توصیه های فنی جهت افزایش عملکرد مزارع کلزای آبی

کلزا در اکثر خاکها به غیر از خاکهای شور و باتلاقی قابل کشت است که به دو صورت هیرمکاری و خشکه کاری انجام می شود.

---

-انتخاب بذر:
حتی الامکان از بذور توزیعی مادری و گواهی شده توصیه شده توسط موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر استفاده شود( ارقامی مثل: طلایه، اکاپی، لیکورد، اُپرا، زرفام و...). بذر ضد عفونی شده با سم و دز مناسب طبق توصیه سازمان حفظ نباتات و با تکنیک صحیح. در صورت استفاده از بذور خود مصرفی، از انواع آزاد گرده افشان و رعایت فاصله ایزولاسیون (قرنتینه) حداقل 500 متر از سایر مزارع و مخلوط کشی شده زیر نظر کارشناسان کنترل و گواهی بذر می توان سود جست.میزان بذر مورد استفاده در کشت با بذرکار شش تا هشت کیلوگرم در هکتار و در کشت دستپاش 10 تا 12 کیلوگرم در هکتار می باشد.
- آماده سازی زمین:
کلزا در اکثر خاکها به غیر از خاکهای شور و باتلاقی قابل کشت است که به دو صورت هیرمکاری و خشکه کاری انجام می شود. درهیرمکاری بعداز برداشت محصول سال قبل، زمین را یک آب سنگین داده تا بذور ریزش کرده و بزر علفهای هرز سبزکرده(ماخارکردن) ودر زمان گاورو شدن با زدن یک شخم عمیق بوسیله گاوآهن بر گردان یا بشقابی یک نوبت پنجه غازی با علف هرز مبارزه شده ودر صورت کلوخه بودن خاک یک بار دیسک یا دو بار عمود بر هم و یک بار ماله (لولر) خاک را کاملا آماده عملیات بعدی می کند.
در خشکه کاری، زمین یک شخم با گاوآهن برگرداندار یا بشقابی به عمق 35-30 سانتیمتر زده و بعد از آن دو تا سه بار دیسک عمود برهم و یک بار ماله برای تسطیح زده می شود.
-کاشت:
1- تاریخ کاشت در مناطق سرد استان از 10 تا 30 شهریور و در مناطق گرم و معتدل استان از 15 شهریور تا دهم مهر ماه می باشد (تاریخ اولین آبیاری مزرعه تاریخ کاشت محسوب می گردد).
2- کاشت با بذرکار(ماشین کارنده) مناسب در درجه اول از انواع پیشرفته مثل بذرکارهای پنوماتیک(مکشی) جدید و پیشرفته کالیبره شده با میزان بذر تعیین شده در زمین، در صورت نبود این نوع بذرکار از سایرکارنده های بهینه شده برای کاشت کلزا مثل تاکا یا همدانکار و ... با نظر کارشناسان مدیریت زراعت می توان استفاده کرد.
3- کاشت دستی(دستپاش) که توسط دهقان مجرب و کارکشته با میزان بذر تعیین شده انجام می شود.
- آبیاری:
دور و تعداد آبیاری بسته به نوع خاک محل کشت 3-2 نوبت آبیاری در پاییز و 4-3 نوبت در بهار انجام گیرد. در مراحل رشد کلزا بجز در زمان کاشت یعنی مرحله خاک آب که 2 تا3 آبیاری لازم است بقیه آبیاری در مراحل بعد از سبزشدن بذر و استقرار بوته ها در خاک، ساقه رفتن، گلدهی، غلاف دهی، دانه بندی و پرشدن غلاف و رسیدگی دانه هرکدام یک آبیاری انجام گردد. آخرین مرحله آبیاری زمانی انجام شود که 20 درصد غلاف های ساقه اصلی قهوه ای شده باشد با وقوع 25-15 میلیمتر بارندگی در هر یک از مراحل فوق آبیاری حذف گردد. آبیاری به یکی از روشهای مرسوم از قبیل روش بارانی، جوی و پشته یا نشتی وغیره به آرامی و دقت کامل در تمام مزرعه کلزا انجام شود.
مصرف کودهای شیمیایی:
بر اساس آزمون خاک میزان کود مورد نیاز کشت کلزا تعیین گردد. تمامی کود فسفره، پتاسیمی و ثلث کود ازته به همراه 40 کیلوگرم سولفات روی قبل از کشت به صورت مصرف خاکی انجام گیرد. دو سوم کود ازته باقی مانده بطور مساوی قبل از شروع مرحله ساقه دهی و در مرحله ظهور جوانه گل به صورت سرک مصرف و بلافاصله بعد از توزیع، آبیاری انجام گردد.در صورتیکه در ابتدای فصل رشد در بهار علائم ظاهری کمبود عناصر ریزمغذی ظهور نماید با مشورت کارشناس تغذیه محلولپاشی کودهای حاوی این عناصر با غلظت 3 در هزار انجام گردد.
- علفهای هرز:
برای مبارزه با علفهای هرز پهن برگ مثل پیچک، گل گندم، خرفه و... رعایت تناوب زراعی، انجام هیرم کاری، مصرف سم ترفلان 10 تا 15 روز قبل از کاشت با میزان توصیه شده کارشناسان حفظ نباتات، مصرف سم لونترل در هنگام 3 تا 4 برگی شدن بوته های کلزا به میزان 7/0 لیتر در هکتار ، در اراضی کوچک وجین دستی برای مبارزه با علفهای هرز مؤثر است.
در مورد علفهای هرز برگ باریک نیز رعایت تناوب زراعی، هیرم کاری، مصرف ترفلان قبل از کاشت، مصرف سموم باریک برگ کش مثل گالانت، سوپر گالانت، نابواس، فوکوس و... در هنگام مناسب ، میزان و روش توصیه شده، برای مبارزه مناسب است.
- بیماری ها :
اسکلروتینیا عامل بیماری پوسیدگی ساقه کلزا است در مناطق مرطوب شایع است، برای مبارزه
- شخم عمیق پس از برداشت کلزا سمپاشی مزارع آلوده با سم قارچکش مناسب و توصیه شده ، رعایت تراکم مناسب (80 تا 100 بوته در متر مربع).
- رعایت تناوب زراعی (مثل گندم-کلزا-گندم)،
بیماری فیلودی که در اثر عامل آن غلافها تغییر شکل داده و توخالی می شوند برای مبارزه با عوامل انتقال آن (شته مومی و سنک ) باید مبارزه کرد.
- آفات :
یکی از آفات مهم شته مومی است، که روش مبارزه شامل :
- سمپاشی در فصل بهار با سموم توصیه شده اداره حفظ نباتات با روش و دُز مناسب و تکرار سمپاشی 15 تا 20 روز بعد در صورت نیاز
- سمپاشی در فصل پاییز در صورت آلودگی
- کانون کوبی (سمپاشی مراکز تجمع) در حاشیه مزرعه
دیگرآفات سوسکهای گرده خوار است که در صورت آلودگی سمپاشی با یکی از سموم توصیه شده مثل فوزالن، دیازینون با دُز و روش مناسب.
زنبوربرگخوار کلزا آتالیا لارو(کرم) آن از برگهای گیاه تازه روئیده کلزا تغذیه می کند. برای مبارزه از سموم تماسی-گوارشی با نظارت کارشناسان حفظ نباتات در زمان مناسب می توان استفاده کرد.
- زمان برداشت:
برداشت غیرمستقیم(دو مرحله ای) وقتی است که 50-40 درصد بذور داخل غلافهای ساقه اصلی و شاخه های اولیه به رنگ قهوه ای روشن یا تیره تغییر رنگ داده باشد.
در مورد ارقام هیبرید که رسیدن آن یکنواخت است زمانی 90-85 درصد بذور غلافهای شاقه اصلی و شاخه های اولیه به رنگ قهوه ای روشن یا تیره متمایل شدند. می توان به طور مستقیم با کمباین محصول(در 13 درصد رطوبت بذر)را برداشت نمود.
- برداشت :
در روش مکانیزه ترجیحاً برداشت با کمباین نو (کمتر از 10 سال از ساخت آن گذشته باشد) انجام شود. در مناطق خشک در ساعات اولیه صبح و عصر برداشت صورت گیرد. سرعت هد کمباین 15 درصد بیشتر از سرعت حرکت کمباین بوده و ارتفاع هلیس از کف پلاتفرم 20-12 میلیمتر و فواصل در طرفین کاملاً یکسان باشد. برداشت باید با نظارت کامل گروههای فنی ناظر بر برداشت و رعایت تنظیمات کمباین بر اساس دستورالعمل مربوطه انجام شود. در برداشت دستی رعایت زمان مناسب برداشت بعد از کفبر کردن بوته ها دا داس یا علف چین(موور)، محصول باید به مدت 5-3 روز در شرایط مزرعه و در معرض نورآفتاب قرار گیرد تا بذور نارس سبز رنگ رسیده و به رنگ قهوه ای یا سیاه در آیند و موقعی که رطوبت دانه به 15-12 درصد رسید، عمل خرمنکوبی (جدا کردن دانه از غلاف) باید انجام شود.