عوامل موثر و روشهای بهبود ضریب تبدیل غذایی در طیور گوشتی

میزان تبدیل مواد غذایی به گوشت مرغ عامل اصلی در تعیین سودمندی پرورش طیور گوشتی است.ض

---

عوامل موثر و روشهای بهبود ضریب تبدیل غذایی در طیور گوشتی
میزان تبدیل مواد غذایی به گوشت مرغ عامل اصلی در تعیین سودمندی پرورش طیور گوشتی است.ضریب تبدیل غذایی(FCR) یا مقدار غذای مورد نیاز برای اضافه شدن یک واحد وزن،شاخص متداولی است که در صنعت طیور جهت ارزیابی کارآیی نسبی خوراک مورد استفاده پرورش دهندگان قرار می گیرد.عوامل اصلی موثر در این زمینه شامل عوامل فیزیولوژیک،عوامل مدیریتی،موارد مربوط به تغذیه و خوراک طیور،تاثیر افزودنی های خوراک و نیز کنترل بیماریها و تلفات در مرغداریها می باشد.طی مقاله حاضر،ضمن بررسی جزئیات مربوط به هر کدام از عوامل فوق روشهای بهبود ضریب تبدیل غذایی در گله های مرغ گوشتی مورد بحث قرار می گیرند.
میزان تبدیل مواد غذایی به گوشت مرغ عامل اصلی در تعیین سودمندی پرورش طیور گوشتی است.ضریب تبدیل غذایی(FEED CONVERSION RATIO) یا مقدار غذای مورد نیاز بر حسب واحد وزن برای اضافه شدن یک واحد به وزن زنده مرغ،شاخص متداولی است که در صنعت طیور جهت ارزیابی عملکرد نسبی خوراک مورد استفاده پرورش دهندگان و شرکت ها قرار می گیرد.
در بسیاری موارد پژوهشگران یک نسبت معکوس بنام بازدهی غذا(FEED EFFICIENCY) به مفهوم اضافه وزن بدست آمده بر حسب واحد وزن به ازای یک واحد غذای مصرف شده را،جهت سنجش تاثیر روشهای آزمایشی گوناگون بر روی پرندگان مورد استفاده قرار می دهند.عوامل متعددی ضریب تبدیل غذایی یا میزان بازدهی غذا را تحت تاثیر قرار می دهند.
عوامل موثر در این زمینه و روشهای بهبود ضریب تبدیل غذایی است:
عوامل مربوط به تغذیه طیور
1-میزان انرژی جیره
حیوانات جهت برآورده نمودن احتیاجات انرژی خود،غذا مصرف می نمایند.بنابراین میزان انرژی جیره طیور گوشتی اثر مستقیم بر مقدار غذای مورد مصرف روزانه پرندگان دارد.طیوری که با جیره حاویkg /kcal 2900 تغذیه می شوند در حدود 10 درصد بیشتر از پرندگانی با جیره حاوی KG/KCAL 3300 غذا مصرف می نمایند تا به این وسیله کمبود انرژی جیره و مصرف غذا هنگامی یک رابطه مستقیم و قابل پیش بینی است که جیره بطور کامل از نظر پروتئین،اسیدهای امینه و دیگر مواد مغذی ضروری تنظیم شده باشد تا از طریق مصرف روزانه این مواد احتیاجات لازم جهت رشد بر طرف گردد.
این احتمال وجود دارد که میزان انرژی محاسبه شده از طریق جداول ترکیب غذا بطور دقیق مطابق با انرژی واقعی جیره نبوده و بسته به نوع و کیفیت مواد غذایی مورد مصرف بیشتر و یا کمتر از میزان واقعی انرژی باشد.معمولا در جداول ترکیب غذا ارزش انرژی مواد غذایی با منشاء دامی از قبیل گوشت،استخوان و فرآورده های طیور کمتر از انرژی واقعی حاصل از این مواد تخمین زده می شود.
برای مثال برای ماده غذایی شامل گوشت و استخوان با کیفیت خوب ارزش انرژی معادل KG/KCAL 1980در نظر گرفته می شود در صورتیکه پژوهش انجام شده در دانشگاه جورجیا دلالت بر این دارد که ارزش انرژی مواد غدایی فوق نزدیک به KG/KCAL 2500 است.دلیل پایین تر در نظر گرفتن انرژی حاصل از مواد غذایی یا منشاء حیوانی اینست که هنگام تعیین انرژی متابولیزابل (METABOLISABLE ENERGY) حاصل از این مواد بوسیله روشهای متداول نیاز به خوراندن مقادیر بسیار زیاد ماده غذایی می باشد و بعلت میزان بالای کلسیم و فسفر محتوی این مواد در جذب چربی اختلالاتی رخ می دهد و انرژی کمتری تولید می شود استفاده از مقادیر فراوان فرآورده هایی غذایی با منشاء دامی در تنظیم جیره طیور گوشتی ممکن است سبب تحصیل ضریب غذایی بهتری گردد اما عدم در نظر گرفتن میزان دقیق انرژی این اجزا منتج به بروز مشکلاتی می شود.
در اواخر دهه 70 میلادی بواسطه قیمت نسبتا ارزان مواد غذایی با منشاء حیوانی در مقایسه با سویا مشکل عمده ای بنام سندرم پرنده چرب (OILY BIRD SYNDROME) در طیور گوشتی ایالت جورجیا شایع گردید.استفاده از فرآورده های فوق تا 15 درصد جیره و نیز پایین در نظر گرفتن میزان انرژی متابولیزابل این مواد منتج به افزایش نسبت کالری:پروتئین در جیره شده و این امر افزایش ذخایر چربی و بروز مشکل سندرم پرنده چرب را بدنبال دارد.مکمل چربی یکی از مواد غذاییاست که احتمالا دارای بیشترین تاثیر در تغییرات انرژی جیره طیور گوشتی می باشد.مکمل های چربی منحصرا جهت افزایش میزان انرژی به غذا افزوده میشوند اما اختلافات فاحشی در کیفیت این مواد وجود دارد.این امر به ویژه در مکملی بنام چربیهای مخلوط شده مشاهده می گردد که در مواقعی دارای کیفیت بسیار نازلی هستند.
2-شکل و و زن حجمی خوراک
در مقایسه دان های آردی با یکدیگر،آن دانی که وزن حجمی بیشتر دارد سبب رشد سریعتر پرندگان می گردد.
همچنین دان پلت موجب FCR بهتری می گردد زیرا جهت اخذ غذا بوسیله پرنده با دان پلت انرژی کمتری صرف می گردد.یکی از عوامل موثر در ضریب تبدیل غذایی در پرورش طیور گوشتی،کیفیت غذای پلت شده ای است که به پرندگان خورانده می شود.اختلاف عمده ای در میزان رشد و ضریب تبدیل غذایی پرندگان تغذیه شده با غذای پلت شده و غیر پلت،وجود دارد.علت این اختلاف صرف مقادیر فراوان انرژی جهت اخذ غذا بوسیله پرندگانی است که با غذای پلت نشده تغذیه می شوند.
چنین برآورد شده است که به ازای هر 10 درصد افزایش در خردترشدن غذای پلت شده ضریب تبدیل غذایی یک دهم افزایش می یابد.اگر چه ممکن است کیفیت غذای پلت شده بلافاصله پس از خروج از دهانه آسیاب خوب بنظر برسد،اما در حقیقت این کیفیت باید به هنگام مصرف غذا بوسیله پرنده در سالن مرغداری وجود داشته باشد.مشاهدات نویسنده در مزارع پرورش طیور دلالت بر این دارد که باید جهت بهبود کیفیت غذای پلت شده هنگام عبور از ترافهای دان خوری کوشش نمود.
3-برنامه خوراک دهی
تحقیقات نشان می دهد که خوراک دهی طبق یک برنامه زمانی موجب بهبود ضریب تبدیل غذایی می شود.طبق چنین برنامه ای،مرغهای گوشتی در چهار تا شش وعده در روز مقادیر کافی خوراک دریافت می دارند و پس از اتمام خوراک موجود به مدت کوتاهی و کمتر از یک ساعت غذایی در اختیار آنها قرار نمی گیرد.عدم دسترسی به غذا موجب تحریک اشتها در نوبت بعدی تحویل غذا یه سالن می شود.اگر چه اصول خوراک دهی طبق برنامه زمانی بسیار واضح می باشد اما این امر نیازمند دقت فراوان و مدیریت صحیح می باشد.اگر پرندگان مدت زیادی گرسنه بمانند موجب کاهش عملکرد آنها می گردد.دانخوری به اندازه کافی جهت تغذیه مرغها در یک زمان از ضروریات این روش رژیم نور مناسب مورد استفاده قرار گیرد.
4-کیفیت نگهداری و ضایعات غذا
نگهداری کیفیت خوراک طیور در انبار و یاسیلو های مخصوص بسیار حائز اهمیت است.محافظت در برابر اکسید اسیون،کپک زدگی و نیز آلودگی از موارد مهم در حفظ کیفیت خوراک طیور می باشند.تمیز نگهداشتن و بازدید مرتب از سیستم توزیع خوراک در سالن و ممانعت از هدر رفتن غذا از طریق تنظیم سطح دانخوریها دربدست آوردن ضریب تبدیل مناسب بسیار حائز اهمیت است.
کاملا واضح است که آن مقدار از غذای حمل شده به سالن مرغداری که مستقیما مورد مصرف پرندگان قرار نگرفته در افزایش ضریب تبدیل غذایی موثر است.بی تردید امروزه به دلیل بهبود سیستم های مکانیکی تغذیه با سالهای قبل ضایعات غذا بعنوان یک عامل کم ارزش تر نسبت به سایر عوامل موثر در ضریب تبدیل غذایی در نظر گرفته می شود.اما این پرسش مطرح است که واقعا چه مقدار ضایعات غذا در سیستم های تجارتی پرورش طیور وجود دارد؟اندازه گیری ضایعات غذا بسیار دشوار است.
پرندگانی که به نسبت کم خوراک های پلت شده (PELLETED FEEDS) دریافت می دارند،احتمالا مقداری از غذا را در بستر ضایع می نمایند،این مقدار از غذا غیر قابل مصرف بوده و از نظر مدیریت سالن مرغداری پوشیده می ماند.