا یک هفته افزایش وزنی نخواهند داشت ولی از 4 ‏هفته به بعد شروع به افزایش وزن می کنند. طبق تجربیات به دست آمده در صورتی که گوساله با شیرپس چرخ ‏پرورش داده شود دارای رشد متعادلی است در صورت نبودن شیر پس چرخ می توان از سایر محصولات ‏باقیمانده استفاده کرد. برای متعادل نمودن رشد نوزاد گوساله ها بایستی علوفه و دانه های علوفه ای جهت رفع ‏احتیاجات جسمانی در جیره غذایی منظور کرد علوفه ای که جهت تغذیه گوساله در نظر گرفته می شود، باید قبل ‏از اینکه به گُل بنشیند چیده شده و در سایه خشک و ذخیره نمایند به نحوی که قسمت اعظم سبزینه برگهای علوفه ‏باقی بماند چنین علوفه ای دارای مقادیر زیادی پروتئین سبزینه و مواد معدنی و ویتامین ها هستند‏‎.‎
آغوز‎:‎
اولین شیر تولیدی گاو بعد از زایش آغوز نام دارد که سرشار از مواد مغذی و پادتن ها می باشد گوساله در هنگام ‏تولد فاقد قدرت مقاومت در برابر بیماری هاست، زیرا دیواره های جفت مانع عبور پادتن ها(ایمینوگلوبین ها) از ‏مادر به دستگاه گردش خون جنین می شوند پادتن های آغوز تا رشد سیستم ایمنی گوساله و توان تولید پادتن ها ‏آنها، مقاومت اولیه گوساله جوان را در برابر بیماری ها تامین می کنند‏‎.‎
مواد زیر برای استفاده بهتر از آغوز در مدیریت تغذیه ای گوساله ها توصیه می شود‏‎:‎
‏1‏‎- ‎آغوز اضافی را می توان در ظروف پلاستیکی تمیز، یا ظروفی که لایه داخلی پلاستیکی دارند، ذخیره ‏کرد(ظروف فلزی گالوانیزه را به کار نبرید‎)‎
‏2‏‎- ‎بعد از اضافه کردن مواد جدید به آغوز در حال تخمیر، برای جلوگیری از جدا شدن لایه بستن، حتماً باید آن را ‏به طور کامل به هم زده و مخلوط نمود‎.‎
‏3‏‎- ‎ظرف حاوی آغوز حیوان مبتلا به ورم پستان، وشیری که آنتی بیوتیک داشته باشد(آنتی بیوتیک فرآیند تخمیر ‏را متوقف می سازد) باید دور ریخته شود‏‎.‎
‏4‏‎- ‎محلول مایع نهایی(با 16 الی20 درصد کل مواد جامد) باید به صورت 2 تا3 قسمت آغوز ترش شده با یک ‏قسمت آب گرم رقیق شود‏‎.‎
‏5‏‎- ‎در صورت امتناع گوساله ها از مصرف آغوز ترش شده، افزودن بی کربنات سدیم(5/0 درصد وزن) پیش از ‏مصرف، مزه اسیدی را از بین می برد‏‎.‎
‏6‏‎- ‎افزودن اسید پروپیونیک(یک درصد وزن) به آغوز تازه در تابستان، تخمیر غیرطبیعی و بوی نا مساعد به ‏حداقل می رساند. در این حالت اسید باید به آرامی افزوده شود تا از رسوب پروتئین جلوگیری کند‏‎.‎
‏7‏‎- ‎آغوز اسیدی شده را می توان به آغوزی که قبلاً اسیدی شده است افزود‏‎.‎
‏8‏‎- ‎آغوز ترش شده باید در طی 3 الی4 هفته مصرف شود‏‎.‎
‏9‏‎- ‎آغوزهای تخمیر شده را می توان با هم مخلوط نمود ولی آغوز تازه را با آغوز ترش شده به علت ایجاد تخمیر ‏ثانویه، مخلوط نکنید‎.‎
معمولاً شش ماهه اول زندگی گوساله را از نظر تغذیه به دو دوره تقسیم می کنند غذای دوره اول یا‎ Calf ‎Starter ‎که حیوان بایستی بیش از 16% پروتئین وکمتر از15% فیبر و بیش از 75‏‎% T.D.N ‎بوده و به وسیله ‏انتی بیوتیک و ویتامینهای‎ A ‎وDتقویت گردد. مقدار کنستانتره ای که به گوساله داده می شود از‏‎ g‎‏100‏‎ ‎شروع(معمولاً از هفته چهارم) وتا1‏kg ‎می رسانند. در دوره دوم که از ماه سوم(آخر ماه سوم) شروع می شود به ‏جیره دوره اول مقداری مواد متراکم ساده افزوده می شود پس از چهارماهگی لازم است گوساله های نر و ماده از ‏هم دیگر جدا نگهداری شوند زیرا گوساله های نر معمولاً جثه درشت تری داشته بعلاوه سرعت رشد بیشتری دارند ‏و پس از این سن نیاز بیشتری به مواد غذایی خواهند داشت‏‎.‎
در گوساله جوان، شکمبه ونگاری هنوز برای استفاده از علوفه رشد نیافته وغذا باید ویتامین‎ B‎، پروتئین مرغوب ‏با تعادل مناسب اسیدهای آمینه را داشته باشد زیرا این مواد مغذی نمی توانند توسط جمعیت میکروبی طبیعی ‏شکمبه ساخته شوند. همه جیره غذایی گوساله تازه متولد شده باید شیر باشد زیرا آنزیم های گوارش لازم برای ‏تجزیه و پروتئین های پیچیده و کربوهیدرات ها، تا 7 الی 10 روز بعد از تولد ساخته نمی شوند. به موازات رشد ‏شکمبه ونگاری می توان مصرف غذا را آغاز نمود عوامل متعددی درنمو شکمبه ونگاری موثراست محصولات ‏نهایی تخمیر شکمبه ای محرک اصلی رشد پرزهای شکمبه ای ونگاری است اسیدهای چرب فرار از نظر تاثیر بر ‏رشد پرزها به ترتیب اهمیت بوتیرات، پروپیونات واستات می باشد گلوکز و محلول های نمکی در تحریک رشد ‏شکمبه موثر نیستند ونمو عضلانی این عنصر به وجود مواد خشک و فیبر در آن بستگی دارد‏‎. ‎تغذیه گوساله یک ماهه‏‎:‎
پس از اینکه گوساله یک ماه زندگی اش را از شیر کامل تغذیه کرد، می توان از انواع مختلف باقیمانده محصولات ‏شیری(شیر پس چرخ دوغ، آب پنیر و...) در تغذیه گوساله استفاده کرد‏‎.‎
گوساله های نژادهای بزرگ را مادامی که حیوان روزانه در حدود‏‎ g‎‏700‏‎ ‎کنسانتره دریافت نمی کند نباید از شیر ‏گرفت(زمان از شیر گرفتن حیوان بایستی در حدود 700 گرم کنسانتره در جیره روزانه داشته باشد‏‎).‎
بعضی از گوساله ها که در 3 هفتگی از شیر گرفته می شوند تا یک هفته افزایش وزنی نخواهند داشت ولی از 4 ‏هفته به بعد شروع به افزایش وزن می کنند. طبق تجربیات به دست آمده در صورتی که گوساله با شیرپس چرخ ‏پرورش داده شود دارای رشد متعادلی است در صورت نبودن شیر پس چرخ می توان از سایر محصولات ‏باقیمانده استفاده کرد. برای متعادل نمودن رشد نوزاد گوساله ها بایستی علوفه و دانه های علوفه ای جهت رفع ‏احتیاجات جسمانی در جیره غذایی منظور کرد علوفه ای که جهت تغذیه گوساله در نظر گرفته می شود، باید قبل ‏از اینکه به گُل بنشیند چیده شده و در سایه خشک و ذخیره نمایند به نحوی که قسمت اعظم سبزینه برگهای علوفه ‏باقی بماند چنین علوفه ای دارای مقادیر زیادی پروتئین سبزینه و مواد معدنی و ویتامین ها هستند‏‎.‎
آغوز‎:‎
اولین شیر تولیدی گاو بعد از زایش آغوز نام دارد که سرشار از مواد مغذی و پادتن ها می باشد گوساله در هنگام ‏تولد فاقد قدرت مقاومت در برابر بیماری هاست، زیرا دیواره های جفت مانع عبور پادتن ها(ایمینوگلوبین ها) از ‏مادر به دستگاه گردش خون جنین می شوند پادتن های آغوز تا رشد سیستم ایمنی گوساله و توان تولید پادتن ها ‏آنها، مقاومت اولیه گوساله جوان را در برابر بیماری ها تامین می کنند‏‎.‎
مواد زیر برای استفاده بهتر از آغوز در مدیریت تغذیه ای گوساله ها توصیه می شود‏‎:‎
‏1‏‎- ‎آغوز اضافی را می توان در ظروف پلاستیکی تمیز، یا ظروفی که لایه داخلی پلاستیکی دارند، ذخیره ‏کرد(ظروف فلزی گالوانیزه را به کار نبرید‎)‎
‏2‏‎- ‎بعد از اضافه کردن مواد جدید به آغوز در حال تخمیر، برای جلوگیری از جدا شدن لایه بستن، حتماً باید آن را ‏به طور کامل به هم زده و مخلوط نمود‎.‎
‏3‏‎- ‎ظرف حاوی آغوز حیوان مبتلا به ورم پستان، وشیری که آنتی بیوتیک داشته باشد(آنتی بیوتیک فرآیند تخمیر ‏را متوقف می سازد) باید دور ریخته شود‏‎.‎
‏4‏‎- ‎محلول مایع نهایی(با 16 الی20 درصد کل مواد جامد) باید به صورت 2 تا3 قسمت آغوز ترش شده با یک ‏قسمت آب گرم رقیق شود‏‎.‎
‏5‏‎- ‎در صورت امتناع گوساله ها از مصرف آغوز ترش شده، افزودن بی کربنات سدیم(5/0 درصد وزن) پیش از ‏مصرف، مزه اسیدی را از بین می برد‏‎.‎
‏6‏‎- ‎افزودن اسید پروپیونیک(یک درصد وزن) به آغوز تازه در تابستان، تخمیر غیرطبیعی و بوی نا مساعد به ‏حداقل می رساند. در این حالت اسید باید به آرامی افزوده شود تا از رسوب پروتئین جلوگیری کند‏‎.‎
‏7‏‎- ‎آغوز اسیدی شده را می توان به آغوزی که قبلاً اسیدی شده است افزود‏‎.‎
‏8‏‎- ‎آغوز ترش شده باید در طی 3 الی4 هفته مصرف شود‏‎.‎
‏9‏‎- ‎آغوزهای تخمیر شده را می توان با هم مخلوط نمود ولی آغوز تازه را با آغوز ترش شده به علت ایجاد تخمیر ‏ثانویه، مخلوط نکنید‎.‎
معمولاً شش ماهه اول زندگی گوساله را از نظر تغذیه به دو دوره تقسیم می کنند غذای دوره اول یا‎ Calf ‎Starter ‎که حیوان بایستی بیش از 16% پروتئین وکمتر از15% فیبر و بیش از 75‏‎% T.D.N ‎بوده و به وسیله ‏انتی بیوتیک و ویتامینهای‎ A ‎وD
تقویت گردد. مقدار کنستانتره ای که به گوساله داده می شود از‏‎ g‎‏100‏‎ ‎شروع(معمولاً از هفته چهارم) وتا1‏kg ‎می ‏رسانند. در دوره دوم که از ماه سوم(آخر ماه سوم) شروع می شود به جیره دوره اول مقداری مواد متراکم ساده ‏افزوده می شود پس از چهارماهگی لازم است گوساله های نر و ماده از هم دیگر جدا نگهداری شوند زیرا گوساله ‏های نر معمولاً جثه درشت تری داشته بعلاوه سرعت رشد بیشتری دارند و پس از این سن نیاز بیشتری به مواد ‏غذایی خواهند داشت‏‎.‎