میزان پتاس مورد نیاز در زراعت چغندرقند

از دیرباز از مناطق زراعی ایران همواره به عنوان غنی ترین خاکها از نظر پتاسیم نام برده شده است. بهمین جهت در طی سالها زراعت چغندرقند، از این عنصر پرنیاز گیاه شاید در مقادیر بسیار جزئی استفاده گردیده است، این امر در حالی اتفاق می افتد که پتاسیم بعنوان عنصر قندساز در گیاهان به شمار میرود و می تواند اثر جانشینی برای سدیم در خاک و گیاه داشته باشد.

---

میزان پتاس مورد نیاز در زراعت چغندرقند
از دیرباز از مناطق زراعی ایران همواره به عنوان غنی ترین خاکها از نظر پتاسیم نام برده شده است. بهمین جهت در طی سالها زراعت چغندرقند، از این عنصر پرنیاز گیاه شاید در مقادیر بسیار جزئی استفاده گردیده است، این امر در حالی اتفاق می افتد که پتاسیم بعنوان عنصر قندساز در گیاهان به شمار میرود و می تواند اثر جانشینی برای سدیم در خاک و گیاه داشته باشد. از طرف دیگر این عنصر در افزایش شادابی اندام هوائی و در نتیجه فعال سازی منابع فتوسنتزی نقش اساسی دارد. علاوه بر این متخصصین خاکشناسی معتقدند که اگر چه این عنصر در خاک فراوان است ولی بدلایل برخی فرآیندهای شیمیایی خاک این عنصر قابل استفاده گیاه نمی باشد. لذا در تعیین مقدار پتاسیم موردنیاز گیاه مقدار پتاسیم قابل جذب به عنوان ملاک تصمیم گیری مطرح می باشد.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : نتایج آزمایشات انجام شده در مورد استفاده این عنصر در چند منطقه مهم چغندرکاری برروی تولید محصول نشان میدهد که این عنصر موجب افزایش عملکرد شکر می گردد.بنابراین باتوجه به نتایج بدست آمده از تأثیر پتاسیم بر روی عملکرد، مصرف حدود 180 کیلوگرم پتاسیم در خاکهای نیمه سبک و سبک و مناطق با بارندگی بیش از 300 میلیمتر برای افزیش عملکرد توصیه می گردد.
اهمیت اقتصادی : با عنایت به نتایج موجود در خصوص افزایش عملکرد شکر تحت تأثیر کود پتاسیم علاوه بر جبران هزینه های کود افزایش درآمد نیز حاصل شده است.
عنوان یافته تحقیقاتی : کارآئی استفاده از آب در زراعت چغندرقند
مقدمه : چغندرقند گیاهی است که عکس العمل زیادی نسبت به مقادیر مختلف آب از خود نشان میدهد. بطور کلی هنگامی که مصرف نهاده ها کاهش می یابد کارآئی استفاده از آنها افزایش می یابد. در آزمایشی با مصرف حدود 13500 مترمکعب آب 340 گرم شکر تولید شد. در حالیکه با کاهش مصرف آب تا حدود 10500 مترمکعب در هکتار مقدار تولید شکر به ازای هر مترمکعب آب مصرفی 390 گرم بود. یکی از عوامل بسیار مهم در پائین بودن کارآئی مصرف آب در کشور، راندمان تولید در واحد سطح می باشد. از عوامل دیگر مؤثر در کارآئی مصرف آب، عدم به کارگیری مناسب پارامترهای زراعی و ژنتیکی است. استفاده از شیوه های نوین آبیاری به همراه استفاده از روشهای کم آبیاری در مراحلی غیرحساس رشد گیاه به تنش رطوبت، باعث افزایش کارآئی مصرف آب خواهد شد.
در سیستم آبیاری نشتی که بیشترین سطح زیر کشت چغندرقند را به خود اختصاص می دهد مصرف آب در آبیاری اول (خاک آب) و آبیاری دوم (پی آب) مجموعا بیش از 20 درصد آب مصرفی در تمام دوره رشد گیاه است که این مقدار فقط صرف جوانه زدن بذر خواهد شد و گیاه هیچگونه استفاده دیگری از این مقدار آب نخواهد برد و در نتیجه کارآئی مصرف آب کاهش می یابد. استفاده از روشهای آبیاری که باعث کاهش مصرف آب در این هنگام شده و یا استفاده از روشهایی که سرعت جوانه زنی را افزایش می دهد باعث افزایش کارآئی مصرف آب خواهد شد. همچنین قطع آبیاری در اواخر مرحله رشد گیاه که معمولا مصادف با فصل سرما و کاهش تبخیر و تعرق است، گرچه ممکن است باعث افت عملکرد ریشه شود ولی باتوجه به افزایش درصد قند، مقدار قند در واحد سطح صدمه زیادی متحمل نشده و کارآئی مصرف آب را افزایش میدهد. نکته قابل توجه در کارآئی مصرف آب استفاده از سایر عوامل به زراعی می باشد. بطور مثال ازت تأثیر زیادی در کارائی مصرف آب دارد. در مناطقی که کمبود آب مشاهده نمی شود استفاده از کودهای ازته کارآئی مصرف آب را به طور قابل ملاحظه ای افزایش میدهد. در حالیکه درمناطق خشک و دارای محدودیت آب استفاده از کودهای ازته حساسیت بیشتری را می طلبد و باید تا حدود 30 درصد مقدار آن را نسبت به مناطق مرطوب کاهش داد.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : برای بهبود کارآئی مصرف آب، بکارگیری سیستمهای نوین آبیاری، مدیریت آبیاری به خصوص در مرحله جوانه زنی و اواخر دوره رشد گیاه و استفاده بموقع از سایر نهاده ها ضروری است.
اهمیت اقتصادی: باتوجه به آنکه آب مهمترین نهاده کشاورزی کشور است افزایش کارآئی آن با استفاده از پارامترهای گوناگون بهزراعی و بهنژادی، راهکاری مناسب در جهت افزایش سطح زیر کشت و راندمان تولید می باشد.
عنوان یافته تحقیقاتی : تناوب مناسب چغندرقند
مقدمه : تناوب زراعی صحیح عبارت است از کاشت، داشت و برداشت گیاهان با نظم و ترتیب خاصی که پس از چند دوره چرخش زراعی و برداشت محصول اقتصادی حداقل حاصلخیزی خاک حفظ یا افزایش یابد حاصلخیزی خاک رابطه مستقیمی با مقدار درصد مواد آلی یا هوموس خاک دارد. رعایت تناوب زراعی با قراردادن گیاهان علوفه ای بخصوص لگوم ها می تواند به افزایش ماده آلی کمک کرده و حاصلخیزی خاک را افزایش دهد. افزایش ماده آلی در خاک موجب افزایش ظرفیت نگهداری آب‚ جلوگیری از فرسایش خاک و افزایش عناصر غذائی موجود در اراضی سبک شود همچنین وجود مقادیر مناسب مواد آلی در اراضی سنگین موجب فراهم آمدن امکان آماده شدن زودتر زمین در بهار و بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی این نوع خاکها می گردد. همچنین یکی از روشهای مبارزه علیه آفات و علفهای هرز استفاده از تناوب زراعی مناسب در تولید محصولات کشاورزی می باشد. زیرا استفاده مداوم از سموم جهت کنترل علفهای هرز باعث تخریب محیط زیست می شود.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : چغندرقند گیاهی است که چرخش آن در هر قطعه به 3 تا 5 سال وقت نیاز دارد. بمنظور تعیین تناوب زراعی مناسب و معمول در منطقه کرج چهار نوع تناوب زراعی انتخاب و بمدت 6 سال مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تناوب زراعی یونجه – ذرت دانه ای – چغندرقند – گندم باعث افزایش کربن آلی خاک و در نتیجه افزایش حاصلخیزی خاک شد. در این تناوب زراعی یونجه برای یک دوره سه ساله در نظر گرفته شد و در پایان سال سوم زمانی زمانی که آخرین چین حدود 20 سانتیمتر ارتفاع داشت به زیر خاک برگردانده شد. ضمنا بعداز برداشت دانه ذرت بقایای گیاهی به وسیله چاپر خرد شده و به زیر خاک برگردان شد. بنابراین درمناطقی نظیر کرج و اقلیم های مشابه آن می توان با انتخاب تناوب زراعی (یونجه – ذرت دانه ای – چغندرقند – گندم) باعث افزایش حاصلخیزی خاک شد (بشرطی که بقایای کلیه محصولات به خاک برگردانده شود).
اهمیت اقتصادی : باتوجه به اینکه خاک منبع تأمین غذای انسانها می باشد. حفظ حاصلخیزی خاک و یا افزایش آن نه تنها برای نسل حاضر بلکه برای نسلهای آینده از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین انتخاب تناوب مناسب‚ موجب استفاده بهینه از نهاده ها و افزایش درآمد می گردد.
عنوان یافته تحقیقاتی : زمان مصرف ازت در زراعت چغندرقند
مقدمه : ازت به عنوان یکی از مواد غذایی اصلی در گیاهان زراعی بطور اعم و چغندرقند بطور اخص جایگاه ویژه دارد. این عنصر بدلیل حلالیت سریع، اثرات متقابل با سایر عناصر غذائی، مکانیزمهای پیچیده ای را در رشد و نمو گیاه ایجاد می نماید. بیشترین نیاز گیاه به ازت در اوائل دوره رشد تا زمان ایجاد حداکثر پوشش گیاهی در مزرعه است. برای تولید هر تن چغندرقند حدود 4 تا 5 کیلوگرم ازت لازم است که بدلیل حرکت سریع این عنصر در خاک همراه با آب نمی توان نسبت به مصرف یک مرتبه آن اقدام نمود.
بالا رفتن درصد قند و کاهش مواد غیرقندی بویژه مواد غیرقندی ازت دار از اهداف اصلی زراعت چغندرقند می باشد. لذا کمبود ازت در خاک در اواخر دوره رشد چغندرقند از نکات مهم مدیریت ازت می باشد. در غیر این صورت گیاه به رشد برگی و اندام هوائی ادامه داده و در نتیجه درصد قند و درجه خلوص دچار نقصان خواهد شد.
 شرح یافته و توصیه های کاربردی : تحقیقات متعدد در خاکها و مناطق مختلف ایران نشان داده است که در صورت استفاده از کودهای فسفری ازت دار (مثل فسفات آمونیم) مصرف کودهای ازته دیگر قبل از کاشت توصیه نمیگردد. در خاکهای نیمه سبک و سبک مصرف ازت در سه نوبت قبل از کاشت، بعداز تنک و یک ماه بعداز آن بهترین نتیجه را داشته است.
در صورت استفاده از کودهای ازتی با پوشش گوگردی ((SCU مصرف یکباره ازت در زمان تنک توصیه می گردد. چنانکه منابع مختلف ازت در دسترس باشد مصرف اوره یا فسفات آمونیم قبل از کاشت، به مقدار یک سوم نیاز گیاه، سولفات آمونیم بعدازتنک و یک ماه بعد از آن به مقدار هر دفعه یک سوم از نیاز گیاه توصیه می شود.
در صورت کمبودهای سریع در اثر آبیاریهای سنگین یا بارندگی های ممتد بهاره مصرف نیترات آمونیم توصیه می گردد.
مصرف ازت در زراعت با مدیریت زراعی متوسط بعداز تیرماه قابل توصیه نمی باشد.
مصرف ازت در خاکهای متوسط بصورت سه قسط قبل از کاشت، هنگام تنک و یکاه بعداز آن مناسب است. در کمبودهای آنی (قبل از اواسط دوره رشد) مصرف نیترات آمونیم توصیه می گردد.
اهمیت اقتصادی: مصرف بی موقع و بی رویه ازت نه تنها باعث افزایش عملکرد نمی شود بلکه اثرات زیانباری در محیط زیست، کاهش کیفیت محصول و افزایش هزینه های تولید را به دنبال خواهد داشت.
عنوان یافته تحقیقاتی : میزان فسفر موردنیاز در زراعت چغندرقند
مقدمه : اهمیت فسفر در تغذیه گیاه کاملا شناخته شده می باشد. توجه به مکانیزیم جذب فسفر توسط گیاه، حرکت ضعیف آن در خاک هم چنین انباشته شدن آن و ایجاد تجمع فسفری در خاک آلودگی تشعشعی و فسفرسانس اهمیت این عنصر را روشن می سازد.
در خاکهای مختلف سطوح بحرانی متعددی برای فسفر تعیین نموده اند که در آن سطح (بحرانی) نیازی به مصرف فسفر در زراعت چغندرقند وجود نداشته و می توان محصول مناسبی با استفاده از فسفر موجود در خاک تولید نمود. سطح بحرانی در خاکهای مختلف متغیر است لذا داشتن روابط مختلف بین موجودی فسفر در خاک و میزان فسفر موردنیاز می تواند راهنمای خوبی برای کشاورزان باشد.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : در قالب طرحی در یک دوره شش ساله با تناوب گندم، چغندرقند در کرتهای ثابت، کرتهائی با میزان فسفر متفاوت ایجاد گردیده است که هم اکنون میزان نیاز فسفری در این کرتها در حال بررسی بوده و در آینده منحنیها و راوبط آنها ارائه خواهد شد. لذا با تجزیه خاک و استفاده از روابط بدست آمده میزان نیاز فسفری زراعت مشخص می گردد. در اراضی سنگین و نیمه سنگین میزان فسفر بحرانی خاک پائین بوده و درحد 8 قسمت در میلیون جوابگوی زراعت چغندرقند برای برداشت معقول می باشد.
اهمیت اقتصادی : مصرف کود فسفره در سطح حدود 200000 هکتار زراعت عمل می گردد چنانکه این امر معقول و منطقی مصرف نگردد موجب خسارت عمده از لحاظ خرید کود، هزینه های کودپاشی و تخریب اراضی می گردد که مصرف بهینه در عین افزایش محصول موجب حفظ محیط زیست و کشاورزی پایداری خواهد شد.
عنوان یافته تحقیقاتی : اثر زیرشکنی بر روی توسعه و تغییرات کمی و کیفی محصول چغندرقند
مقدمه : تراکم خاک موجب کاهش نفوذپذیری و عدم توسعه ریشه می گردد که بنوبه خود عامل کاهش محصول بوده و افزایش بیماریها را نیز بدنبال دارد. موضوع فشردگی به دلائل متعدد بوجود می آید که شخم مداوم در یک عمق مشخص، عبور مرور ماشین آلات سنگین و سبک، فرسایش آبی و حرکت مواد از لایه های مختلف به پائین و رسوب آنها در لایه های پائین و هم چنین خاصیت پدوژنیکی خاکها در برخی مناطق را می توان نام برد. از بین بردن فشردگی خاک از اهداف اصلی عملیات زراعی، تولید پایدار محصولات کشاورزی و حفظ حاصلخیزی خاک می باشد. زیرا در خاکهای فشرده نه تنها تهویه ریشه بطور مرتب صورت نمیگیرد. بلکه برای گیاهان ریشه ای مثل چغندرقند مشکلات بیرون زدگی از خاک و افزایش طوقه نیز بوجود می آورد.
روش از بین بردن لایه سخت ازطریق کاشت گیاهان با ریشه عمیق (مثل یونجه)، تغییرات عمق شخم در زمان آماده کردن زمین برای محصولات مختلف بویژه انجام عملیات زیرشکن با ساب سویلر می باشد. عملیات ساب سویلر حتما باید با ابزار مناسب بویژه زیرشکنهای ویژه و در رطوبت مناسب انجام گیرد که موجب کاهش وزن مخصوص ظاهری و افزایش درجه تخلل خاک گردد.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : بررسی های نشان داده است که لایه زیرین حدود 3 سانتیمتر مدام در اثر فشار پاشنه گاو آهن فشرده و لایه غیرقابل نفوذی را بوجود می آورد شکستن این لایه باعث افزایش نفوذپذیری خاک می شود. کاربرد ساب سویلر در زراعت چغندرقند در افزایش تخلل و کیفیت خاک مؤثر است. بهترین زمان اجرای عملیات ساب سویلر در زمانی است که رطوبت درحد نقطه پژمردگی قرار دارد و این عملیات قبل از شخم با وسیله مناسب (ساب سویلر مخصوص) و کشنده های قوی انجام میگیرد. معمولاً این وضعیت در اواخر تابستان و اوائل پائیز قبل از بارندگی های پائیزی بوجود می آید.
اهمیت اقتصادی : استفاده از ادوات مناسب در زمانهای مناسب در زراعت چغندرقند نه تنها موجب حفظ حاصلخیزی خاک می گردد، بلکه در نهایت موجب افزایش عملکرد و توسعه پایدار کشاورزی را موجب می شود.
عنوان یافته تحقیقاتی : استفاده از کاشت نشائی در مناطق دارای محدودیت شوری خاک و آب
مقدمه : در کشور ما علاوه بر مسئله خشکی مسئله شوری نیز یکی از مشکلات محدودیت زراعی است. بطوری که زمینهای شور بیش از چند میلیون هکتار را تشکیل میدهند و قابل استفاده برای زراعت نیستند. از طرفی تعداد محدودی از این زمینها که قابلیت زراعت بعضی از محصولات را دارند، با مشکل آماده سازی بواسطه وجود املاح در بهار مواجه هستند، زیرا این زمینها اغلب سنگین بوده و دیرتر برای عملیات زراعی آماده میگردند. همچنین تاخیر در عملیات زراعی آنها نیز موجب بالا آمدن املاح بر روی سطح خاک میگردد. لذا در کنار بهسازی این خاکها با روشهای مختلف استفاده از روشهایی که فعلاً می تواند موجب تولید و افزایش عملکرد در این زمینها گردد ضروری بنظر میرسد. زیرا اکثر گیاهان زراعی و همچنین چغندرقند در مراحل اولیه رشد به شوری حساس هستند. کاشت گلدانی یکی از روشهایی است که برای رفع این محدودیت بکار می رود.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : نتایج حاصله از اجرای طرح با مقایسه کشت نشائی و کاشت مستقیم چغندرقند که به همین منظور در چند منطقه شور اجرا گردیده نشان داد که استفاده از این روش موجب استقرار مطلوب گیاه و افزایش عملکرد می گردد بطوری که در مناطق رویدشت اصفهان مناطقی از آذربایجان شرقی، غربی و ساوه میزان افزایش عملکرد شکر ناخالص در این روش نسبت به کشت مستقیم بیش از 100% می باشد. لذا این روش در خاکهای شور می تواند بعنوان یک راهکار مناسب مؤثر جهت تولید و افزایش عملکرد مورد استفاده قرار گیرد.
اهمیت اقتصادی : باتوجه به افزایش 100% عملکرد شکر در این روش نسبت به کشت مستقیم علاوه بر درآمد بیشتر موجب استفاده بهینه از منابع آب و خاک شور نیز می گردد.
عنوان یافته تحقیقاتی : استفاده از کاشت گلدانی به منظور طولانی کردن دوره رشد چغندرقند درمناطق سردسیر
مقدمه : برخی از مناطق چغندرکاری ایران با محدودیت دوره رشد مواجه هستند. علت این امر بارندگیهای زود هنگام پائیزه و دیررس بهاره در بعضی مناطق چغندرکاری می باشد که این امر نهایتاً موجب اختلال در آماده سازی زمین در هنگام کاشت و یا اختلال در زمان برداشت می گردد. یکی از روشهای برطرف کننده موانع مذکور استفاده از روش گلدانی می باشد.
در این روش علاوه بر طولانی کردن دوره رشد در میزان مصرف آب، بذر، سم، کودهای شیمیایی و هزینه های تنک نیز صرفه جویی میگردد.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : نتایج بدست آمده از اجرای آزمایش در مناطق خوی، پیرانشهر، اقلید و سمیرم که بعنوان مناطق با دوره رشد محدود بشمار میروند بیانگر آن است که عملکرد ریشه با استفاده از روش نشائی حدود 30 تن در هکتار افزایش داشته است که این مقدار از نظر درصد 78% افزایش نشان میدهد. ضمناً به طور میانگین عملکرد قند ناخالص در کشت نشائی نسبت به مستقیم 6/4 تن در هکتار و از نظر درصد 87% افزایش گزارش شده است. باتوجه به این مسأله در صورت وجود محدودیت دوره رشد در مناطق چغندرکاری کشت نشائی به ویژه در اراضی کوچک به عنوان یک راه حل علاوه بر افزایش عملکرد موجب صرفه جویی در نهاده ها نیز می گردد.
اهمیت اقتصادی : باتوجه به افزایش عملکرد قند ناخالص تا حدود 5/4 تن در هکتار در این روش درآمد زارع بادرنظر گرفتن هزینه های این کاشت نسبت به کشت مستقیم چشمگیر است و موجب حذف خطر برداشت نیز می گردد.
عنوان یافته تحقیقاتی : تاثیر کم آبی در ابتدای دوره رشد بر عملکرد کمی و کیفی چغندرقند
مقدمه : همزمانی آبیاری اوایل دوره رشد چغندرقند با اواخر دوره رشد بعضی از غلات همانند گندم و جو نیازمند مدیریت صحیح استفاده از منابع آبی است. بسیاری از زارعین بدلیل همزمانی آبیاری محصولات فوق یا چغندرقند را کاشته و سپس تنش اعمال می نمایند و یا چغندرقند را پس از برداشت جو می کارند که این موضوع موجب افت عملکرد می گردد.
از طرفی مقدار بارندگی در کشور ما محدود بوده و نمی تواند نیاز آبی گیاهان را برطرف نماید زیرا اکثر گیاهان زراعی بیش از 500 میلی لیتر آب نیاز دارند. در این میان اگرچه از چغندرقند به عنوان یک گیاه مقاوم به تنش خشکی نام برده می شود ولی همانطور که میدانیم این گیاه در اوایل دوره رشد نسبت به به تنش خشکی حساس بوده و در صورت بروز خشکی در این مرحله دچار افت محصول میگردد بدین جهت نتایج آزمایشات انجام شده به روی چغندرقند حاکی از آن است که آبیاری چغندرقند را می توان تا مصرف 60% آب قابل دسترس گیاهان به تاخیر انداخت این در حالیست که در صورت استقرار گیاه می توان تا حدودی تنش نیز اعمال نمود.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : براساس نتیجه بدست آمده از آزمایش تنش در مراحل مختلف دوره رشد گیاه با مقادیر مختلف مصرف آب قابل دسترس اعمال تنش بعد از استقرار (حدود 45 روزگی رشد گیاه) و مصرف 60% قابل دسترس تاثیر در افت عملکرد نداشته و موجب صرفه جویی در مصرف آب نیز میگردد.. بنابراین در صورت وجود رقابت برای مصرف آب یا کمبود آب برای آبیاری می توان پس از استقرار گیاه آب را از چغندرقند گرفته و به محصول دیگری هدایت نمود.
اهمیت اقتصادی : باتوجه به اهمیت مصرف آب در اوایل بهار و توزیع مناسب آن (مدیریت آبیاری) بین گیاهان مختلف علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب و کاهش هزینه های مصرفی موجب حصول عملکرد مطلوب از زراعتهای موجود نیز می گردد.
عنوان یافته تحقیقاتی : تاثیر کود دامی در زراعت چغندرقند
مقدمه : افزایش جمعیت، محدودیت زمینهای قابل کشت، استفاده بی رویه از خاک، عدم رعایت تناوب صحیح مصرف سموم  کشاورزی و کود شیمیایی و عدم آگاهیهای علمی و تکنولوژی یکی از مهمترین عواملی است که سبب شده است هرگز از پتانسیلهای کشاورزی به نحو مطلوب استفاده نشود. بدین جهت بهسازی ساختمان خاک، حفظ خصوصیات فیزیکی آن، فعالسازی میکروارگانیسمها و افزایش عملکرد محصول از مهمترین اصول زراعی بشمار رفته و اصل انکارناپذیر است.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : نتایج بدست آمده از آزمایشات بهزراعی نشان داد که مصرف 60-30 تن کود دامی به همراه 180-120 کیلوگرم ازت علاوه بر افزایش عملکرد محصول چغندرقند موجب بهبود ساختمان خاک و افزایش ماده آلی آن گردیده است .همچنین باقیمانده مواد غذایی آن موجب افزایش عملکرد بعدی یعنی گندم شد.
به همین جهت و با توجه به فقر ماده آلی خاکهای ایران مصرف حداقل 30 تن کود دامی موجب بهسازی ساختمان خاک و عملکرد محصول میگردد.
اهمیت اقتصادی : باتوجه به تأثیر کوددامی در افزایش عملکرد گیاه بخصوص گیاهان غده ای نظیر چغندرقند و بهسازی ساختمان خاک در دراز مدت استفاده از آن برای حفظ منابع تولید ضروری می باشد.
عنوان یافته تحقیقاتی : بهترین تاریخ کاشت در زراعت بهاره چغندرقند
مقدمه : تاریخ کاشت بعنوان یکی از مهمترین عوامل زراعی تولید بشمار میرود و محققین معتقدند که برای استفاده مطلوب از عوامل محیطی مانند تشعشع، حرارت، آب و نیز نهاده های زراعی یافتن بهترین تاریخ کاشت هر محصول با توجه به شرایط مذکور ضروری است. چغندرقند از گیاهانی است که در صورتیکه در اولین فرصت ممکن کشت گردد می تواند زودتر به سطح برگ مطلوب رسیده، مقاوم در برابر آفات و بیماریها شده به تراکم مناسب دست یافته و نهایتاً افزایش عملکرد را بهمراه داشته باشد. اما زارعین چغندرکار اغلب این موضوع مهم را رعایت نمی کنند بنابراین در اغلب نقاط ایران این مسئله موجب افت شدید عملکرد می گردد. این در حالیست که در کشورهای پیشرفته محققین و به تبع آن زارعین به دنبال روشهایی هستند که بتوانند با کمترین حرارت بذر کشت شده را سبز نمایند.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : با توجه به موارد فوق اکثر نتایج بدست آمده از تاریخهای کاشت چغندرقند به عنوان کشت بهاره در مناطق مختلف نشان میدهند که در صورتیکه بتوانیم در اولین فرصت پس از سپری شدن سرمای زمستانه حتی در بعضی از مناطق در اواخر زمستان اقدام به کشت نمائیم از میزان عملکرد بالاتری برخوردار خواهیم شد. لذا برای ایجاد تراکم مناسب محصول، عملکرد مطلوب در زراعت چغندرقند و مقاومت در مقابل آفات و بیماریها کاشت زودتر در اولین فرصت ممکن ضروری است.
اهمیت اقتصادی : با در نظر گرفتن موارد مذکور در بخش مقدمه، زود کاشتن موجب استفاده مطلوب از عوامل محیطی و نتیجتا افزایش عملکرد می گردد. افزایش عملکرد ریشه در اکثر اوقات به بیش از 10 تن در هکتار نیز در اثر تاریخ کاشت زودتر ملاحظه میگردد.
عنوان یافته تحقیقاتی : امکان کاشت چغندرقند پس ا ز آخرین آبیاری جو
مقدمه : در بعضی از مناطق کشور زارعین پس از کاشت چغندرقند اقدام به قطع آبیاری و هدایت آن به محصولات دیگر می نمایند این در حالی است که این مسئله موجب افت عملکرد میگردد. لذا با توجه به محدودیت منابع آبی و مشکلات آبیاری در مناطقی از کشور که در آنها چغندرقند و غلات همزمانی آبیاری در قسمتی از دوره رشد خود دارند از این روش در مناطق کرج – قزوین – اراک – ساوه – جوین و شیرین استفاده گردید.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : نتایج بدست آمده نشان داد که میانگین عملکرد ریشه در شش منطقه در کشت گلدانی و مستقیم به ترتیب 08/57 و 9/34 تن در هکتار می باشد. میانگین عملکرد شکر در کشت گلدانی 11/10 تن و در کشت مستقیم 66/5 تن در هکتار بوده است. بنابراین میزان افزایش کشت گلدانی نسبت به مستقیم از نظر عملکرد شکر 45/4 تن در هکتار و از نظر درصد 62/78% می باشد.
با در نظر گرفتن موارد فوق برای استفاده بهینه از منابع آبی با در نظر گرفتن افزایش محصول استفاده از کشت نشائی به عنوان یک روش علاوه بر افزایش عملکرد موجب صرفه جویی در مصرف آب نیز می گردد.
اهمیت اقتصادی : باتوجه به افزایش عملکرد شکر در این روش تا حدود 80% علاوه بر جبران هزینه های این کشت موجب افزایش درآمد و نیز استفاده بهینه از آب نیز گردیده است.
عنوان یافته تحقیقاتی : ازت مورد نیاز چغندرقند را از چه منبعی تامین نمائیم؟
مقدمه : ازت یکی از عناصر پرمصرف در زراعت چغندرقند است که به صور مختلف توسط کارخانجات تهیه میشود. ازت را از منابع زیادی می توان در اختیار گیاه چغندرقند قرار داد. یکی از منابع موجود در بازار، نیترات آمونیم می باشد. از صفات بارز نیترات آمونیم جذب سریع آن می باشد. سولفات آمونیم یکی دیگر از صور ازت است که خاصیت اسیدی دارد. در اوره با پوشش گوگردی ازت به تدریج در اختیار گیاه قرار میگیرد. مقدار ازت در منابع بالا با درصد متفاوتی وجود دارد. با توجه به خصوصیات شیمیائی خاک می باید منبع ازت مناسب انتخاب و در اختیار چغندرقند قرار گیرد. در تحقیقاتی که در مورد منابع مختلف ازتی انجام گرفته نشان میدهد که در مواردی که رشد سریع جهت پوشش مزرعه مورد نظر است می توان از نیترات آمونیم به جهت جذب سریع آن توسط گیاه استفاده کرد. در خاکهائی که واکنش شیمیائی آنها قلیائی می باشد منابع سولفاتی چون خاصیت اسیدی دارند مناسبترند. منبع سولفاتی نه تنها باعث افزایش شاخص سطح برگ گشته بلکه در خاکهای قلیائی افزایش محصول را بدنبال دارند. پائین بودن شاخص سطح برگ یکی از مشکلات مهم در کشور ما می باشد که باعث کاهش محصول میشود و در مواردی که هدف در اختیار گذاردن تدریجی ازت است SCU (اوره با پوشش گوگردی) مناسب ترین منبع ازت در این گونه موارد است. با اینکه ازت در منابع گوگردی از درصد کمتری برخوردار است ولی عنصر گوگرد نیز از نظر تغذیه گیاه چغندرقند قابل اهمیت است.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : در آزمایشات نتیجه گرفته شد که کود ازتی از منبع سولفات بهترین عملکرد نسبت به سایر تیمارها را دارد. بنابراین در صورتیکه جذب سریع ازت مدنظر است از نیترات آمونیوم، در صورتیکه جذب تدریجی مدنظر باشد از اوره با پوشش گوگردی استفاده می گردد.
اهمیت اقتصادی : ازت یکی از مهمترین منابع کودی مورد مصرف در زراعت چغندرقند است که در سطح وسیعی از آن استفاده میگردد. بنابراین باتوجه به زمان مصرف و نوع خاک زراعت شده ، تعیین منابع مورد نیاز تبعات اقتصادی را نیز بدنبال دارد. لذا یافتن بهترین منبع باتوجه به موارد فوق موجب افزایش عملکرد میگردد.
عنوان یافته تحقیقاتی : تراکم بوته مناسب در زراعت چغندرقند
مقدمه : مطالعات انجام شده در کشور نشان می دهد که اکثر مزارع چغندرقند از تراکم بوته کافی برخودار نبوده و یکی از عوامل موثر پائین بودن راندمان در زراعت چغندرقند، کم بودن تعداد بوته در واحد سطح است. زیرا عدم وجود تعداد بوته کافی در مزرعه باعث عدم جذب مناسب نور، آب، مواد غذائی و … از زمین است بنابراین محصول مناسب تولید نخواهد شد. همچنین کلیه عملیات کاشت، داشت و برداشت که با هزینه های بسیار زیادی جهت تولید محصول مناسب انجام می شود با کم بودن تعداد بوته در واحد سطح، عملاً موثر نخواهد بود زیرا این عملیات جهت تعداد بوته کافی در نظر گرفته شده است در حالیکه با عدم وجود تراکم مناسب در مزرعه، کارآئی استفاده از ماشین آلات و سایر نهاده ها کاهش می یابد.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : نتایج بدست آمده از تحقیقات انجام شده در کشور نشان می دهد که تراکم 90 تا 110 هزار بوته در هکتار در هنگام برداشت جهت دستیابی به عملکرد مطلوب بسیار موثر می باشد جهت رسیدن به تراکم مذکور بهتر است که از کم کردن فاصله خطوط استفاده شود زیرا تمایل به آرایشهای کاشت نزدیک به مربع بهره وری بیشتری نسبت به آرایشهای کاشت مستطیل دارد. برای این منظور بایستی فواصل خطوط کاشت کاهش یافته و به حدود 50 سانتیمتر برسد و فواصل بوته ها بر روی خطوط بین 18 تا 22 سانتیمتر تنظیم شود.
لازم به ذکر است که تحقیقات بر روی آرایشهای کاشت جدید که دارای دو خط بر روی یک پشته با فواصل 90 تا 100 سانتیمتری و با تراکم 100 تا 120 هزار بوته است، ادامه دارد. در این روشها گیاهان فقط از یک طرف آبیاری شده بنابراین صرفه جویی در مقدار آب مصرفی از دستاوردهای دیگر این آرایشها می باشد نتایج بدست آمده در مورد این روشها در اولین فرصت به اطلاع خواهد رسید. برای رسیدن به تراکم مطلوب (110 – 90 هزار بوته در هکتار)، ، شخم به موقع، ایجاد بستر مناسب بذر، کاشت مطلوب آبیاری و نگهداری مزرعه در مراحل اولیه (20 روز ابتدائی) بسیار مهم و ضروری است.
اهمیت اقتصادی : دستیابی به تراکم بوته مناسب و مطلوب در مزرعه باعث افزایش بهره وری از نهاده ها شده و متعاقبا ارزش افزوده اقتصادی قابل ملاحظه ای به دنبال خواهد داشت.
عنوان یافته تحقیقاتی : کشت انتظار چغندرقند به عنوان یک راهکار جدید برای دستیابی به عملکرد مطلوب در بعضی از مناطق
مقدمه : این سیستم کاشت می تواند در بسیاری از مناطق شور و دارای محدودیت آب موثر واقع شود. در اراضی با محدودیت آب قسمتی از ابتدای دوره رشد چغندرقند با قسمت انتهائی دوره رشد غلات ادغام می شود و زارعین ترجیح می دهند که آب موجود را در دسترس غلات قرار دهند و بدین ترتیب زراعت چغندرقند در این برهه حساس تحت تنش خشکی قرار می گیرد از طرف دیگر در اراضی لب شور کشور، شوری خاک در ماههای اردیبهشت و خرداد به تدریج افزایش یافته و عملیات آماده سازی زمین به دلیل وجود ساختمان خاص خاک دیرتر انجام می شود به همین دلیل دوره ابتدای رشد چغندرقند با دوره افزایش غلظت املاح در خاک منطبق شده و خسارت زیادی به محصول وارد می آید.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : با توجه به مطالب فوق کشت انتظار چغندرقند راهکار مناسبی می باشد در این سیستم، زمین زراعت چغندرقند در پائیز بطور کامل آماده می شود و فقط عملیات کشت هنگامی که برودت هوا به اندازه کافی رسیده باشد صورت می گیرد. در این شرایط احتمالاً رطوبت خاک برای جوانه زنی در حد کافی است ولی به دلیل آنکه بذر چغندرقند جهت جوانه زنی علاوه بر وجود رطوبت به حدود 100 واحد حرارتی نیاز دارد و برودت هوا در این هنگام زیاد بوده و قادر به تامین درجه حرارت مورد نیاز نمی باشد لذا بذر قادر به جوانه زنی و خروج از خاک نمی باشد و جوانه زنی آن به اواخر زمستان و اوایل بهار که شرایط حرارتی محیط مناسب خواهد شد موکول می شود.
بدین ترتیب گیاه از تمام عوامل محیطی اول فصل استفاده نموده و به شرایط استقرار می رسد حال اگر مسائل کم آبی و یا تنش شوری حادث شود با توجه به گذر از مرحله حساس، گیاه تحمل بیشتری نشان داده و محصول مناسبتری را تولید می نماید نکته قابل توجه در این سیستم استفاده از ارقام مقاوم به سرما (بولت) می باشد زیرا در بعضی از مناطق به دلیل وجود سرما در اول فصل بهار، احتمال به ساقه رفتن گیاه وجود دارد که برای جلوگیری از این حالت بایستی از کشت ارقام معمولی در این سیستم پرهیز نمود.
بنابراین در مناطق شور و خشک که احتمال افزایش دما در اواخر پائیز به هنگام کشت انتظار کمتر است می توان از این نوع کشت جهت استفاده بهینه از منابع آب و خاک و رسیدن به عملکرد مطلوب استفاده نمود.
اهمیت اقتصادی : با کاربرد این روش می توان گیاه جدیدی را تناوب زراعی اراضی شور معرفی نمود و در تولید قند از اراضی وسیع لب شور کشور استفاده مناسب نمود.
عنوان یافته تحقیقاتی : اندام هوائی چغندرقند را چگونه کنترل کنیم ؟
مقدمه : در اکثر کشورهائی که در آنها زراعت چغندرقند معمول است در طول دوره رشد و بعد از پایان دوره رشد مقدماتی حدود 15 روز یک مرتبه اقدام به نمونه برداری از مزارع نموده و در این نمونه ها اندام هوائی ـ وزن ریشه درصد قند و سایر خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند اندازه گیری شده و نتایج بدست آمده با دوره مشابه ای سال قبل همچنین میانگین سالهای گذشته جهت پیش بینی وضعیت محصول مورد استفاده قرار می گیرد. در ایران نیز از سال 1372 طرحی مشابه تهیه و به مدت 6 سال اجرا شد. نتایج بدست آمده از این بررسی و سایر کشورها مورد ارزیابی قرار گرفتند که ذیلاً به آنها اشاره میگردد. در اکثر کشورها بعد از اینکه چغندرقند به حداکثر شاخص سطح برگ می رسد‚ مدتی این شاخص سطح برگ تداوم پیدا می کند ‚ برگ سازی مجدداً صورت نمی گیرد و ضریب افزایش اندام هوائی عدد منفی است. در صورتیکه در بعضی از مناطق کشور ما این عدد اکثرا مثبت می باشد و این مسئله حاکی از برگ سازی مجدد در اواسط دوره رشد به بعد می باشد. ضمناً نتایج نشان میدهد هرچه در اواخر دوره رشد نسبت اندام هوائی به ریشه عدد کوچکتر از 6/. باشد محصول شکر بیشتری برداشت خواهیم نمود.
شرح یافته و توصیه های کاربردی : نتایج بررسیها نشان داده که در اکثر مناطق چغندرکاری رشد مجدد اندام هوائی از اواسط تابستان به بعد باعث کاهش محصول شکر می شود و همچنین رابطه مستقیمی بین محصول شکر و نسبت اندام هوائی به ریشه وجود دارد. جهت جلوگیری از رشد مجدد لازم است که عملیات کاشت به موقع انجام شده و سپس با مدیریت مناسب زراعی هرچه زودتر به شاخص سطح برگ مطلوب در مزرعه رسید. سپس نیمه اول مرداد ماه به بعد از دادن کود ازتی خودداری و مقدار آب مصرفی را در انتهای فصل رشد کنترل نمود تا از رشد مجدد اندام هوایی جلوگیری بعمل آید. با این روش از مصرف قند ذخیره شده کاسته شده و بجای مصرف انرژی در تولید برگ و اندام هوائی‎‏ذخیره قند صورت گیرد.
اهمیت اقتصادی : چنانچه انرژی صرف شده در رشد مجدد اندام هوائی به ذخیره سازی قند در ریشه اختصاص یابد افزایش محصول قند چشم گیر خواهد بود. ضمنا صرفه جویی در مقدار آب و کود در اواسط و انتهای فصل رشد اهمیت اقتصادی زیادی دارد.