راههای تعیین کیفیت بذور خود مصرفی گندمکاران

یکی از مسائل اساسی مورد توجه در کشت گندم تهیه بذر مرغوب و با کیفیت خوب می باشد.

---

یکی از مسائل اساسی مورد توجه در کشت گندم تهیه بذر مرغوب و با کیفیت خوب می باشد.بیش از 70% کشاورزان منطقه بذر مورد نیاز کشت گندم را خود تهیه می کنندو بذر را از روی ظاهر ورنگ آن انتخاب می نمایند.کشاورزان از کیفیت بذر خود از نظر قوه نامیه،رطوبت و سلامت اطلاعی ندارند. بار ها مشاهده شده است که کشاورزان با کشت بذور نامرغوب با خسارت های مختلف مواجه شدندو این خسارت ها به صورت کاهش تراکم بوته ها،دوباره کاری،ودر نهایت کاهش عملکرد دانه گندم خود را نشان دادند.بذر را از زمان برداشت و نگهداری در انبار و تا آماده سازی برای کشت باید مورد معاینه و بررسی قرار گیرد.
مواردی که جهت تعیین کیفیت بذور گندم لازم وضروری می باشد.
- آزمایش تغییر رنگ بذر : تغییر رنگ در بذر یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب بذر برای کشت میباشد و چنین حالت غیر طبیعی می تواند دلیل بر تضعیف بذور و انتقال عامل بیماری تلقی گردد. قارچ های انباری ممکن است باعث تغییر رنگ بذر و یا تغییر رنگ در قسمت جنین بذر گندم شود از حمله بیماری سیاه شدگی در قسمت جنین بذر گندم که در اثر قارچ های انباری بوجود می آید. با میکروسکوپ یا ذره بین های قوی می توان عامل بیماری را در سطح بذر یا در زیر پوسته آن و یا در قسمت جنین بذر گندم مشاهده نمود.
- تعیین نیاز بذور جهت بوجاری : پس از برداشت گندم از مزارع ، بذرهای انتخاب شده جهت کشت برای سال آینده با بذر انواع علف هرز، کاه و کلش و گرد و خاک و حتی با بذرهای سیاهک زده و نماتدی مخلوط و آلوده میباشد. لذا با یک بررسی وبا مشخص کردن درصد آلودگی میتوان نیاز به بوجاری بذور مصرفی کشاورزان را تعیین نمود.
با توجه به اینکه افزایش تولید محصول در اثر استفاده از بذر مرغوب و سالم بر کسی پوشیده نیست لذا بکار گیری روش ها و تکنیک های بهتر و دقیق تردر موردتعیین سریع خواص و کیفیت بذور در مدت زمان کمتر لازم و ضروری میباشد.
- آزمایش تعیین خسارت ظاهری بذور : کاهش قدرت حیات بذر و توانائی گیاهچه در اثر خسارت مکانیکی کاملا\" مستند است ولی دلیل فیزیولوژیکی آن به خوبی شناخته نشده است خسارت ظاهری که در حین خرمنکوبی ، حمل و نقل و غیره ایجاد میشود ممکن است ترکهای میکروسکوپی در پوسته بذر دیده شود و اگر به ناحیه جنین ضربه وارد شود نقاط رویشهای صدمه می بیند . در ضمن چون آسیب در پوسته بذر یا پوشش خارجی آن محل مساعدی جهت هجوم و نفوذ قارچ های انباری به داخل بذر میباشد لذا معاینه چنین خسارت در بذور گندم مهم است. با روش رنگ آمیزی می توان ترک خوردگی و یا شکستگی بذور مخصوصا\" خسارت خیلی جزئی را مشخص نمود. یا با معاینه میکروسکوپی یا ذره بین های دستی اینگونه خسارت را معین نمود.
- آزمایش تعیین درجه حرارت توده بذر : فعالیت میکروارگانیسم ها با رطوبت غلات نیز ارتباط مستقیم دارد و بطوری که اگر رطوبت از حد معینی تجاوز کند حرارت هم زیاد می شود در یک محیط کاملا\" گرم و مرطوب تنفس دانه ها افزایش می یابد در چنین شرایطی بذرها جوانه زده یا از بین می روند در درجه حرارت 66 درجه سانتی گراد به بالا نیروی جوانه زدن از بین میرود و اگر تنفس به سرعت انجام شود حرارت بالا رفته غله گرم میشود و دانه آسیب میبیند. هر چه درجه حرارت کمتر باشد تنفس دانه ها کُندتر میشود. نوسانات درجه حرارت در توده بذر را می توان با استفاده از کابل های زوج الکتریکی بنام ترموکوپل تعیین نمود. روش ساده دیگر وارد کردن میله فلزی به داخل توده بذر است که این میله فلزی را پس از چند دقیقه از داخل توده بذر بیرون می کشند اگر گرمای میله فلزی در پشت دست احساس شد نشان دهنده آن است که دانه ها در حال گرم شدن میباشند. بطور مرتب باید حداقل هر دو هفته یکبار بذرها را از نظر گرما معاینه نمود.
- آزمایش تعیین رطوبت بذر: تعیین میزان رطوبت دانه در موقع درو و انبار کردن اهمیت زیادی دارد زیرا آسیب پذیری دانه در انبار بستگی کامل به میزان رطوبت آن دارد. علاوه بر روش های آزمایشگاهی ، از رطوبت سنج های مختلف نیز جهت تعیین رطوبت بذر استفاده می کنند و به کمک آنها میتوان مقدار درصد رطوبت بذور را درمحل و بدون نمونه برداری تعیین کرد که معمولا\" رطوبت سنج الکتریکی مقدار رطوبت را در هر بخشی از توده بذر مشخص می کند.
- آزمایش تعیین قوه نامیه بذر : قوه نامیه بذر عبارت است از قدرت خروج و گسترش جنین و تولید جوانه هائی که به ایجاد گیاه طبیعی منجر گردد .هدف از انجام این آزمایش آن است که بدانیم بذر تولیدی اگر در مزرعه کشت شود چقدر سبز و چقدر از بین خواهد رفت. زیرا بذرهای آلوده به قارچ های انباری قابلیت جوانه زنی خود را در مدت چند هفته یا ماه از دست می دهند. با روش رنگ آمیزی میتوان به سلامت درونی جنین پی برد. و یک نمونه از این روش رنگ آمیزی استفاده از تترازو لیوم کلراید است البته این آزمایش اغلب بعنوان آزمایش سریع برای قدرت زیست بذر بکار میرود .چون این آزمایش قدرت زیست بذرهای غیر فعال و مرده را اندازه گیری میکند روشی ارزان و سریع است.