پرورش کرم ابریشم

هدف از تفریخ فقط بیرون آمدن کرم ابریشم از تخم به هر شکل نمی باشد ، بلکه هدف ایجاد شرایط مناسبی است که بوسیله آن تقریباً همه کرمها به طور همزمان  ، یکنواخت و با قدرت کافی از تخمها خارج گردند .

تفریخ تخم نوغان ( خارج شدن کرمها از تخم )
هدف از تفریخ فقط بیرون آمدن کرم ابریشم از تخم به هر شکل نمی باشد ، بلکه هدف ایجاد شرایط مناسبی است که بوسیله آن تقریباً همه کرمها به طور همزمان  ، یکنواخت و با قدرت کافی از تخمها خارج گردند و زمان مناسب این کار حدود 13-12 روز از زمان خروج تخم نوغانها از سردخانه می باشد.
لازم به ذکر است که جهت هماهنگی بیشتر تا مرحله قبل از تغییر رنگ کامل تخم نوغان نور طبیعی ( یا 18 ساعت نور و 6 ساعت تاریکی ) مورد استفاده قرار گرفته و پس از تغییر رنگ تخم نوغانها 2 روز تاریکی کامل مورد استفاده قرار گیرد و پس از طی مراحل فوق بمنظور در آمدن یکنواخت لاروها از تخم لازم است بمدت 2 الی 4 ساعت تخم ها را در معرض نور قرار داده تا کاملاً تفریخ شود.
نکات مهم در پرورش کرم جوان :
کرمهای تازه تفریخ شده تا پایان خواب سوم اصطلاحاً کرم جوان و به کرمهای سنین چهارم و پنجم اصطلاحاً کرم بالغ گفته می شود .
-رودیهای محل پرورش را با مخلوط آهک و کلر گرد پاشی نموده و جهت ضدعفونی دستها محلول 1% کلر در نظر گرفته شود . افراد می بایست قبل از شروع کار دستها را ضدعفونی کرده و کف دمپائی ها را آغشته به مخلوط آهک و کلر نمایند .
-در روز تفریخ پس از گذراندن مرحله تاریکی، تخم نوغانها می بایست در معرض نور بمدت 2 الی 4 ساعت قرار بگیرد تا با این روش 90 تا 95 درصد تخم نوغانها تفریخ گردند.
-برای تغذیه از برگهای مناسب به اندازه 2 سانتی متر مربع استفاده شده و از اندازه های خیلیکوچک و نازک و بلند خودداری کنید .
-برداشت برگ از روز قبل تهیه و آماده شود.
-هرگز کرمهای جوان را با دست لمس نکرده و حتی الامکان غیر از مواد نظافت بستر ، از 2 عدد پر تمیز برای اضافه کردن بستر استفاده گردد.
-افزایش سطح بستر ( باز کردن جای کرمها ) می بایست که بصورت تدریجی در زمان هر مرحله برگدهی صورت گرفته ، برگدهی نازک انجام شود . از تراکم بیش از حد کرمها و یا برگدهی اضافی خودداری گردد.
-قبل از خواب ، برگدهی به صورت نازک با قطعات برگ به طول و عرض یک سانتی متر در خواب اول و 2 سانتی متر در خواب دوم صورت پذیرد .
-بسترهای پرورشی در معرض نور مستقیم و شدید قرار نگیرد.
-به جز در موارد انجام کار مانند برگدهی ، نظافت یا تعویض بستر از حضور افراد در سالن پرورش جلوگیری شود.
-در طول سنین اول و دوم ، حرارت بین 26-25 درجه و رطوبت بین 85-80 درصد و در طول سن سوم حرارت 25-24 درجه و رطوبت 80-75 درصد تامین گردد.
-برگدهی را بین ساعات 8-7 ، 13 و 30/19 انجام دهید .
-برای برگدهی صبح و شب ، برگها را ساعت 6 بعد از ظهر برای برگدهی ظهر برگها را 8 صبح برداشت کنید .
-برگها را درز محل خنک و سایه با پوشاندن پارچه مرطوب تازه نگه داشته و مراقب باشید تا برگها بصورت انباشته و گرمازده نشوند.
-پس از برگدهی بمنظور حفظ رطوبت برگهای خرد شده روی بستر پرورش را با یک تکه کاغذ تمیز به طور کامل پوشانده و روی کاغذ را بصورت آبپاشی با دست کمی مرطوب نمائید، کاغذهای پوشانده را نیم ساعت قبل از هر برگدهی از روی بسترها بردارید.
-در زمان خواب رطوبت محیط را کاهش داده و برای خشک نگه داشتن بستر پرورشی از پاشیدن پودر آهک شسته ( آبدیده ) بصورت گرد پاشی استفاده نمائید.
-بمنظور ایجاد یکنواختی در پرورش تا زمانیکه 95-90درصد کرمها به خواب نرفته اند برگدهی را بصورت پراکنده ادامه داده و تا زمانیکه 95-90 درصد کرمها بیدار نشده اند برگدهی جدید را شروع نکنید.
 نکات مهم در پرورش کرم بالغ :
 جهت ادامه عملیات پرورش کرمها پس از خواب سن سوم از محل پرورش کرم جوان به تلمبارهای پرورش کرم بالغ منتقل می شوند . علاوه بر نکات ذکر شده در قبل موارد زیر می بایست مورد توجه قرار گیرند :
1- حرارت مناسب برای پرورش کرم بالغ 24-23 درجه سانتیگراد و رطوبت مناسب 75-70 درصد است . در تامین شرایط فوق می بایست که از نوسانات شدید حرارت در طول روز و شب جلوگیری بعمل آید .
2- تغذیه در مرحله کرم بالغ با شاخه صورت گرفته و نیازی به قطعه قطعه کردن برگها نیست .
3- برگهای مورد استفاده می بایست که به اندازه کافی رشد کرده و دارای رنگ سبز تیره باشند . استفاده از برگهای خیس ،  خاک آلود ، بیمار و پژمرده ، برگهای سایه و جوانه های بالائی شاخه ها موجب بروز بیماری در کرم ابریشم خواهد شد.
4- به منظور کاهش رطوبت در محیط پرورش ایجاد تهویه هوا به کمک جریان ملایم باد در تلمبار الزامی است .
5- به علت حجم زیاد برگ مصرفی در کرم بالغ ، برگهای برداشت شده می بایست در شرایط خنک و سایه نگهداری شده و در صورت خشک بودن بیش از حد برگها با مرطوب کردن برگها آنها را تازه نگه داشت ولی برگ مورد مصرف هیچگاه نباید خیس باشد.
6- از رفت و آمدهای بی مورد به تلمبارهای مجاور که احتمال وجود بیماری دارند پرهیز گردد.
7-حتی المقدور برداشت برگ در ساعات خنک روز انجام شده و در صورت تهیه برگ از توتستانهای دیگر، مقداری از برگ برای اطمینان از عدم آلودگی به سموم شیمیایی توسط تعداد معدودی از کرمها مورد آزمایش قرار گیرد .
8-در روزهای آخر سن پنجم و زمان تنیدن پیله به کاهش رطوبت محیط بوسیله تهویه هوا توجه خاص گردد.
9-در صورت مشاهده کرمهای بیمار ، آنها را از بستر پرورش جمع آوری نموده و به طریقه بهداشتی در چاله آهک دفن و یا بسوزانید تا از گسترش بیشتر بیماری جلوگیری شود ، سپس دستها را با محلول آب و کلر ضد عفونی نمائید .
10-در زمان خواب استفاده از پودر آهک کشته را فراموش نکنید.
11-از تراکم بیش از حد کرمها جلوگیری کرده و برای هر جعبه تخم نوغان ( حاوی 20000 عد د   تخم ) حدود 20 متر مربع بستر در نظر بگیرید.
بیماریهای رایج در پرورش کرم ابریشم :
با توجه به اینکه بیماریهای کرم ابریشم در مان شدنی نبوده و استفاده از دارو عملی نمی باشد . بنابراین مهمترین اصل در جلوگیری از شیوع بیماریها رعایت اصول بهداشت و عملیات پیشگیری می باشد . به این منظور کلیه اماکن و وسائل پرورشی را می بایست قبل از شروع هر مرحله پرورش و پس از پایان پرورش ضدعفونی نمود . برای ضد عفونی از موارد زیر می توان استفاده نمود :
1-محلول 2 درصد فرمالین :
زمان استفاده از محلول فرمالین 4 روز قبل از پرورش می باشد. محلول شامل یک لیتر فرمالین ( 37 درصد ) و 17 لیتر آب می باشد. برای تاثیر بهتر این محلول می بایست محیط گرم بوده و کلیه منافذ ورود و خروج هوا گرفته شده باشند . 48 ساعت قبل از شروع پرورش ، می بایست که کلیه دربها و پنجره ها را باز نمود تا گاز حاصل از فرمالین از محیط پرورش کاملاً خارج گردد. از این محلول برای هر متر مربع به میزان یک لیتر استفاده می شود.
2- محلول 1 درصد کلر :
 زمان استفاده یک روز قبل از شروع پرورش است محلول شامل 20 گرم کلر تجارتی و یک لیتر آب می باشد . در تلمبارهای سنتی این محلول کاربرد راحت تری دارد . برای ضد عفونی بستر یک جعبه و وسائل مربوطه مجموعاً 10 لیتر از این محلول کافی است .
3-پودر کلر و آهک :
این پودر به صورت روزانه در محل ورودیهای سالن پرورش استفاده می گردد و مخلوط شامل 950 گرم آهک کشته و 50 گرم کلر است .
 حال تعدادی از بیماریهای رایج نوغانداری و روشهای کنترل آنها ذکر می گردند.
1- کراسری ( با نام محلی زرد میر، مخوس)
علائم بیماری :
ایجاد برآمدگی در محل اتصال بندهای بدن کرم ، نازک، درخشدنده و شکننده شدن پوست بدن کرمها، تحرک بیش از حد و مشاهده تعدادی از کرمهای بیمار در لبه های بستر پرورشی ، خروج مایع شیری رنگ از بدن کرمهای بیمار پس از ترکیدن .
راههای شیوع بیماری :
ضدعفونی ناقص، تغییرات ناگهانی شرایط محیط مانند درجه حرارت ، وجود رطوبت بیش از حد در محیط پرورش و برگها ، استفاده از برگهای با کیفیت نا مطلوب ، تغذیه لاروها با برگهای مرطوب و لطیف ، تراکم بیش از حد لاروها ، استفاده از برگهای تخمیر شده ( گرما زده و ترش شده ) و آلوده ، تهویه نامطلوب .
راههای کنترل و پیشگیری :
انجام ضدعفونی صحیح ، تغذیه کرمها با برگهای مطلوب ، حفظ و تامین حرارت و رطوبت در حد مناسب ، مدیریت صحیح پرورش در زمان خواب و بیداری و تنیدن پیله ، فراهم نمودن سطح کافی بستر پرورش و ایجاد تهویه ، جمع آوری و انهدام سریع کرمهای آلوده ، استفاده از مواد ضد عفونی کننده به توصیه کارشناسان شرکت ابریشم ایران .
2-فلاشری ( با نام محلی سیاه میر ، لسه میر )
علائم بیماری :
اشتهای ضعیف ، کندی رشد و چروکیدگی پوست بدن ، از دست رفتن قابلیت ارتجاعی و کشیدگی پوست ، اسهال و استفراغ ، مشاهده حالت زنجیری در مدفوع ، سفت شدن قسمت سر و سینه کرمها ، سیاه شدن کرمهای مرده.
راههای شیوع بیماری :
ضد عفونی ناقص ، تفریخ نادرست تخم نوغان ، نوسان درجه حرارت ، استفاده از برگهای نامطلوب مانند برگهای خیس یا گرمازده و پلاسیده و خاک آلود ، عدم تهویه در محیط پرورش ، تعداد بیش از حد کرمها و برگدهی خیلی کم یا خیلی زیاد ، انباشته شدن فضولات در بستر پرورش ، ایجاد ضربه و صدمه در طول عملیات پرورش .
راههای کنترل و پیشگیری:
ضدعفونی صحیح، جابجائی مناسب تخم نوغان از محل خرید تا محل تفریخ و انجام عملیات صحیح و استاندارد در تفریخ ، تامین و حفظ حرارت و رطوبت مناسب در تمام طول پرورش ، تغذیه با برگهای مطلوب ، رعایت اصول بهداشت در پرورش ، اجتناب از ایجاد صدمه و زخم در بدن کرم ، جمع آوری و انهدام کرمهای بیمار و نگهداری صحیح برگ توت .
موسکاردین ( با نام محلی نقلک ، گج میر )
علائم بیماری :
از دست رفتن اشتها و سستی و بی حالی در مراحل اولیه ، ظهور خالها و لکه های روغنی روی سطح بدن ، نرم شدن مدفوع ، استفراغ و بدنبال آن مرگ ، بدن لاروهای مرده سفت شده و توسط قارچ پوشیده شده و بصورت یک تکه گچ به رنگ سفید .
راههای شیوع بیماری :
ضدعفونی ناقص، لبالا بودن درجه حرارت و رطوبت محل ، افزایش رطوبت بستر ، ایجاد آلودگی از توتستانهای آلوده ، عدم رعایت بهداشت در طول پرورش .
راههای کنترل و پیشگیری :
ضدعفونی صحیح اماکن و وسائل پرورشی ، برقراری تهویه مناسب ، کاهش تراکم کرمها در سطح بستر و کاهش ضخامت برگدهی در بستر ، سوزاندن کرمهای آلوده ، استفاده از محلولهای قارچ کش به توصیه کارشناسان شرکت ابریشم ، کاهش حرارت و رطوبت محیط پرورش .
4-مسمومیت غذائی :
علائم :
ظهور حرکات عصبی در سر و سینه کرمهای مسموم ، اسهال و استفراغ شدید بدن کرمها ، بالا نگه داشتن سر و سینه کرمهای مسموم.
راههای ایجاد مسمومیت :
استفاده از برگهای ناشناخته و یا آلوده به سموم شیمیائی و حشره کشها ، احداث توتستان در مجاورت کارخانجات صنعتی ، معادن و باغات توتون ، سمپاشی باغات و مزارع مجاور در مسیر باد به سمت توتستان.
راههای کنترل و پیشگیری :
اطمینان از عدم آلودگی برگها به سموم از طریق آزمایش آنها با تعداد کمی از کرمها قبل از تغذیه کامل ، برگدهی سریع با برگهای تازه و لطیف پس از مشاهده علائم مسمومیت به منظور کاهش تلفات .