مروری بر زراعت گیاهان علوفه ای (یونجه)

امروزه تولید غذا به عنوان اصلی ترین مسئله در جهان مطرح بوده و در این میان تولید علوفه و دامپروری جایگاه ویژه ای می یابد.

---

مروری بر زراعت گیاهان علوفه ای (یونجه)
امروزه تولید غذا به عنوان اصلی ترین مسئله در جهان مطرح بوده و در این میان تولید علوفه و دامپروری جایگاه ویژه ای می یابد. یونجه یا طلای سبز با نام علمی Medicago sativa و نام انگلیسی Alfalfa مهمترین گیاه علوفه ای دنیا و اولین گیاه علوفه ای اهلی شده است که بشر اولیه آنرا به عنوان تغذیه دام تشخیص داده است. مبدا اصلی یونجه خاور نزدیک و آسیای مرگزی بوده و ناحه مرکزی ایران منشا جغرافیایی یونجه است. یونجه در بین گیاهان علوفه ای به علت کیفیت خوب، خوشخوراکی و دارا بودن ذخائر غذایی، از جمله مواد معدنی مانند کلسیم و مواد پروتئینی اهمیت خاصی پیدا کرده است به طوری که یونجه بیش از ۲ تن پروتئین در هکتار در سال را تولید می نماید. یونجه با تثبیت ازت خاک بر حاصلخیزی خاک می افزاید و عمری بین ۴ تا ۲۰ سال دارد که معمولا عمر مفید آن ۷ سال است. در مقابل تغییرات محیط حساس بوده و قادر است ۵۰ تا ۶۰ درجه زیر صفر و ۵۰ درجه بالای صفر را تحمل نماید.
یونجه هایی که امروزه کشت می شوند به ۴ گروه تعلق دارند:
۱ - گروه یونجه های معمولی جنس Medicago sativa دارای گل های بنفش رنگ هستند و بطور زیادی کشت می شوند.
۲ - گروه یونجه های ترکستان که همان یونجه های معمولی هستند ولی مرکز پیدایش آنها آسیای مرکزی هستند. در این گروه رشد مجدد خیلی کم است.
۳ - گروه یونجه های الوان جنس Medicago media هستند. این گروه بر خلاف گروه اول دارای گلهای الوان هستند. کاشت این گروه اگر به منظور تولید بذر باشد عملکرد بذری پائینی دارند.
۴ - گروه نان هاردی که این گروه دارای رشد عمودی زیادی هستند. خواب زمستانی در آنها خیلی کوتاه است و یا می توان گفت اصلا خواب زمستانی ندارد.
تاثیر عناصر مختلف بر یونجه و علائم کمبود آنها :
ازت (N) : به طور کلی یونجه نیاز به ازت خود را از طریق رابطه همزیستی با باکتریهای تثبیت کننده ازت به دست یم آورد و استفاده بیش از حد کودهای ازته باعث کاهش عملکرد و افت کیفیت می گردد . در صورت کمبود این عنصر برگها کوچک و نازک و سبز روشن شده و ریشه ها نازک می شوند .
فسفر (P) : این عنصر باعث گسترش سیستم ریشه ای گیاه شده و عملکرد را افزایش می دهد . در اثر استفاده از کودهای فسفره مقاومت گیاه نستب به آفات و بیماریها بیشتر می گردد . در صورتیکه گیاه دچار کمبود فسفر شود برگها به رنگ سبز تیره و یا بنفسش درآمده و از نوک شروع به خشک شدن می کند . همچنین گره زایی متوقف شده و احتمال سرمازدگی در گیاه زیاد می شود .
پتاسیم (K) : حساس ترین عنصر برای یونجه محسوب می شود و باعث افزایش عملکرد می گردد . در صورت کمبود ، ابتدا لکه های سفیدرنگی در حاشیه برگ ظاهر می شود و در نهایت زمینه اصلی برگ زرد و سپس قهوه ای می گردد و حاشیه برگها به صورت شکسته و نامنظم در می آید .
مولیبدن (Mo) : این عنصر در ساختمان آنزیمهای گیاه نقش داشته و به گره زایی کمک می کند . کمبود آن به علت دخالت در واکنشهای احیاء نیترات باعث بروز کمبود ازت می شود . و از علائم دیگر کمبود این عنصر این است که برگها باریک و رنگ پریده شده و شکل برگها از حالت طبیعی حالت می شود . همچنین کم رشدی از سایر عواقب دیگر کمبود این عنصر است .
بر (B) : این عنصر در جوانه زدن گرده و در انتقال آب در گیاه نقش مهمی ایفاء می کند . در صورت کمبود ، میان گره ها کوتاه شدن و گیاه به صورت رزت در می آید . همچنین سیستم ریشه ای ضعیف شده و رشد متوقف می شود .