مروری بر عملکرد برخی از ادوات آماده کردن زمین ( ادوات خاکورزی )

چیزل تشکیل شده از یک شاسی که به آن بازوهایی متصل است و بر سر آنها نیز تیغه‌هایی نازک یا پهن قرار دارد. بازوها و تیغه‌ها به‌صورت ردیف‌های موازی تنظیم شده‌اند تا حین کار پوشش ردیف جلویی را انجام دهند.

گاو آهن دو طرفه با دارا بودن دو سری خیش و چرخش خودکار 180 درجه پس از شخم ردیف اول، موجب کاهش تلفات زمانی در عملیات شده و راندمان کاری را بالا می‌برد.

مروری بر عملکرد برخی از ادوات آماده‌سازی زمین (ادوات خاک‌ورزی): ساختمان گاو آهن برگردان‌دار:
انواع تیغه‌ها که در مقاومت در برابر سایش و ضربه اهمیت دارند، عبارتند از:
- دیلم دار
- ساده
- گوشه‌دار
- منقاری

قسمت‌های مختلف خیش عبارت‌اند از:
- تیغه یا سُک
- برگردان
- کفش یا زمین‌سو به همراه پاشنه
- سینه
- ساقه

قسمت‌های مختلف برگردان شامل:
- پیشانی
- قطعه اصلی صفحه برگردان
- دنباله (جهت کمک به برگردان خاک)

گاو آهن دوفاکته دارای دو سری خیش است که پس از شخم ردیف اول، به طور اتوماتیک 180 درجه چرخیده و ردیف دوم را شخم می‌زند. این مزیت باعث حذف تلفات زمانی 25 درصدی در گاو آهن یکطرفه می‌شود.

با وجود مزایای گاو آهن دو طرفه، کشاورزان به علت سنگینی دستگاه، گرانی و مکانیزم پیچیده، ترجیح می‌دهند از گاو آهن یک طرفه استفاده کنند.

ضمایم و ملزوماتی مانند پیش برکاردی یا بشقابی به گاو آهن اضافه می‌شود تا سرعت شخم را افزایش دهد؛ این تجهیزات قبل از خیش عمل می‌کنند و خاک را شکافته و کار خیش اصلی را آسان‌تر می‌نمایند.

طرق اجرای شخم:
1. شخم به طریق قطعه‌بندی: زمین برحسب تعداد خیش قطعه‌بندی شده و هرچه طول زمین بیشتر باشد عملیات بهتر انجام می‌شود. عرض قطعه زمین مطابق جدول زیر است:

تعداد خیش	عرض قطعات (متر)	پهنای حاشیه
2	18 تا 27	6 تا 7 متر
3	27 تا 36	6 تا 7 متر
4	36 تا 45	6 تا 7 متر
5	45 تا 54	11 متر

جدول شماره 1: شخم به طریق قطعه‌بندی

- شخم باز: از کنار زمین شروع کرده و به وسط ختم می‌شود.
- شخم بسته: از وسط زمین آغاز می‌شود.

شخم دور بر دور (برای مزارعی با شکل نامنظم) باید شعاع دور زدن طوری تنظیم شود که به گاو آهن و تراکتور فشار وارد نشود و حین دور زدن از زمین اصلی خارج باشند.

این روش‌ها به دو صورت انجام می‌شود:
الف) آغاز شخم از وسط زمین (با توجه به مساحت آن) و سپس ادامه شخم دور بر دور تا پایان.
ب) آغاز از کنار مزرعه و ادامه شخم تا حد معینی که قطعه وسط باقی مانده، با بیل به صورت عادی شخم زده می‌شود. زیان این روش هنگام خارج کردن تراکتور از زمین شخم‌خورده است.

گاوآهن‌های مخصوص:
- گاو آهن اسکنه‌ای یا زیرشکن:
نوعی کلتیواتور که تیغه‌های آن بلند بوده و عمق کار آن تا حد 90 سانتی‌متر است. معمولاً یک یا دو خیش دارد و برای زمین‌های باتلاقی همراه با وزنه استوانه‌ای برای زهکشی استفاده می‌شود.

- گاو آهن بشقابی:
هنگام عدم امکان استفاده از گاو آهن برگردان‌دار، از این نوع استفاده می‌شود. به دلیل کاربرد در شرایط سخت، نیاز به قدرت کشش 10 درصد بیشتر نسبت به گاو آهن برگردان‌دار دارد. بشقاب‌ها به صورت صاف یا کنگره‌دار هستند که هر یک مزایای خاص خود را دارند.

- گاو آهن چیزل یا شفره‌ای:
از یک شاسی با بازوها و تیغه‌های نازک یا پهن تشکیل شده است. بازوها و تیغه‌ها به صورت موازی تنظیم شده‌اند تا پوشش ردیف جلو را ایجاد کنند.

- گاو آهن دوار (تیلر):
دارای محور عرضی با تعداد تیغه است که با گرفتن حرکت از شافت عقب تراکتور شخم را انجام می‌دهد. به دلیل نرم کردن بیش از حد خاک و ایجاد سله، کمتر مورد استقبال قرار گرفته است.

- کلتیواتور مزرعه:
از چند بازوی فنری متصل به تیغه تشکیل شده که کلوخ‌ها را خرد و به پیشانی‌ها منتقل می‌کند. بازوها به صورت ثابت، نیمه فنری و تمام فنری (S شکل) وجود دارند و تیغه‌ها به شکل بیلچه‌ای، سنبه‌ای و پنجه غازی ساخته شده‌اند.

نوع گاو آهن	نیرو مقاوم برحسب پوند (هر پوند 450 گرم)
گاو آهن برگردان‌دار	5 تا 9
گاو آهن بشقابی	3 تا 5
چیزل (شفره‌ای)	3 تا 5
گاو آهن دوار (خاک همزن)	30