ویژگی های یک گاو شیری خوب

البته تمام دامداران،‌نشانه های یک دام خوب را می دانند. ولی آیا از مقدار اهمیت هر یک از این نشانه ها هم آگاهی دارید؟ آیا مهم ترین نشانه و اندازه آنها را می دانید؟

---

البته تمام دامداران،‌نشانه های یک دام خوب را می دانند. ولی آیا از مقدار اهمیت هر یک از این نشانه ها هم آگاهی دارید؟ آیا مهم ترین نشانه و اندازه آنها را می دانید؟
دراین مقاله سعی شده شما را درخرید یک گاو شیری خوب و پرمحصول یاری کنیم. همچنین مهمترین نشانه های یک گاو شیری خوب را به شما معرفی کنیم.
به این ترتیب، با خرید دام خوب و پرمحصول هم تولید خوبی خواهید داشت و هم دام های نامطلوب وکم محصول خود را کم کم با دامهای پرمحصول،‌عوض کرده و نژاد گاوهای خود را اصلاح می کنید.
نشانه هایعمومی گاو سالم
قبل ازخرید گاو شیری باید ازسالم و بیمارنبودن آن اطمینان پیدا کنید. باید توجه کنید که گاو مورد نظر به طور مرتب واکسینه شده است وکارت بهداشت دارد. یک گاو سالم،‌تحرک کافی،‌چشمان شفاف، درشت و براق،‌موهای براق و تمیز،‌گوش برجسته و سیخ ،‌پوزه صاف ومرطوب و لب های گشاده دارد.
دقت کنیدتا حرکت های غیرعادی گاو را با تحرک وشادابی آن اشتباه نگیرید . گاو را حرکت دهیدتا ازمناسب بودن فاصله سم ها،‌راه رفتن منظم گاو و لنگ نزدن آن،‌مطمئن شوید.
ویژگی های اختصاصی گاوهای شیری
1- قد وقامت(اندازه قد)
خوب استبدانید که قد حیوان اثری درشیردهی آن ندارد. ولی گاو کوچک و ضعیف به علت این که نمی تواند غذای بیشتری بخورد ودرتلقیح مصنوعی به اسپرم های خوب،‌جواب نمی دهد،‌برای نگهداری مناسب نیست. درهرصورت گاوها را به سه دسته تقسیم می کنند:
1- قد بلندبه ارتفاع 150 تا 5/147 سانتی متر
2- قدمتوسط به ارتفاع 140 تا 5/137 سانتی متر
3- کوتاه قد به ارتفاع 130 تا 5/127 سانتی متر
2- عمق بدن
عمق بدن گاو شیری را با خط کشهای مخصوص (کولیس) اندازه گیری می کنند . ولی با دیدن ظاهرگاو نیز می توان به عمق بدن آن پی برد. به طوری که هرچه فاصله چاله شیر تا آخریندنده از قسمت عقبی حیوان بیشتر باشد، آن حیوان غذای بیشتری می تواند بخورد و قدرتتولید بالاتری دارد. البته این صفت رابطه مستقیمی بامیزان تولید شیر ندارد ولیدرعمر اقتصادی وتوانایی گاو برای تولید بیشتر اثر دارد.
3- زاویهدار بودن بدن درمنظر پشتی
این صفت بهطور مستقیم با شیرواری گاو رابطه دارد. زاویه داربودن یعنی هر وقت از عقب حیوان بهسمت سرش نگاه کنیم،‌یک زاویه تیز که درسمت پایانی گردن باریکتر می شود،‌ببینیم.هرچه این زاویه تیزترباشد ، دام ازنظر خصوصیت های شیرواری،‌وضعیت بهتری دارد.البته باید توجه داشته باشید که نباید این صفت را با لاغری گاو اشتباه گرفت.
زاویهداربودن گاو درمنظر پشتی نشان می دهد که این گاو سروگردن کشیده،‌دنده های برجسته وظریف وبدنی کشیده و موزون دارد. درحقیقت کمر صاف، محکم و قوی،‌گردن نازک و کشیده،نداشتن غبغب وزاویه داربودن گلو موجب به وجود آمدن چنین زاویه ای شده است.
4- عرضوزاویه کپل
عرض کپلرابطه مستقیمی با زایمان آسان وبه دنیا آمدن گوساله سالم و درشت دارد. هرچه عرضکپل گاو شیری بیشتر باشد، بهتر است. برای دانستن عرض کپل، کافی است که فاصله دواستخوان مفصل خاصره راست و چپ گاو را اندازه گیری کنیم. فاصله این دو، نشان دهندهعرض کپل گاو است.
نکته مهم
نکته مهمدیگر این است که زاویه کپل گاو باید یک شیب ملایم از سمت برجستگی مفصل ران بهاستخوان ورکی پایین گاو داشته باشد. برای اندازه گیری این زاویه باید به استخوانمفصل ران گاو توجه کنید وشیب آن را نسبت به محل پین گاو بررسی کنید . شیب بالاتر وشیب پایین تر برای گاو شیری مناسب نیست و موجب ناراحتی هایی درتولید مثل وخروجناقص ترشح های رحمی گاو می شود. همچنین ظریف بودن و یک نواختی دم ازمحل اتصال تاانتها،‌نشان دهنده شیرواری گاو است.
5- پاها و شکلقرارگرفتن آنها
- پاهایجلو
پاهای جلوباید مستقیم وبدون خمیدگی به بدن وصل شده باشند و بیش از حد بلند یا کوتاه نباشند.همچنین فاصله دو پا،‌نشان دهنده عرض سینه است. عرض سینه متوسط ویا بیش ازحد متوسطدرعمر اقتصادی حیوان وشیرواری گاو اثر دارد.
- پاهایعقب
خوب استبدانید که وضعیت دو مفصل خرگوشی گاو درشیرواری آن اثر دارد. به طوری که هرچه مفصلپاهای عقب گاو ظریف تر باشد،‌گاو شیروارتر است. به علاوه پاهای عقب گاو درمنظرپشتی باید مستقیم و بدون انحراف به داخل بدن وصل باشند. به طوری که بتوان مستطیلیرا بین دو پای عقب گاو رسم کرد. اگر دو مفصل پاهای عقب گاو به هم نزدیک و پاها وسم ها به بیرون منحرف باشند،‌کمترین ارزش را به آن گاو می دهند. حال آنکه پاهاباید بدون انحراف و مفصل های خرگوشی باید با ران،‌پاها و سم ها، موازی باشند.
اگر پاهایگاو را از پهلو نگاه کنید باید مفصل های خرگوشی پاهای عقب داسی شکل باشند. البتهباید توجه کنید که گاهی ممکن است گاو به دلیل اشکال درلگن ویا عفونت،‌سم ها وپاهای خود را به داخل کج کند. بنابراین نباید این موضوع را با خمیدگی داسی شکلپاهای عقب اشتباه گرفت.
6- ارتفاعپستان عقبی
این ارتفاعنشان دهنده ظرفیت تولید شیر درگاو است. برای بررسی این صفت کافی است فاصله زیر فرجدام را تا محل اتصال پستان به بدن گاو اندازه بگیرید. هرچه این فاصله کمتر باشد،بهتر است.
7- عمقپستان
عمق پستانیعنی بررسی وضعیت کف پستان (به غیر از نوک آن) با مفصل خرگوشی پاهای عقب. البتهدرست است که هرچه پستان بزرگتر باشد،‌شیر بیشتری را درخود جای می دهد،‌ولی یکپستان با عمق بیشتر(حجیم تر)زودتر به زخم و ورم پستان آلوده می شود.
بنابرایندربررسی این صفت باید به سن دام توجه کرد. به طوری که هرچه سن دام بالاتر رود، عمقپستان بیشتر می شود. درتلیسه ها باید کف پستان نسبت به مفصل خرگوشی،‌حدود 3انگشت(5 سانتی متر)بالاتر قرار گرفته باشد.
8- نگهدارنده پستان ها(لیگامان ها)
نگه دارندهها درحقیقت رباط های وسطی محفظه پستان هستند. این رباط ها چنان درمنظره پشتیقرارگرفته اند که به نظر می آید محفظه پستان به دو قسمت تقسیم شده است . رباط هادرحقیقت نگه دارنده های اصلی واولیه پستان هستند.همچنین عامل مهمی درنگه داشتنپستان درمحل اصلی خود هستند. اگر نگهدارنده پستان ضعیف باشد،‌پستان به حالت شل وپاندولی درمی آید. درنتیجه طول عمر اقتصادی گاو کم می شود . بنابراین هنگام خریدیک گاو شیری باید توجه داشت که درمنظره پشتی درحالی که پستان پرازشیر است ، وسطپستان گاو ، خط وجود داشته باشد. همچنین این خط و شکاف بین پستانی،‌عمیق و سراسرپستان را فراگیر باشد.
9- عرضپستان
هرچه عرضپستان گاو بیشتر باشد، دام قدرت شیرواری بهتری دارد. همچنین طول عمر اقتصادی آننیز زیاد است. برای بررسی این صفت،‌درمحل اتصال پستان به بدن وبرگشتگی موهای دوطرف پستان، فاصله دو طرف پاهای آن را اندازه گیری می کنند. توجه کنید که هنگامبررسی این صفت نباید گاو بدشکل ایستاده باشد وپاهای عقب آن ازهم باز باشد.
10- اندازهسرپستانک ها
یکیازمواردی که باید هنگام خرید گاو شیری بسیار به آن توجه شود ،‌اندازه سرپستانک هایگاو است. برای بررسی آنها باید طول سرپستانک و وضعیت آنها را از جلو وعقب وپهلویحیوان اندازه گیری کرد. چند حالت غیر طبیعی درپستانک وجود داردکه باید به آنهاتوجه کرد. این حالت ها عبارتند از:
الف-پستانک ها نباید به شکل پستانک های بز باشند وبه اصطلاح بزی نباشند.
ب- پستانکهای خیلی قطور به درد شیردوشی نمی خورند.
ج- سوراخپستانک ها نباید بیش از حد ریز و یا گشاد باشند.
اندازهمناسب برای سرپستانک های جلو حدود 5 تا 6 سانتی متر وبرای سر پستانک های عقب 4 تا5 سانتی متر است . یعنی باید سر پستانک های جلو کمی بلندتر ازسرپستانک های عقبباشد. علاوه براندازه پستان ،‌بایدتوجه داشت که پستان های گاو شیری ورم کرده و گرمتر از حد معمول نباشد. همچنین رنگ آن غیرعادی وزخمی نباشد. اگر به گاو مشکوکهستید،‌کمی از شیر آن را دریک فنجان،‌ظرف یا پارچه سیاه بدوشید وبررسی کنید تامواد ریز خارجی و غیرطبیعی درآن دیده نشود. به این روش،‌آزمایش فنجان سیاه گفته میشود. زیرا درپارچه یا ظرف سیاه، عامل های ریز حاصل ازفعالیت باکتری ها و میکروب هابه سادگی دیده می شوند.
11- محلقرارگرفتن سرپستانک های جلو و عقب
هنگامبررسی این صفت باید به شکل قرارگرفتن نوک پستانک ها و محل آنها نسبت به محفظهپستان دقت کرد. اگر سرونوک پستان ها بیش از حد به هم نزدیک ویا ازهم دور باشند،‌غیرطبیعی است.
برای بررسیمحل قرارگرفتن سرپستانک ها باید کل پستان گاو را به 4 قسمت تقسیم کنیم. به طوری کهنوک هرپستان باید دروسط هریک از این 4 قسمت قرارگرفته باشد. همچنین فاصله نوکپستان ها نسبت به هم مساوی ومتناسب باشد.
خلاصه مطالب
1- هنگامخرید گاو شیری ابتدا باید دقت کرد که دام بیمارنباشد وواکسن های لازم به آن تزریقشده باشد.
2- عرض کپلگاو شیری هرچه بیشتر باشد،‌بهتر است.
3- هرچهپاهای عقب گاو،‌ظریف تر و زاویه آنها داسی شکل (بسته تر) باشد،‌مناسب تراست.
4- بایدتوجه داشت که پستان گاو،‌بیش ازحد عمیق نباشد. چون دراین صورت ،‌پستان گاو زودتربه انواع بیماریها ازجمله ورم پستان مبتلا می شود.
5- بایدتوجه داشت که دربررسی سرپستانک های گاو شیری،‌سر پستانک های جلو کمی بلندترازسرپستانک های عقب باشد.
6- آزمایشفنجان سیاه، بهترین وآسان ترین روش برای بررسی آلودگی شیر به میکروب وعامل هایخارجی است.
7-سرپستانک های گاو باید درمرکز هر4 قسمت پستان گاو قرارگرفته باشد.
چند نکتهمفید:
• قبلازخرید گاو شیری، ازسالم بودن گاو مطمئن شوید . توجه کنید که گاو موردنظر به طورمرتب واکسینه شده و کارت بهداشت داشته باشد.
• درزمانخرید گاو شیری باید به ویژگی های اختصاصی حیوان توجه کافی کرد.
• عرض کپلگاو رابطه مستقیمی با زایمان آسان وبه دنیا آمدن گوساله سالم ودرشت دارد.
• هرچهمفصل پاهای عقب گاو ظریف تر باشد، گاو شیروارتر است.
• هرچهارتفاع پستان عقبی گاو کمتر باشد بهتر است.
• اگر نگهدارنده پستان ها(رباط ها)ضعیف باشند، پستان ها شل شده و طول عمر اقتصادی گاو کم میشود.
• اندازهمناسب برای سرپستانک های جلو حدود 5 تا 6 سانتی متر وبرای سر پستانک های عقب 4 تا5 سانتی متر است.
. درزمان خرید گاو،‌آزمایش فنجان سیاهرا انجام دهید تا ازسلامت پستان و شیر مطمئن شوید.