استفاده از محتویات بستر طیور گوشتی در تغذیه گاوهای پرواری

نشخوارکنندگان دارای دستگاه گوارش بى نظیرى هستند که امکان استفاده از ضایعات و سایر محصولات جانبى را به عنوان منبعى براى جیره غذائى آنها ، مهیا مى کند.

---

استفاده از محتویات بستر طیور گوشتی در تغذیه گاوهای پرواری
سهراب آذرفر
گاوها و سایر نشخوارکنندگان، حاوى دستگاه گوارش بى نظیرى هستند که امکان استفاده از ضایعات و سایر محصولات جانبى را به عنوان منبعى براى جیره غذائى آنها ، مهیا مى کند. تغذیه گاوها عمدتاً بر مبناى استفاده از محصولات فرعى و سایر مواد مغذى هستند که منحصراً بوسیله نشخوارکنندگان قابل هضم باشد. یکى از خوراکهاى غیر معمول که در تغذیه گاو قابل استفاده مى باشد، فضولات بستر جوجه هاى گوشتى مى باشد. در صنعت پرورش جوجه هاى گوشتى ، حجم قابل توجهى از فضولات بسترتولید مى شود که به عنوان یک فراورى جانبى (by -product ( محسوب مى شود. کاربرد اصلى فضولات مرغى، براى حاصلخیزى زمینهاى زراعى مى باشد. بهرحال استفاده از محتویات بستر جوجه هاى گوشتى صرفاً به عنوان کود، نمى تواند بازدهى مناسبى را به دنبال داشته باشد و در اصطلاح هزینه جایگزینى مواد مغذى که از سایر منابع غذائى فراهم مى شود ، در مورد بستر جوجه هاى گوشتى زمانى که کود مرغى به جاى اینکه در حاصلخیزى مزارع استفاده شود در تغذیه گاوهاى گوشتى استفاده شود ، 4 برابر بیشتر است ( بازده استفاده از بستر طیور در تغذیه گاوهاى گوشتى بیشتر از استفاده آن در حاصلخیزى مزارع است ) . محتویات بستر طیور منبع خربى از پروتئین ، انرژى ، مواد مغذى براى گاوهاى آبستن و گاوهاى داشتى است که ساختار صنعت پرورش گاو شیرده را در کشور تشکیل مى دهند. بعلاوه از دیدگاه اقتصادى استفاده از محتویات بستر طیور را در تغذیه باعث حفظ مواد مغذى گیاهان مى شود. این مواد مغذى شامل نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم و مواد معدنى است که در مراتعى که کود گاوها تغذیه شده با بستر طیور پخش شده به فراوانى در خاک وجود دارد. یکى از مزایاى بستر جوجه هاى گوشتى این است که تا مسافتهاى طولانى قابل نقل و انتقال است، بدون اینکه ارزش اقتصادى آن تحلیل یابد. تولید کنندگان و دامداران ایالت آلباما براى کاهش هزینه هاى خوراک خود از این منبع عمده موجود، در تغذیه گاوهاى خود استفاده مى کنند. بیشتر دامداران ایالت آلباما با کاربرد این مواد جانبى در تغذیه گاوهاى به مقدار قابل توجهى باعث کاهش هزینه خوراک شده اند. بهر حال بعضاً در بعضى تولید کنندگان و پرورش دهندگان گاو گوشتى یک بى میلى آشکار در رابطه با استفاده از بستر جوجه هاى گوشتى در تغذیه وجود دارد. چرا که افکار عمومى رشد و نمو سبزیجات و گیاهان را در فضولات حیوانى پذیرفته اند نباید فراموش کرد که فرایند استفاده از غذا در داخل بافتهاى گیاهى ، فرایندى با پیچیدگیهاى گیاهى کمتر نسبت به همان فرایند در دستگاه هاضمه گاو مى باشد. بطورى که مواد غذائى مورد استفاده توسط گاو کاملاً شکسته و تجزیه مى شود و مورد فرآورى کامل قرار مى گیرد. گاوى که روانه کشتارگاه مى شود، 15 روز قبل باید تغذیه از بستر جوجه هاى گوشتى در آن قطع شده باشد در حالى که قارچ خوراکى که در بسترى از کود پرورش داده شده است همان روز مى تواند مستقیماً به فروشگاه خواربارفروشى فرستاده شود. بهرحال در صنعت پرورش گاو گوشتى باید از هر عملى که سلامتى گوشت تولیدى را زیر سئوال مى برد ، اجتناب نمود. بستر طیور گوشتى چندین سال است که در تمامى مناطق کشور بدون هر گونه مشاهده اثرات جانبى مضرر براى انسان یا حیوان مصرف کننده آن ، مورد استفاده قرار گرفته است بعلاوه در ایالت آلباما ، استفاده از بستر جوجه هاى گوشتى عمدتاً در گاوهاى آبستن و گاوهاى داشتى استفاده مى شد که کمتر چنین گاوهاى مورد خرید و فروش یا کشتار قرار گرفته مى شود. گزارشات متعدد حاکى از کاربرد ناچیز بستر جوجه هاى گوشتى در تغذیه گاوهاى پروارى است و اگرچه درموارد نادر استفاده نیز 15 روز قبل از زمان کشتار گاو ، مصرف فضولات بستر در جیره غذائى قطع مى شود بنابراین با این راهکار هر نوع خطر احتمالى تهدید کننده سلامت انسان ، کاملاً مرتفع خواهد گردید.
بطور کلى استفاده از بستر جوجه هاى گوشتى در تغذیه گاو شامل 3 سودمندى اولیه مى باشد :
1 ) استفاده از بستر جوجه هاى گوشتى ، رفع مشکل استفاده از محصولات فرعى در محیط
2 ) یک راهکار براى مدیریت مناسب ضایعات حاصل از بستر جوجه هاى گوشتى براى استفاده پرورش دهندگان گاو گوشتى است.
3 ) صرفه اقتصادى در تولید گاوهاى گوشتى مى باشد.
آئین نامه هاى استفاده از بستر جوجه هاى گوشتى در تغذیه :
در سال 1967 ، زمانى که سازمان FDA شرح سیاستهاى تغذیه بستر و سایر محصولات جانبى حیوانى را منتشر کرد. اطلاعات علمى بسیار اندک در مورد تغذیه بستر طیور وجود داشت. در سال 1980 بعد از آزمونهاى گسترده محققان دانشگاهى و استفاده از تسهیلات انجام پروژه هاى مرتبط ، سازمان FDA موجب گردید تا بعضى از مقررات اولیه محدود کننده مصرف چنین محصولات جانبى را باطل شود. در حال حاضر حداقل 22 ایالت مقررات مناسبى را براى خرید و فروش بستر جوجه هاى گوشتى و سایر ضایعات با منشاء حیوانى را به عنوان اجزاء تشکیل دهنده خوراک دام و طیور تصویب نموده اند. اخیراً هیچ قانون مبنى بر کنترل و محدود کردن دادو ستد و استفاده از بستر جوجه هاى گوشتى در خوراک دام و طیور وجود ندارد. بعلاوه هیچ قانون و مقررات خاصى در ایالتى استفاده از ضایعات حیوانى یا سایر مواد جانبى (by product ) را در تغذیه دام منع نمى کند.
در بعضى ایالتها بعضى مقررات که کنترل دادوستد عمده این محصولات را توسط شرکتهایى که نامزد فروش این محصولات براى مصارف خوراک دامى برعهده دارند تدوین شده است. سازمان کشاورزى و صنعت آلباما ، با تدوین مقررات محدودى ، استفاده و دادو ستد فضولات حیوانى فرآورى شده را پذیرفته است این مقررات اجازه هر نوع استفاده خصوصى یا مبادله بستر جوجه هاى گوشتى و سایر فضولات حیوانى را محدود کرده است و این کار بیشتر تحت مسئولیت سازمانهاى دولتى مى باشد. بستر جوجه هاى گوشتى فرآورى شده طبق استاندارد هاى مناسب براى استفاده در جیره هاى غذائى دام ، آماده عرضه به بازار مى شود. مقررات مربوط به تغذیه ضایعات با منشاء حیوانى در سال 1977 توسط وزارت کشاورزى و صنایع مورد تصویب قرار گرفته است.
این آئین نامه ها جزء نهمین مقررات شیمى کشاورزى لیست شده است. اگر ضایعات با منشاء حیوانى حاوى دارو یا باقیمانده مواد داروئى باشد. چنین ضایعاتى حتماً باید حاوى برچسب براى اطلاع مصرف کنندگان باشد. به اینصورت که در روى آن نوشته شود. توجه : این ماده حاوى باقیمانده مواد داروئى است و نباید در 15 روز مانده به کشتار مورد استفاده دام قرار گیرد.
این هشدار همچنین توسط فروشندگان خوراک حاوى بستر جوجه هاى گوشتى به گاو داران اعلام شود.
صرف نظر از مقررات دولتى موجود، در مورد مواد غذائى مورد استفاده در تغذیه دام، تولید کنندگان گوشت موظفند و متعهد هستند که در دادو ستد خود تمامى گوشتى را به بازار عرضه مى کنند، عارى از هر گونه مواد داروئى یا ترکیبات سمى باشد. براى حداقل نمودن احتمال وجود باقیمانده مواد داروئى در بافتهاى گاو گوشتى تغذیه شده با بستر تغذیه با مواد بستر باید 15 روز مانده به کشتار حیوان مورد نظر قطع شود. محتویات بستر جوجه هاى گوشتى، نباید مورد تغذیه گاوهاى شیرده قرار بگیرد چون در اینصورت هیچ فرصتى براى قطع کردن جیره براى مطمئن شدن از حذف باقیمانده هاى مواد تغذیه شده در شیر تولیدى وجود ندارد. چون گوسفندان نیز به مقادیر بالاى کبالت حساس هستند و بستر جوجه هاى گوشتى حاوى مقادیر زیادى از کبالت مى باشد. نباید از محتویات بستر جوجه هاى گوشتى در تغذیه گوسفند استفاده کرد.رعایت این اصول و نکات هر گونه امکان به خطر انداختن سلامتى و ایجاد مشکلات ناشى از باقى ماندن مواد داروئى و باقیمانده هاى ناشى از مصرف غذائى بستر جوجه هاى گوشتى را به حداقل خود مى رساند. براى کسب اطلاعات بیشتر در مورد آئین نامه هاى دولتى مربوط به خرید و فروش فضولات جوجه هاى گوشتى به سازمان کشاورزى و صنایع ایالت آلباما مراجعه کنید. این ایالت اخیراً مقرراتى را که منحصراً در مورد خرید و فروش فضولات جوجه هاى گوشتى بوده را تصویب نموده است.
ارزش غذائى بستر جوجه هاى گوشتى :
مواد تشکیل دهنده بستر معمولاً در سالنهاى پرورش جوجه هاى گوشتى ایالت آلباما، تراشه چوب خاک اره ، پوسته بادام زمینى و ریزه هاى کاغذ مى باشد. به طور کلى پرورش دهندگان از منابع مختلفى براى ایجاد بستر اولیه استفاده مى کنند. مواد اولیه تشکیل دهنده بستر از لحاظ ارزش غذائى و مواد مغذى موجود بسیار فقیر هستند. به هر حال افزوده شدن پر ، ضایعات جیره غذائى مورد استفاده و فضولات دفعى پرنده ، ارزش غذائى بستر را تا حدودى بهبود مى دهد. نوع مواد اولیه تشکیل دهنده بستر در سالن پرورش زمانى که از این بستر براى تغذیه گاوهاى گوشتى استفاده مى شود ، چندان بر ارزش غذائى نهائى موثر نمى باشد. زیرا که مقدار بستر اولیه مورد استفاده بر حسب تعداد جوجه مورد پرورش در سالن تغییر مى کند و استاندارد ویژه اى براى آن وجود ندارد و هر مرغدار مى تواند. از مواد کاملاً متفاوتى نسبت به مرغدار دیگر در بستر اولیه سالن خود استفاده کند. عواملى دیگر همچون مدیریت سالن ، روشهاى از بین بردن بستر ، مى تواند مقدار مطلوب و ترکیبات و کیفیت بستر نهائى را تغییر دهد. میانگین مواد مغذى 106 نمونه جمع آورى شده از بستر طیور مرغداریهاى ایالت آلباما در جدول شماره یک نمایش داده شده است.
1 ـ رطوبت :
میزان رطوبت بستر جوجه هاى گوشتى بوسیله مدیریت سیستم آبخورى در سالن پرورش تعیین مى شود. مقدار رطوبت بستر نباید تفاوت معنى دارى بین بستر تازه و بستر تشکیل شده بعد از 6 ماه داشته باشد. از طریق اندازه گیرى رطوبت بستر هیچگونه اطلاعى از مواد مغذى بستر حاصل نمى شود ، اندازه گیرى رطوبت تنها کیفیت فیزیکى ماده خوراکى مورد استفاده را نشان مى دهد.
اگر مقدار رطوبت 25 % یا بیشتر باشد ، غذا به آسانى در داخل میکسر مخلوط نخواهد شد بهر حال اگر بستر طیور حاوى 12% رطوبت یا کمتر باشد جیره حالت گرد و اشتهاآور براى گاوها خواهد بود. بعضى پرورش دهندگان گاوهاى گوشتى یک افزایش مصرف خوراک را زمانى آب به مخلوطى از بستر خشک و دانه ها قبل از مصرف اضافه شود.
TDN:
مقدار کل مواد مغذى قابل هضم (TDN ) از طریق ارزش پروتئین خام و قیبر خام محاسبه مى شود. ارزش انرژى زائى بستر جوجه هاى گوشتى واضح و روشن است که کمتر از غلات مى باشد. بهرحال میزان TDN بستر در مقایسه با یک علوفه با کیفیت 50 % محاسبه شده است. بستر مى تواند منبع با ارزش از انرژى براى هر دو گروه گاوهاى داشتى و گاوهاى آبستن باشد.
پروتئین خام (CP ) :
میانگین پروتئین خام نمونه هاى آنالیز شده بستر جوجه هاى گوشتى 24/9 مى باشد بیشتر از 40 % از پروتئین خام حاصل از بستر از منشاء نیتروژن غیر پروتئینى (NPN) مى باشد. بخش NPN عمدتاً از اسید اوریک ناشى مى شود که در طیور یک ماده دفعى محسوب مى شود. نشخوار کنندگان جوان قادر به استفاده از NPN به خوبى گاوهاى پروارى بالغ نمى باشند بنابراین بهترین عملکرد و بازده مصرف فضولات بستر در گاوهاى پروارى که بیش از 400 پوند وزن دارند دیدن مى شود.
نیتروژن نامحلول :
وقتى ترکیبات خوراکى تحت تأثیر حرارت بیش از حد قرار مى گیرند نیتروژن موجود بصورت نامحلول در مى آید و گاو به آسانى قادر به هضم این نیتروژن نمى باشد. مقدار نیتروژن نامحلول در نمونه هاى بستر آنالیز گردیده و 15 % کل نیتروژن موجود محاسبه شد. در تعداد کمى که تحت حرارت بیش از حد قرار گرفته اند مشاهده شده این میزان 50 % کل نیتروژن را به خود اختصاص داده بود.
مطالعات مختلف نشان مى دهد که با کاهش قابلیت هضم ماده خشک بستر میزان نیتروژن نامحلول افزایش مى یابد بنابراین حرارت بیش از حد بستر بطور معنى دارى ارزش غذائى بستر را کاهش مى دهد. روشهاى کنترل دما در بستر انبار شده در بخش فرآورى و نگهدارى بستر طیور مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.