توسعه روشهای آبیاری نوین در خراسان رضوی تحت تاثیر کاهش اعتبارات

مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی واقعیتی است کتمان ناپذیر و این واقعیت تلخ مسئوولان و متولیان امر را بر آن داشته تا نسبت به استفاده بهینه و کاهش مصرف آب در بخشهای مختلف به ویژه در بخش کشاورزی خراسان رضوی اقدام کنند.

---

توسعه روشهای آبیاری نوین در خراسان رضوی تحت تاثیر کاهش اعتبارات
مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی واقعیتی است کتمان ناپذیر و این واقعیت تلخ مسئوولان و متولیان امر را بر آن داشته تا نسبت به استفاده بهینه و کاهش مصرف آب در بخشهای مختلف به ویژه در بخش کشاورزی خراسان رضوی اقدام کنند.
به گزارش ایانا از مشهد، به گفته کارشناسان در حال حاضر بخش کشاورزی خراسان رضوی با بیش از 70 درصد مصرف، بیشترین سهم مصرفی آب را به خود اختصاص داده است.
بنابراین اصلاح الگوی مصرف تنها راه گذر از بحران کم آبی است و استفاده از روشهای نوین آبیاری می تواند در این زمینه بسیار موثر باشد.
همچنین با توجه به جایگاه برجسته بخش کشاورزی در اقتصاد استان، استفاده از این گونه روشها می تواند تاثیرات مثبتی در اصلاح سیستم مصرف آب بر جای بگذارد.
زمینه های استفاده از آبیاری قطره ای فراهم شود
یکی از کشاورزان باسابقه روستای سعدآباد بخش جنگل رشتخوار می گوید: اگرچه آبیاری قطره ای می تواند مشکلات کشاورزان را در زمینه آبیاری مزارع تا حدود زیادی کاهش دهد اما باید زمینه های استفاده از این نوع آبیاری در استان فراهم شود تا کشاورزان رغبت انجام آن را نشان دهند.
محمدرضا ابراهیم نژاد می افزاید: یکی از موانع عمده در استفاده کشاورزان از آبیاری قطره ای، تجهیزات مورد نیاز آن است که روند اعطای تسهیلات، آنها را در این زمینه دچار مشکلات فراوانی می کند.
یکی دیگر از کشاورزان روستای کبودان بردسکن گفت: بیشتر کشاورزان استان خرده مالک هستند و توانایی مالی استفاده از تجهیزات آبیاری نوین را ندارند. این در حالی است که استفاده از این سیستم نیاز کشاورزی منطقه است.
رضا دانشمند افزود: اگر متولیان بخش کشاورزی خواستار توسعه این گونه آبیاری هستند باید تسهیلات لازم را در اختیار کشاورزان متقاضی قرار دهند.
محمدرضا رحیم زاده یکی از کارشناسان کشاورزی گناباد این طرح را از جمله طرحهای متناسب با علم روز می داند و می گوید: اگرچه این گونه طرحها باید مطابق با علم روز دنیا اجرا شود اما متاسفانه زمان طولانی برای دریافت تسهیلات از جمله موانعی است که موجب می شود بخش زیادی از کشاورزان در نیمه کار از اجرای آن منصرف شوند.
وی خاطرنشان می کند: در حال حاضر زمینه های اجرای این طرح در استان مهیاست اما مشکلات قانونی و پیگیریهای لازم، زمان اجرای این طرح را افزایش می دهد.
افزایش سه برابری بازده تولید
یکی دیگر از کارشناسان کشاورزی با بیان مزایای استفاده از آبیاری نوین می گوید: با توجه به این که بخش کشاورزی درصد قابل ملاحظه ای از منابع آب کشور را مصرف می کند، بنابراین با اجرای این طرح می توان با همان میزان آب سه برابر روش سنتی بازده تولید را افزایش داد. به گفته زینب ملایی زمان طولانی ارایه تسهیلات، به گرو رفتن سند زمین برای تسهیلات و نبود سیستم نظارت بر کیفیت و قیمت تجهیزات از جمله عوامل بازدارنده ای است که اجرای طرح را به تعویق می اندازد. مهمترین مشکل این است که برای اجرای طرح باید سند زمین به عنوان وثیقه در گرو بانک باشد اما گاهی اوقات مشکلات ارثی و مشاء بودن زمین مانع این امر می شود.
وی می افزاید: علاوه بر مشکلات دریافت تسهیلات، نبود سیستم نظارت بر کیفیت و قیمت تجهیزات آبیاری از دیگر مشکلاتی است که باعث هدررفت بخش زیادی از منابع آبی می شود.
او خرده مالک بودن کشاورزان را یکی دیگر از عوامل بازدارنده اجرای این طرح ذکر می کند و می افزاید: بنیه مالی کشاورزان سرمایه گذاری در این بخش را کاهش می دهد، بنابراین رفع مشکل مالی کشاورزان باید به عنوان نخستین موضوع در اجرای طرح آبیاری نوین مطرح باشد.
یک کارشناس کشاورزی فریمانی تغییر شیوه آبیاری غرقابی سنتی به سیستمهای مدرن را ایده قابل قبولی می داند که هنوز الگوی مناسب آن تعیین نشده است.
عباس محمد زاده قلندرآبادی افزود: با توجه به این که کشور ما در ناحیه خشک و نیمه خشک واقع است بنابراین نیاز به آب و استفاده از سیستم آبیاری نوین افزایش می یابد. در واقع با استفاده از این روش می توان بدون هدررفت آب، گیاهان را آبیاری و حدود 60 تا 70 درصد مصرف آب را بهینه سازی کرد و عملکرد تولید را افزایش داد.
وی اظهار می کند: برای بهینه سازی مصرف آب ابتدا باید زمینه اجرای این سیستمها فراهم شود تا به اهداف خود در این مورد برسیم.
وی مشکل برق کشاورزی را یکی از موانع اصلی اجرای این طرح می داند و می گوید: با توجه به این که اجرای این طرح موجب افزایش مصرف برق می شود، اعمال هزینه های زیاد به عنوان سدی پیش روی کشاورزان واقع شده است.
کارشناس مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به این که در شرایط کنونی کشاورزی، آبیاری به روشهای غرقابی 60 تا 65 درصد آب را هدر می دهد، می گوید: تبخیر و نفوذ آب در زمین از مهمترین عوامل پرت آب در کشاورزی است و اصلاح الگوی مصرف آب باید بر جلوگیری از این دو عامل متمرکز شود.
برای اصلاح مسیرهای آبیاری و انتقال آب چاره اندیشی شود
عباس رضوی با بیان این که در کشور ما به ازای هر مترمکعب آب 800 گرم ماده غذایی تولید می شود، می افزاید: برای کشور ما این وضعیت پسندیده نیست و باید برای اصلاح مسیرهای آبیاری و انتقال آب چاره اندیشی شود.
به گفته وی، کشاورزان به دلیل پایین بودن هزینه، امکان مدیریت بهتر و نیز مصرف انرژی کمتر، از این شیوه بهتر استقبال می کنند. بنابراین باید در راستای اصلاح الگوی مصرف آب کشاورزی گام اساسی برداشته شود.
نکته مهم دیگری که این مقام مسئوول به آن اشاره می کند، کاهش میزان اعتباری است که برای اصلاح این روش اختصاص یافته است.
وی می گوید: سال گذشته 60 میلیارد ریال کمک بلاعوض و 100 میلیارد ریال تسهیلات بانکی برای این بخش در نظر گرفته شده بود اما این در حالی است که از ابتدای امسال تاکنون فقط 10 میلیارد ریال کمکهای فنی و اعتباری به این بخش اختصاص یافته است.
یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص می گوید: با توجه به هدررفت 40 تا 50 درصدی آب در کشاورزی در حال حاضر طرح بهره وری بخش کشاورزی در دستور کار مجلس قرار دارد.
محمدمهدی افشاری اظهار می کند: قرار است در صحن علنی مجلس در ارتباط با مدیریت منابع آبی، جلوگیری از هدررفت آب و برآورد مصرف آب در تقابل با تولید بررسیهایی صورت گیرد.
به گفته وی، امروز در دنیا با مصرف هر یک مترمکعب آب 30 کیلوگرم محصول کشاورزی برداشت می شود، در حالی که در کشور ما از این میزان برداشت آب تنها 700 تا 800 گرم محصول برداشت می شود که این امر بیانگر میزان هدررفت آب در کشور است.
مخبر کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی بررسی میزان اعتبارات کشاورزی و میزان تسهیلات در رابطه با جلوگیری از هدررفت آب را از جمله مسایل مطرح شده در جلسات مختلف مجلس ذکر می کند و می افزاید: به موازات این مباحث، کمیسیون کشاورزی تسطیح اراضی را که باعث کاهش 30 درصدی هدررفت آب می شود، در دستور کار خود قرار داده است.
وی علت تاخیر در اجرای طرح آبیاری نوین را مشکلات ناشی از سیستمهای بانکی و گاهی اوقات مقاومتهای محلی ذکر می کند و اظهار می دارد: گاهی اوقات مشاهده می شود بهره برداران این بخش به دلیل نداشتن دانش کافی رغبتی به اصلاح الگوی آبیاری و استفاده از روشهای نوین در آبیاری ندارند که همین امر باعث تاخیر در اجرای طرح می شود.
محمدی دیگر عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز از نبود برنامه ریزی توام با ارزیابی عملکرد در کشور گله مند است و می گوید: با وجود اقدامات بسیار خوبی که از 30 سال گذشته در زمینه سدسازی و آبخیزداری صورت گرفته اما هنوز مدیریت آب کشاورزی در استانها به خوبی انجام نمی شود.
وی معتقد است: برای موفقیت در این زمینه باید از فناوریهای روز دنیا و تجربیات سایر نقاط جهان بهره مند شویم.
وی بهره وری از آب را یکی از برنامه های مطرح دولت و گسترش روش آبیاری تحت فشار را از جمله ضرورتهای این برنامه ذکر می کند.

خبرگزاری ایانا - 89/4/23