استفاده از بتائین در آبزیان

بتائین ماده ای است سفید رنگ وگرانوله که یکی از متابولیتهای کولین می باشد و به عنوان یک گروه متیل دهنده عمل میکند.

---

استفاده از بتائین در آبزیان
بتائین
بتائین یا تری متیل گلیسین یک ترکیب آمونیوم چهار وجهی میباشد که اولین بار در چغندر قند کشف شد. بتائین ماده ای است سفید رنگ وگرانوله که یکی از متابولیتهای کولین می باشد و به عنوان یک گروه متیل دهنده عمل میکند. ولی باید توجه داشت که بتائین تنها ترکیبی است که بطور مستقیم به عنوان دهنده گروه متیل در چرخه انتقال این گروه در کبد دخالت دارد به همین دلیل بازده حیاتی آن بیشتر از کولین میباشد و یکی از مواد موجود در چرخه هائی میباشد که هموسیستئین را به ال- متیونین تبدیل میکند . یکی از اصلی ترین قسمتهای این چرخه بوسیله آنزیم متیونین سنتاز کاتالیز شده و از متیلکوبالامین به عنوان کوفاکتور و ۵- متیلتتراهیدروفولات به عنوان کوسوبسترا استفاده میکند. علاوه براین بتائین نقش لیپوتروپیک و محافظت از کبد را نیز برعهده دارد. مواد لیپوتروپیک موادی هستند که از ذخیره چربی در کبد جلوگیری کرده و موجب افزایش سرعت حذف آن از کبد میگردند.
همچنین ازتجمع چربی در بافتها نیز جلوگیری میکنند. چگونگی تجزیه چربیها استئوتوزیس نامیده میشود . بتائین ، کولین و ال- متیونین از جمله موادی هستند که استئوتوزیس کبدی را در حیوانات مورد آزمایش تغییر میدهند. بنظر می رسد فعالیت لیپوتروپیکی این مواد ناشی از ترانس متیلاسیون و اس- آدنوزیل متیونین میباشد. اس- آدنوزیل متیونین در بسیاری از واکنشهای بیوشیمیائی که موجب افزایش سلامتی کبد می گردد، از جمله نقش آن در فسفولیپیدها، دخالت مینماید. اس- آدنوزیل متیونین از بتائین از طریق انتقال گروه متیل بین بتائین و هموسیستئین بدست میآید بطوری که ابتدا با انتقال گروه متیل از متیونین به هموسیستئین ، ال- متیونین تشکیل شده و سپس این ماده به اس- آدنوزیل متیونین تبدیل میشود. تبدیل کولین به بتائین نیز به واسطه فعالیت دوآنزیم کولین دهیدوژناز و بتائین آلدئید دهیدروژناز انجام میگیرد وسپس از طریق یک جفت واکنش ترانس متیلاسیون گروه متیل در کولین به عنوان یک گروه متیلی در اس آدنوزیل متیونین جایگزین میگردد. همچنین مشخص گردیده است که بتائین کبد حیوانات مورد آزمایش را در برابر سموم کبدی مانند اتانول و کربن تتراکلراید محافظت میکند.
نقش محافظتی بتائین در مورد کبد نیز احتمالا از طریق ایجاد اس آدنوزیل ذکر شده در بالا می باشد . علاوه بر آن بتائین احتمالا از طریق فعالیت اسمولتیکی نیز نقش محافظتی خود را ایفا میکند . یکی از جنبه های جالب خاصیت اسمولیتیکی بتائین نقش آن در حفاظت از اسپرمهای منجمد اسب و کاهش استرس ماهیهائی مانند سالمون که در آب شیرین پرورش یافته و سپس در آب دریا رها میشوند میباشد. بتائین از روده کوچک به داخل آنتروسیتها جذب میشود سپس از آنتروسیتها به داخل گردش خون پروتال انتقال یافته و به کبد که اولین جایگاه و مهمترین جایگاه متابولیسم آن است حمل میگردد. بتائین بطور وسیعی در غذاهای انواع حیوانات از جمله طیور، خوک، گوساله و ماهی استفاده میشود. و استفاده بلند مدت از آن نیز هیچگونه اثر سوئی ندارد و هیچگونه باقی ماندهای نیز در محصولات دیده نمیشود و بعد از دفع شدن نیز حداکثر طی دو هفته توسط میکروارگانیسمها تجزیه میشود.
بتائین در محیطهای آبی
بتائین در بدن بسیاری از بیمهرگان دریائی و جانورانی که صید ماهیها میشوند به وفور یافت میشود به طوریکه این منبع به عنوان یکی از منابع مهم تامین بتائین مورد نیاز ماهیها میباشد. بتائین به دلیل دارا بودن حصوصیات ویژه، در خوراک سالمونها به مقدار ۱۵-۲ گرم در هرکیلوگرم خوراک آبزیان مورد استفاده قرار گرفته و باعث افزایش خوشخوراکی، بهبود میزان رشد و ضریب تبدیل غذایی می گردد. اگر مقدار مصرف خوراک را یک تا ۸ درصد وزن بدن در روز درنظرگرفته و میزان بتائین موجود در خوراک نیز ۲ تا ۱۵ گرم در هر کیلوگرم خوراک باشد، در اینصورت بتائین دریافت شده توسط ماهی از طریق خوراک از ۲۰ تا ۱۲۰۰ میلی گرم در هر کیلوگرم در روز متغیر بوده، که این میزان حتی در آزمایشات طولانی مدت(حدود یکسال) هیچگونه اثر سوئی درپی نداشته است. غلظت بتائین در عضلات سالمون جوان تغذیه شده با جیره کنترل و جیره حاوی بتائین به مقدار ۱۵ گرم در کیلوگرم غذا به مدت یک تا دو ماه، بترتیب ۲۸/۰– ۱۲/۰ و۹/۰- ۷/۰ گرم در کیلوگرم بوده است.
برای مقایسه باید یادآوری نمائیم که در سخت پوستان مورد مصرف انسان، غلظت بتائین اندازه گیری شده در عضلات تازه بین ۱ تا ۹ گرم در کیلوگرم و در حلزونها بین ۶ تا ۱۴ گرم در کیلوگرم میباشد.همچنین بتائین برای سالها به عنوان مادهای جهت تحریک ماهیها به غذا خوردن استفاده میشد . این خاصیت منحصر به فرد بتائین ناشی از ساختمان دو قطبی و فعالیت شیمیائی گروههای متیل آن می باشد که میتواند در واکنشهای آنزیمی فعال باشد.بتائین از نظر شیمیائی پایدار و غیر سمی میباشد و بوسیله همه موجودات زنده در مقادیر مختلف تولید میشود. با این وجود تعداد کمی از موجودات زنده بتائین را در غلظت بالا ذخیره مینمایند .
از بهترین ذخیرهکنندگان بتائین میتوانیم به گیاهان خانواده Chenopodiaceae (چغندر قند) و بعضی از میکروبها و بیمهرگان آبزی اشاره کرد. این موجودات برای محافظت خودشان از استرسهای اسموتیکی در شرایط خشک و یا دارای نمک بالا،بتائین را در بافتهای خود جمعآوری مینمایند. با توجه به اینکه بیشتر آبزیان بیمهره ، منبع غذایی اصلی برای ماهیها میباشند ، پس تعجبآور نخواهد بود که به دلیل بو و مزه مطبوع بتائین ماهیها به طرف آن جذب شوند و این خاصیت جذب کنندگی بتائین، آن را یک افزودنی ایدهآل برای اضافه کردن به خوراک آبزیان بمنظور افزایش خوش خوراکی قرار دادهاست.بطور کلی بتائین در آبزیان موجب بهبود سرعت رشد و ضریب تبدیل غذائی، کاهش درصد چربی و افزایش پروتئین لاشه ،کاهش استرس ناشی از تغییرات محیط پرورش و تحریک آبزیان به تغذیه میگردد.