انواع سمپاش در مزارع کشاورزی و کاربرد آنها

کـــود یا سم را بصور مایع یا پودری می پاشند و از مواد شیمیایی برای کنترل علف هرز و مبارزه با آفات استفاده می شود.

---

در زراعت های وسیع و باغات، از انواع سمپاش های موتوری پشتی (اتومایزر) ، سمپاشی های چرخدار، سمپاشی های تراکتوری و یا از هواپیمای سمپاش استفاده می شود.
انواع سمپاش :
سم پاش موتوری پشتی :
اصول ساختمانی و کاری آن شبیه سم پاش های دستی است با این تفاوت که پمپ موتوری جایگزین پمپ دستی شده است. موتوری دو زمانه با دور بالا و از نوع بنزینی پمپ را به حرکت در می آورد. پمپ، مایع یا گرد را از مخزن به افشانک انتقال داده تا از آنجا به صورت پودر خارج گردد. مخزن سم و موتور مجموعاً بر پشت کارگر حمل می گردند، این سم پاش برای مزارع کوچک و باغات کم وسعت کاربرد فراوان دارد. در مزارع برنج که اکثراً کم وسعت هستند، به خوبی می توان از این سم پاش استفاده نمود. در مخزن این سمپاش می توان سم مایع, گردی یا گازوئیل ریخت، در حالت آخر با تعویض تفنگی به شعله افکن تبدیل می گردد که با آن می توان علف های هرز همراه با آفات و امراض را سوزاند.
سم پاش های باغی :
سم پاش های باغی فاقد تیرک افشانک طویل بوده بلکه به صورت دایره یا نیم دایره ساخته شده اند. چون سم باید عمودی و به طرف تاج یا در تمام قامت درخت پاشیده شود. از طرفی قطر ذرات سم در سم پاشی باغی بسیار کم است طوری که به صورت پودر پاشیده می شود. بدین سبب این نوع سم پاش را گاهی مه پاش می نامند.یکی از مسائل مهم در سمپاشی مزرعه و باغ باد بردگی سم است.
سمپاشی باید در روزهایی صورت گیرد که باد نوزد در غیر این صورت فایده چندانی نخواهد داشت. بدین سبب در مناطق بادخیز ممکن است فرصت کافی برای سمپاشی فراهم نگردد. سم پاش هایی ساخته شده اند که جریان باد را سد کرده یا خود پره ای از هوا تولید می نمایند تا از بادبردگی سم جلوگیری شود.
سم پاش موتوری دستی :
سم پاش هایی کاملاً شبیه موتوری پشتی هستند ولی مخزن آنها گنجایش بیشتری داشته طوری که نمی توان بر پشت حمل نمود. بدین سبب آنها را روی یک یا دو چرخ حمل و با دست جابه جا می کنند. انواع یک چرخ آن را فرغانی و دو چرخ آن را زنبه ای می نامند.
سم پاش مزرعه ای :
در اندازه و شکل های متفاوتی ساخته شده اند. گنجایش مخزن معمولاً 1000 لیتر و یا بیشتر است. پمپ آن از محور تواندهی تراکتور توان می گیرد. بعضی دارای تفنگی دستی هستند که تراکتور حامل ماشین و کارگر عامل پاشش سم است. ولی معمولاً پاشش سم نیز به طور خودکار انجام می گیرد. سم پاش های مزرعه ای دارای تیرک افشانک هستند. تیرک افشانک لوله ای است نسبتاً طویل که افشانک های متعددی با فواصل حساب شده و با میزان پاشش معینی روی آن سوار می شوند. معمولاً دو تیرک افشانک یکی در طرف راست و دیگری در سمت چپ سم پاش متصل می شوند. طول هر تیرک متفاوت و تا 12 متر هم ممکن است برسد.
سم پاشی دستی :
برای سم پاشی درختان و گیاهان در منازل یا باغ های کم وسعت به کار می رود. کوچکترین اندازه سم پاش آن است که در منازل به کار رفته و اصطلاحاً امشی خوانده می شود. یک اندازه بزرگتر از آن، دارای مخزنی است که بر پشت کارگر سوارشده ولی شیلنگ نسبتاً بلندی دارد. تفنگی سمپاشی در دست کارگر قرار دارد. معمولاً وسایلی برای تنظیم میزان پاشش سم روی این قطعه تعبیه شده است. هر دو نوع سمپاش ذکر شده دارای یک پمپ دستی هستند. با این پمپ که شبیه به تلمبه دوچرخه است . هوای فشرده در بالای سطح مایع مخزن تولید می شود که مایع را با فشار از افشانک خارج می کند. نوع دیگری از سم پاش های دستی وجود دارد که دارای مخزن بزرگتربوده و نمی توان آن را بر پشت حمل کرد. این سمپاش دارای شیلنگ بسیار بلندی است که به تفنگی ختم می گردد. مخزن را در محلی روی زمین قرار داده و مساحتی در اطراف آن را سم پاشی می کنند.

نکات ایمنی در سم پاشی :
نظر به اینکه سموم اثرات زیانبار بر بدن انسان و حیوانات و پرندگان دارند لذا لازم است بااصطلاحاتی که روی برچسب قوطی های سموم مختلف نوشته شده است، آشنا شوید:
1– مواد همراه :
مواد همراه یا قابلیت حل شدن محلول را افزایش داده یا به عنوان ترکیبات امولسیون کننده، خیس کننده عمل می نمایند و باعث رنگین شدن سم نیز می شوند.
2 – دوره کارنس عبارت است از مدت زمانی که سم می تواند پس از سمپاشی سمیت خود را حفظ کند. این مدت در مورد مالاتیون یک هفته ای است و متاسیتوکس دارای دوره کارنس سه هفته ای می باشد.
الف – نکات ایمنی پس از سمپاشی
– فشار سمپاشی را طوری تنظیم کنید که قطرات درشت روی گیاه تشکیل نشود چون باعث سوختگی گیاه می شود.
– مناطق سمپاشی شده باید توسط تابلوهای نصب شده مشخص شوند.
– اگر پس از سمپاشی بارندگی صورت گیرد سمپاشی باید تکرار شود.
– از ورود اطفال و حیوانات اهلی به منطقه سمپاشی شده جلوگیری نمایید.
- کارگر سمپاش باید پس از پایان کار استحمام نموده ، لباس خود را عوض کند
– دستگاه سمپاشی پس از خاتمه کار شسته و خشک نموده
ب – نکات ایمنی حین سمپاشی
– برای تهیه محلول سمی، هرگز آن را با دست به هم نزنید
– موقع سمپاشی سم را بو نکنید.
– فشار سمپاشی را طوری تنظیم کنید که قطرات درشت روی گیاه تشکیل نشود چون باعث سوختگی گیاه می شود.
– از خوردن و آشامیدن، استعمال دخانیات پرهیز کنید
– از ریختن محلول سمی در آب های جاری و محل آبشخور حیوانات و استخرهای منابع آبی پرهیز کنید.
– در صورت وزش باد، پشت به باد عمل سمپاشی را انجام دهید
– محلول سمی را به بدنتان، محصولاتی که نیاز به سمپاشی ندارند، روی علوفه دام ها نپاشید.
ج - نکات ایمنی قبل از سمپاشی :
ابتدا سم باید از نظر سالم بودن آزمایش شود - وسایل مورد نیاز سمپاشی مانند لباس کار – دستکش لاستیکی – عینک دوره دار و ماسک باید آماده گردد – نوع آفت و نوع سم مشخص شده باشد. قبل از استفاده از سم بروشور آن مطالعه شده و طبق دستورالعمل آن اقدام شود – سموم را برای راحتی کار سمپاشی با هم مخلوط نکنید.
3 – ماده مؤثر :
به ترکیبات شیمیایی موجود در یک سم تجارتی که دارای خاصیت آفت کشی هستند ماده مؤثر گفته می شود. مثلاً دیازینون 60 درصد امولسیون، دارای 60 درصد ماده مؤثر سمی و 40 درصد مواد همراه غیرسمی است.
4 – 50% LD درجه مسمومیت :
مقدار سم خالص بر حسب میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن که باعث مرگ حداقل 50 درصد جانوران مورد آزمایش می شود. هر چه عدد LD50 کوچکتر باشد درجه سمیت آن بیشتر است.
انتخاب سم پاش:
انتخاب سم پاش مناسب از اهمیت خاصی برخورداراست. در درجه اول، ظرفیت مزرعه ی ماشین باید متناسب با وسعت مزرعه باشد طوری که بتوان در طی یک یا دو روز عملیات سمپاشی را به اتمام رساند، پس از آن، ریزی ذرات، یکنواختی قطر ذرات و همپوشانی سم باید مورد توجه قرار گیرد. ذرات درشت سم کمتر روی گیاه مانده و بر زمین می ریزند. آنهایی هم که روی برگ مانده اند ممکن است همانند یک ذره بین، اشعه خورشید را متمرکز نموده و برگ را بسوزانند. مضافاً پخش سم روی گیاه یکسان نخواهد بود. ذرات بسیار ریز از طرفی، در معرض باد بردگی شدید قرار می گیرند و لذا ممکن است پوشش یکنواختی روی گیاه حاصل نشده، یا تراکم سم روی بعضی بیش از دیگران گردد. برای شکستن مایع به ذرات ریز باید آن را سوراخ ریز عبور داد. سوراخ هایی به قطر چند میکرون و گاهی کمتر لازم است . خروج مایع از چنین سوراخی بدون اعمال فشار ممکن نیست. برای این منظور باید از پمپ های هیدرولیکی قوی بهره گرفت که فشارهای 100 بار و بیشتر را تحمل نماید. قطعه سوراخ دار را افشانک نام نهادیم. سم خروجی از افشانک بسته به شکل و اندازه سوراخ، الگوی خاصی خواهد داشت که ممکن است مخروطی تو خالی ، مخروطی توپر ، بادزنی و غیره باشد.این الگو را زاویه پخش نامند .