شرایط محیطی ستر

صحت عملکرد ستر در طی دوره انکوباسیون تخم مرغ بسیار مهم است.

---

شرایط محیطی ستر در طول دوره انکوباسیون
هچر نمی تواند شرایط نامطلوبی را که در دوره انکوباسیون تخم مرغها در ستر وجود داشته تصحیح نماید بنابراین صحت عملکرد ستر در طی دوره انکوباسیون تخم مرغ بسیار مهم است تخم مرغها در طی دوره ای که در ستر می مانند روزبه روز آسیب پذیرتر میگردند فن های ستر همانند فن های هچر از اهمیت حیاتی برخوردار می باشند در برخی از انواع سترها فن های از کار افتاده به دلیل حرکت فن های سالم مجاور آنها چرخش معکوس پیدا می کنند و در حقیقت بازدهی ندارند هنگامی که فن های یک طرف ستر روشن هستند هرگز نباید فن های سمت دیگر را خاموش نمود زیرا این عمل باعث چرخش معکوس فن های خاموش خواهد شد و فن های خاموش فقط وقتی در جهت صحیح خواهند چرخید که مجددا روشن شوند .
بازدید روزانه
در بازدیدهای روزانه دستها را زیر هر یک از فن ها بگیرید تا مطمن شوید هوا به طرف پایین می وزد فن هایی که ارتعاش داشته و می لرزند و فن هایی که پروانه آنها تعادل ندارد باعث آسیب دیدگی پانل های فن ، ترموستاتها و رله ها می شوند بیشتر اوقات جدا شدگی ستون جیوه ترموستاتها به علت ارتعاش فن ها که ناشی از عدم تعادل پروانه آنهاست رخ می دهد پروانه فن ها خیلی بیشتر از آنچه که بعضی از افراد فکر می کنند اهمیت دارد در صورتی که پروانه فن ها درست عمل نکند بازدهی کل ستر افت خواهد کرد پروانه های خمیده و یا کثیف باعث کاهش جریان هوای مورد نیاز برای انکوباسیون خواهد شد در صورتی که پروانه فن به طور صحیح در محل خود نصب نگردد جریان هوای بین تخم مرغها به میزان 30 درصد افت خواهد کرد .
بازدید پروانه فن
برای بازدید و بررسی تعادل پروانه فن باید یک پیچ گوشتی را از بین میله های پشت فن رد کرده به طوری که بر لبه پروانه فن تماس یابد سپس پروانه را می چرخانند تا در صورت تنظیم نبودن مشخص گردد تمام پروانه ها بایدمطابق هم تنظیم شوند در برخی از انواع سترها در زمان روشن بودن فن ها ، کانالهای تهویه تحت تاثیر فشار مثبت و منفی هوا که در بالا و پایین فن ها بوجود می اید کار می کنند اگر این کانالها مورد بی توجهی قرار گیرند و یا به هر دلیل از محل خود برداشته شوند این بی توجهی و یا دستکاری می تواند باعث کاهش درصد هچ به میزان 3 درصد شود و شما هرگز به علت آن پی نخواید برد عایقهای لاستیکی جریان هوا درمحل پانل فن ها باید کیفیت خوبی داشته باشند کانال هوا نیز لازم است نسبت به پانل ها در موقعیت مناسبی قرار گرفته باشد هر شکاف یا روزنه ای که بین پانل وکانال هوا وجود داشته باشد منجر به قطع جریان هوا شده و کانال هوا را به طور کامل بلااستفاده می نماید .
بازدید دربها
دربها باید به نحو بسیار مناسب در محل خود قرار گرفته باشند تا از هرگونه ورود و خروج هوا جلوگیری نمایند استفاده از لوله ها و قفلهای شکسته ویا دربهای خمیده موجب برقراری جریان کوتاه هوا بین ورودی هوا و روزنه های درب خواهند شد این واقعه باعث می شود که هوای گرم به جای آنکه در مسیر طبیعی خود به طرف انتهای مخالف هوا برود از طریق روزنه های اطراف درب به هدر رود گاهی اوقات یکی از المنت های هیتر می سوزد و باعث کاهش تولید حرارت و افزایش مدت زمان گردش حرارت در ستر می گردد درنتیجه مدت زمان بازگشت به حرارت طبیعی طولانی می شود باید هر از چند گاهی پس از خاموش کردن فن ها ، المنت ستر ها را بازدید کرد در زمان خاموش بودن فن ها تمام المنت های هیتر باید به رنگ قرمز دیده شوند البته در صورت نیاز به حرارت در ستر و فرمان دادن ترموستات ، المنت ها روشن خواهندبود هرگز در زمان روشن بودن هیترها ، فن ها را برای مدت طولانی خاموش نکنید زیرا این کار باعث آسیب دیدن هیترها خواهد شد استفاده از ولتاژ کم درستر نیز موجب افزایش مدت زمان گردش حرارت در ستر و کندی بازگشت به درجه حرارت طبیعی خواهد شد سینی های جمع کننده آب نیز همانگونه که از نام آنها مشخص است باید کار کنند سینی های شکسته و وارونه و خراب باعث ریزش قطرات آب به خارج از کانالهای فن ها و نهایتا روی تخم مرغ ها می شوند این واقعه باعث خنک شدن تخم مرغها وکشته شدن جنین آنها خواهد شد .
جمع آوری قطرات آب
در پایین کوئیل خنک کننده باید کانال جمع کننده آب قرار گیرد تا چکه های آب حاصل از شبنم زدگی روی کوئیل را جمع کند این آب نباید روی پانل فن ها بریزد اگر این چکه های آب در کانال هوا انباشته گردند آب به طرف کانال بازگشت می کند و روی پانل های فن و احتمالا روی زمین می ریزد در هر شرایطی از وجود آب روی زمین باید اجتناب شوداین مسئله باعث اثرات خنک کنندگی موضعی شده و نهایتا سبب هچ غیر یکنواخت خواهدشد به علاوه این مسئله باعث افزایش رطوبت در ستر شده و منجر به کاهش توان دستگاه درکم کردن رطوبت خواهدشد دلایل متعددی وجود دارد که سیستم های خنک کننده و حرارتی باید به طور همزمان مورد دقت و بازرسی قرار گیرند این وسایل باید درهر نوبت برای مدت بیش از 60 ثانیه مورد بازرسی قرار گیرند و غالبا مسائل مورد ایراد دیده خواهند شد ترموستاتها ، رله ها، شیرهای برقی ، شیرهای برگشتی ، نشتی های آب و مرطوب بودن زمین می توانند منجر به ایجاد اشکال شوند اگر کوئیل ها ی خنک کننده به جای آنکه در مسیر جریان هوا قرار گیرند روی آن و یا هر جای دیگری نصب شوند بی تاثیر خواهند بود نازلهای اسپری مستعمل و قدیمی و یا دچار انسداد و عایقهای لاستیکی جریان هواناقص وکهنه یا دربهای خراب می توانند باعث بروز شرایط نامتعادل در ستر شوند .
وجود تعادل صحیح در شرایط محیطی
سالنهای سرد و خشک یا گرم و مرطوب سبب بروز شرایط محیطی نامتعادل خواهند شد در برخی ازانواع ستر ها دمپر ورودی هوا باید طوری تنظیم شده باشد که درجه حرارت در قسمتهای جلو عقب ستر را به طور یکنواخت حفظ نماید گرم شدن و یا خنک شدن همزمان ستر باید به ندرت رخ دهد در یک ستر متعادل تغییرات درجه حرارت باید در کمترین حد باشد که این امر به منزله شاخص صرفه جویی در انرژی نیز هست حرارت و رطوبت باید به طور مساوی همراه با جریان یکنواخت هوا در اطراف تمام تخم مرغها منتشر گردد افزایش یا کاهش شدید درجه حرارت به هر مدت زمان که باشد باعث برجای گذاردن اثر مخرب بر زمان هچ و حذف رطوبت داخلی تخم مرغ خواهد شد هچ های طولانی و ضعیف در نتیجه وجود شرایط نامتعادل در ستر رخ می دهد و معمولا ارتباطی به شرایط هچر ندارد ستر باید اغلب اوقات به طور مطلوب کار کند و تمام لامپهای اگاه کننده آن به غیر از لامپ چرخش خاموش باشد در صورتی که شیرهای آب به طور صحیح تنظیم نشده باشد می تواند باعث بروز مشکل گردد که این مسئله به وسیله تغییرات دوره ای سریع قابل تشخیص است .
تصحیح میزان جریان آب
اگر شیر جریان آب خیلی باز وفشار آب بالا بوده و آب خیلی سرد شده باشد کوئیل خنک کننده به سرعت پرشده و باعث افت درجه حرارت ستر خواهد شد که در این صورت لازم است هیترها بکار افتاده و درجه حرارت را به حد طبیعی برگردانند این واقعه به علت اتلاف آب و برق منجر به صرف هزینه اضافی بیهوده خواهد شد درجه حرارت آب خروجی کوئیل خنک کننده باید به مقدار جزئی گرم بوده و هرگز خنک نباشد شیر آب باید به اندازه ای باز شود که خنک کنندگی مورد نیاز را تامین کرده ومنجر به روشن شدن آزیر ستر نگردد اگر شیر آب به طور کامل باز بوده ولی آب خنک فاقد خاصیت خنک کنندگی کافی برای تامین نیاز ستر باشد باید سیستم خنک کننده را مورد بازرسی و بازدید قرار دهید .
چیلرهای خنک کننده آب
حال مقداری به وضعیت چیلر خنک کننده آب در هچری بپردازیم در صورتی که خنک کنندگی دستگاه خیلی زیاد باشد باعث هدر رفتن نیروی برق و استهلاک دستگاه خواهد شد درجه حرارت آب باید به طور فصلی و به نسبت باز بودن شیرهای آب تنظیم گردد و به اندازه ای خنک باشد که خنک کنندگی کافی برای دستگاه ستر بوجود آورده و باعث به صدا درآمدن آژیر ستر نگردد. نصب یک دماسنج روی خط لوله آخرین ستر مفید خواهید بود این دماسنج درجه حرارت واقعی آب خنک را پیش از ورود به ستر نشان می دهد در اغلب موارد در صورتی که اب خنک ورودی حدود 2/22 درجه سانتی گراد برودت داشته باشد مناسب خواهد بود شرایط سالن ستر روی عملکرد صحیح ستر تاثیر بسزایی دارد درجه حرارت سالن ستر نیز همانند سالن هچر باید بین 24 و 5/25 درجه سانتی گراد بوده و بین 60 تا 65 درصد رطوبت نسبی داشته باشد هزینه گرم کردن سالن ستر خیلی کمتر ازهزینه روشن بودن دائم هیترهای الکتریکی سترها خواهد بود .
انتقال راکهای ستر
کولرهای تبخیری و هیترها نباید هوای خود را مستقیما در محل ورودی هوای سر بدمند به همین ترتیب تولید کننده های رطوبت نیز نباید به ورودی هوای ستر خیلی نزدیک باشند حال بیائید به دلایل دیگر ضعف قابلیت جوجه درآوری اشاره کنیم اگر در برخی از انواع سترها راکهای ستر را به مدت طولانی در راهرو سالن ستر رها کنند به علت تفاوت جریان هوا بین ستونهای تخم مرغ و بوجود آمدن نواحی سردو گرم مدت انکوباسیون تخم مرغها متفاوت خواهد شد نکته بسیار مهم آنکه این مسئله باعث بوجود آمدن جنین های ضعیف و نیز منجر به هچ غیریکنواخت می گردد راکهای ستر باید درکوتاهترین زمان ممکن به داخل ستر برده شوند در زمان انتقال و چیدن تخم مرغ درحالی که فن های ستر روشن هستند دربهای ستر را باز نگذارید این کار باعث خروج هوای گرم و مرطوب از درون ستر به سالن ستر و تغییر شرایط سالن ستر و همچنین کشیده شدن هوای بیرون به داخل ستر خواهد شد باز بودن دربها موجب خنک شدن بیش از حد ستر می شود و این بدان معناست که زمان بیشتری برای بازگشت به حرارت مورد نیاز ستر لازم خواهد بود خنک شدن بیش از حد ستر باعث طولانی تر شدن دوره هچ خواهد شد مشکل شناخته شده دیگر دراین ارتباط سردشدن تخم مرغهایی است که نزدیک به درب ستر قرار گرفته اند اگر میزان مرگ و میر زودرس جنینی زیاد باشد باید به این مسئله توجه داشت که احتمالا درب ستر به مدت طولانی باز نگه داشته شده است .
معایب
از معایب حرارت دادن تخم مرغها پیش از چیدن آنها در ستر ایجاد قطرات بر روی آنهاست که معمولا رخ می دهد عرق کردن در اثر پایین بودن درجه حرارت پوسته تخم مرغ اتفاق می افتد اگر تخم مرغها خیلی کثیف باشند احتمالا دراین شرایط باکتریها به داخل تخم مرغ نفوذ می کنند و این واقعه منجر به مرگ جنین وانفجار تخم مرغ در مراحل بعدی انکوباسیون خواهد شد بنابراین فقط تخم مرغهای تمیز باید قبل از چیده شدن در ستر حرارت ببینند .
بهر حال اگر درجه حرارت سالن نگهداری تخم مرغ خیلی پایین نبوده و سالن ستر خیلی گرم و مرطوب نباشد احتمال شبنم زدگی به حداقل خواهد رسید داشتن یک اتاق مخصوص برای حرارت دادن تخم مرغها قبل ازچیدن آنها در ستر ایده آل است درجه حرارت سالن ستر بین حدود 24 تا 5/25 درجه سانتی گراد مطلوب است . روش حرارت دادن تخم مرغها قبل ازچیدن آنها درستر بسیار مهم است برای مثال اگر تخم مرغهای داخلی راک خیلی مجاور دیوار قرارگیرند گرم شدن تخم مرغها به طور یکنواخت صورت می گیرد این مسئله نهایتا منجر به هچ های غیر یکنواخت می شود که در این شرایط بعضی از جوجه ها آماده تخلیه ازهچر هستند ولی برخی هنوز در حال شکستن تخم مرغ می باشند .
نگهداری تخم مرغ برای مدت طولانی
تخم مرغهایی که برای مدت طولانی نگهداری می شوند باید در درجه حرارتهای پایینتر قرار گیرند و گرم کردن آنها قبل ازچیدن درستر نیز به مدت طولانی تری انجام می پذیرد گرم کردن تخم مرغهای ذخیره شده پیش از چیدن آنها در ستر به فعال شدن جنین در تخم مرغهای کهنه و کاهش زمان انکوباسیون کمک می کند و بدین ترتیب قابلیت جوجه دراوری تخم مرغها بالا می رود طول مدت زمان لازم برای گرم کردن تخم مرغ قبل از چیدن در ستر به شرایط سالن و توان آن در رسانیدن درجه حرارت تخم مرغها به حدود 24 درجه سانتی گراد بستگی دارد زمان سه تا شش ساعت معمولا قابل قبول است زمانهای طولانی تر ممکن است باعث بروز مشکلاتی ناخواسته گردند .
خنک نگه داشتن
تخم مرغها از زمان جمع آوری از لانه های تخمگذاری تا چیده شدن در داخل ستر باید خنک نگه داشته شوند هرگونه افزایش حرارت تا 6/26 درجه سانتی گراد باعث شروع رشد جنین می شود اگر تخم مرغها تا این حد گرم شوند نباید مجددا خنک شوند زیراجنین درحال رشد ممکن است بمیرد گرم کردن تخم مرغ قبل از چیدن در ستر معایب و مزایایی دارد موضوع مهمی که باید به خاطر داشته باشیم آن است که برای داشتن یک هچ یکنواخت تمام تخم مرغها باید تحت شرایط مشابه حرارتی قرار داشته باشند به همین جهت زمان چیدن زمان انتقال خارج کردن جوجه ها از هچر باید طوری تنظیم شود که بهترین نتایج کیفی هچ را داشته باشیم بنابراین اگر گرم کردن تخم مرغ قبل ازچیدن به خوبی انجام شود بسیار مطلوب بوده و منتج به کسب نتایج دلخواه خواهد شد وقتی سترها جدید هستند وبرای اولین بار روشن می شوند و یا پس از تعمیر برای اولین بار روشن می گردند پایین بودن درصد جوجه درآوری وافزایش مدت انکوباسیون معمولا دور از انتظار نیست چون ستر در این حالت برای کسب حرارت کار می کند ولی وقتی درزمان چیدن یک سری تخم مرغ ، ستر حاوی تخم مرغهای مسن تر باشد دراین حالت ستر برای کسب برودت بیشترکار میکند .
کنترل درجه حرارت
در برخی ازانواع سترها وقتی درجه حرارت به کمتر از 5/37 درجه سانتی گراد برسد سیستم حرارتی ، ووقتی درجه حرارت به بالاتر از7/37 درجه سانتی گراد برسد سیستم خنک کننده بکار می افتد هرچه سیستم خنک کننده به نحو بهتری عمل کند برای تخم مرغهای چیده شده در دستگاه بهتر است وقتی ستر با ظرفیت کامل تخم مرغ کار میکند و گاهگاهی نیاز به خنک شدن پیدا می کند بهترین شرایط حرارتی در انکوباسیون وجو دارد . بالارفتن درجه حرارت حباب مرطوب تا این حد اجازه از دست رفتن رطوبت و کاهش وزن را به تخم مرغ نمی دهد در این موارد اگر پس از هچ تخم مرغهای هچ نشده را بشکنید مواردی چون مرگ و میر در مراحل آخر موقعیت نامناسب جنین و تخم مرغهای نوک زده ای را که جوجه آنها فرصت خارج شدن پیدا نکرده مشاهده خواهید کرد اگر این تخم مرغها را کندل کنید خواهید دید که اتاقک هوایی تخم مرغ کوچک بوده و هنوز مقدار زیادی مایع اطراف جنین را گرفته است گاهی جنین آنقدر بزرگ به نظر می رسد که درپوسته نمی گنجد وقتی در مراحل انکوباسیون به علت تغییرات ناگهانی وطبیعی ، ریه ها و قلب جوجه نیاز به هوا پیدا می کند نوک خود را به داخل اتاقک هوایی وارد می کند و در مایعات اضافی غرق می شود و بالاخره جنین های خیلی بزرگ معمولا در موقعیت غیر طبیعی قرار گرفته و نمی توانند پوسته را نوک بزنند این مشکل تابستانه یکی ازعلل افت قابلیت جوجه درآوری تخم مرغها دراین فصل از سال است که باید به یکیاز طرق ذیل اصلاح گردد :
- شیر برگشتی آب سردسترها را باز کنید تا به رطوبت گیری هوا کمک شود وقتی به طور دائم مقدارکمی آب سرد درکوئیل های خنک کننده جریان یابد قطرات شبنم بوجود آمده و رطوبت به صورت قطراتی بر کوئیل خنک کننده خواهد نشست و رطوبت هوا پایین می آید .
- اگر اقدام اخیر باعث نیاز به اسپری بیشتر در ستر شود شیر بازگشت آب سرد سترها را کمی ببندید .
- هیترهای ستر ممکن است گاهی بکار افتند ولی به عنوان یک مشکل مطرح نیست زیرا در طول دوره انکوباسیون درجه حرارت طبیعی مورد نیاز حفظ می شود هزنیه بکارافتادن هیترها و مصرف آب اضافی به وسیله تولید بیشتر جوجه جبران خواهد شد .
مناسب ترین برودت آب خنک کننده
درجه حرارت مناسب آب خنک کننده به رطوبت گیری هوای ستر و کاهش رطوبت هوا درآن کمک میکند آب با درجه حرارت 2/22 درجه سانتیگراد در مبدا ورود کوئیل خنک کننده باعث می شود رطوبت اضافی هوا روی کوئیل خنک کننده به صورت شبنم بنشیند وطی سیکل طبیعی دستگاه این آب خارج خواهد شد این واقعه وقتی رخ می دهد که درجه حرارت لوله ها پایین تر از نقطه شبنم هوای داخل ستر باشد هر چه درجه حرارت آب مورد استفاده درخنک کننده کمتر باشد خنک کردن و رطوبت گیری هوای ستر به نحو بهتری انجام می شود چنانچه نتوان درجه حرارت آب مورد استفاده را پایین تر از 2/22 درجه سانتی گراد حفظ کرد ممکن است نصب یک سیستم خنک کننده آب درمسیر آن ضروری باشد
بهبود قابلیت جوجه درآوری
یکی دیگر از موارد استفاده سیستم خنک کننده آب درمواردی است که آژیر درجه حرارت بالا درستر بکار می افتد و احساس می شود که برای کاستن درجه حرارت داخل ستر باید درب آن را باز کرد این عمل آژیر دستگاه را خاموش خواهد کرد ولی به افزایش قابلیت جوجه درآوری کمک نخواهد کرد اگر تلاش کنید که مسائل انکوباتور را بفهمید و این ایده ها را بکار بندید قابلیت جوجه درآوری تخم مرغها و کیفیت جوجه ها بهبود خواهد یافت .
دکتر فریدون نیک نفس